Σε μια πρωτότυπη εκδήλωση διανθισμένη με λόγο, εικόνες και νότες θα γίνει τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου και ώρα 7 το απόγευμα στη δημοτική αίθουσα της οδού Ανδρόγεω στο Ηράκλειο (αίθουσα Καρέλη) η πρώτη επίσημη παρουσίαση του πολύτιμου ογκώδους τόμου του Νίκου Ψιλάκη «Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη - Έθιμα στον κύκλο του χρόνου». Βασικοί ομιλητές θα είναι ο ίδιος ο συγγραφέας και ο μουσικός Αντώνης Μαρτσάκης. Ο Νίκος Ψιλάκης θα αναφερθεί στα κίνητρά του, στη 40ετή προσπάθειά του να συγκεντρώσει, να καταγράψει, να αποτυπώσει και να μελετήσει σε βάθος κάθε πτυχή των εθίμων λαϊκής λατρείας από το ένα άκρο του νησιού μέχρι το άλλο. Ο Αντώνης Μαρτσάκης, εκτός από τη δική του οξυδερκή ματιά τόσο στο ίδιο το έργο όσο και στον ρόλο του παραδοσιακού μας πολιτισμού στη σύγχρονη εποχή, θα αποδώσει παμπάλαιες μελωδίες σχετικές με τη λαϊκή λατρεία, όπως τα εντυπωσιακά σε μορφή και περιεχόμενο αλλά ξεχασμένα σήμερα κάλαντα της άνοιξης, τα οποία θα ακουστούν για πρώτη φορά ύστερα από 100 και πλέον χρόνια!
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Το βιβλίο - ανατομία της κρητικής ψυχής κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις ΚΑΡΜΑΝΩΡ με 610 πολύχρωμες σελίδες μεγάλου σχήματος στις οποίες παρουσιάζονται κατά χρονολογική τάξη όλα τα έθιμα λαϊκής λατρείας με λεπτομερείς αναλύσεις και πλήρη βιβλιογραφική τεκμηρίωση. Πρόκειται για μια επιστημονική και παράλληλα ποιητική προσέγγιση του λαϊκού πολιτισμού εμπλουτισμένη με εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό υψηλής τεκμηριωτικής και καλλιτεχνικής αξίας, μια συνολική μελέτη που βασίστηκε στην πρωτογενή επιτόπια έρευνα και στην εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση άγνωστων εν πολλοίς πτυχών του λαϊκού πολιτισμού. Δεν είναι μόνον οι περιγραφές, αποτέλεσμα επίμονων ερευνητικών προσπαθειών, αλλά και η διεισδυτική ματιά του συγγραφέα, που αναζητά τις ρίζες των εθίμων στον αρχαιότερο κόσμο, την κλασική, την ελληνιστική και τη βυζαντινή εποχή, όπως αναζητά και λατρευτικές προεκτάσεις και το κοινωνικό περιεχόμενο της λαϊκής λατρείας.
Μέσα από τις λαϊκές τελετουργίες επιβίωσαν πανάρχαιες αντιλήψεις και πρακτικές, αυτούσιες ή προσαρμοσμένες στις θρησκευτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες κάθε εποχής.
Σήμερα, που τα τελετουργικά έθιμα βρίσκονται σε υποχώρηση και πολλά από αυτά χάνονται μέρα με τη μέρα, το βιβλίο αυτό αποτελεί πολύτιμο απόκτημα και μαρτυρία ζωής. Οι «Λαϊκές Τελετουργίες», όμως, αποκτούν γενικότερο ενδιαφέρον για το σύνολο του ελληνικού πολιτισμού, αφού προσφέρουν υλικό για πληρέστερη προσέγγιση ανάλογων ή παράλληλων εθιμικών πρακτικών του ελληνικού και του ευρύτερου μεσογειακού και ευρωπαϊκού χώρου.
«Απόκτημα της ελληνικής λαογραφικής βιβλιογραφίας και επιστήμης» χαρακτηρίζει ο καθ. Μιχ. Μερακλής το βιβλίο και ο τ. Δ/ντής Ερευνών του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας Δρ. Γ. Αικατερινίδης, «εργασία πολύτιμη και πρωτοποριακή [...] ισχυρό κρίκο που συνδέει τη σημερινή Κρήτη - γιατί όχι και τη σημερινή Ελλάδα; - με το απώτερο παρελθόν της». Και συμπληρώνει: «Δομημένες με αρίστη αξιοποίηση πλουσίου υλικού, πρωτογενούς εν πολλοίς, με πληρότητα κειμένων και εντυπωσιακή φωτογραφική τεκμηρίωσή τους, οι "Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη" ανάγονται σε βίβλο του παραδοσιακού πολιτισμού της Μεγαλονήσου, [...] απαύγασμα της μακρόχρονης και θεματικά πολυποίκιλης, εξαίρετης συγγραφικής δραστηριότητας του χαλκέντερου Νίκου Ψιλάκη».
Ο συγγραφέας μελετά τις κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις των εθίμων και προσκομίζει υλικό χρήσιμο για ειδικούς ερευνητές, εκπαιδευτικούς, φοιτητές, μαθητές, αλλά και για όσους ενδιαφέρονται να γνωρίσουν σε βάθος τις εθιμικές πρακτικές που εκτυλίσσονται στον κύκλο του χρόνου. Στην ουσία πρόκειται για μιαν επιστημονική και συγχρόνως εκλαϊκευτική γραφή που απευθύνεται και στο γενικότερο αναγνωστικό κοινό.
Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα μπορεί όχι μόνο να μελετήσει το περιεχόμενο του βιβλίου αλλά και να αντλήσει παραδείγματα συμπεριφοράς και σχέσης με τη φύση, να ξανακοιτάξει με σεβασμό πράγματα που μπορεί να φαίνονται απλά αλλά σηκώνουν το βάρος μιας πλούσιας πατρογονικής κληρονομιάς.
Την έκδοση συμπληρώνουν κείμενα και φωτογραφίες της Δρ. Έφης Ψιλάκη.
Μερικές από τις σπάνιες τελετουργίες που μελετώνται και τεκμηριώνονται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό:
Το αρμύρισμα (κολύμπημα) αιγοπροβάτων τη μέρα της Ανάληψης
Η λατρεία στα σύγχρονα ιερά κορυφής
Οι προσφορές απαρχών (μελιού, κηπευτικών, σταφυλιών, τυριού, γάλακτος) και η ευλόγησή τους
Το εθιμικό πλύσιμο των ιερών εικόνων στη θάλασσα
Ο ρόλος των ιερών δέντρων στη σύγχρονη λατρεία
Τα υπέροχα κρητικά κάλαντα του Μάρτη, η καλαντίστρα και η τελετουργική υποδοχή της άνοιξης
Οι τελετουργίες για πρόκληση βροχής σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας.
Το ευχολόημα των ζώων
Οι προσφορές γλυκών και εδεσμάτων σε τάφους
Οι ετήσιες ποιμενικές εορτές
Οι προσφορές οικόσιτων ζώων σε προστάτες αγίους.
Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη και το Ηράκλειο
