O Δον Κιχώτης, ένα κλασσικό έργο που κυκλοφόρησε σαν σήμερα πριν 417 χρόνια!

Της Ελένης Μπετεινάκη*

Ήταν 16 Ιανουάριου του 1605 όταν εκδίδεται για πρώτη φορά  το μυθιστόρημα «Δον Κιχώτης»  από τον Ισπανό συγγραφέα  Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα. Θεωρείται ένα μεγάλο κλασσικό έργο της Λογοτεχνίας σε παγκόσμιο επίπεδο και πάρα τα 417 χρόνια από την κυκλοφορία του παραμένει ένα αριστούργημα ως τις μέρες μας. Για να είμαστε απόλυτα ακριβής στα 1605 κυκλοφόρησε το πρώτο του μέρος και δέκα χρόνια αργότερα, στα 1615 δηλαδή, κυκλοφόρησε και το δεύτερο μέρος του. 

Αλλά ας δούμε τούτη την ιστορία…

Μια φορά κι έναν καιρό λοιπόν σε ένα μικρό χωριό της Ισπανίας στην περιοχή Λα Μάτσα ζούσε ένας παράξενος ευγενής άνδρας. Κοκκαλιάρης, ψηλός και σχεδόν γέρος για εκείνα τα χρόνια (ήταν πάνω από πενήντα χρονών) είχε ακόμα ένα πιο παράξενο όνομα που κανένας δεν ξέρει ακριβώς πιο ήταν σωστό. Αλόνσο Κιχάδα ή μήπως Κιχάνο ή καλύτερα Κισάδα; Δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσιος αλλά αγόραζε πολλά βιβλία και τα διάβαζε στον ελεύθερο χρόνο του. Ζούσε σε ένα μικρό σπιτάκι με μια γριά μαγείρισσα και ένα νεαρό κορίτσι, ανιψιά του θα ήταν, που την έλεγαν Μαρία. Οι πιο καλοί του φίλοι ήταν ο παπά-Θωμάς και ο Νικόλας ο Μπαρμπέρης. 

Διάβαζε συνέχεια λοιπόν κι όλο η φαντασία του μεγάλωνε. Λάτρευε τις ιστορίες που μιλούσαν για πρίγκιπες, βασιλιάδες, όμορφες κυράδες, αρχοντοπούλες, μάγισσες, στοιχειωμένους πύργους και ιππότες. Ειδικά με τους ιππότες είχε τέτοιο κόλλημα που θέλησε να γίνει και  εκείνος,  ένα πρωινό. Ανέβηκε λοιπόν στη σοφίτα του μικρού του σπιτιού και ψάχνοντας βρήκε μια παλιά πανοπλία του παππού του,  την γυάλισε την έκανε σαν καινούργια και έφτιαξε και μια τενεκεδένια περικεφαλαία. Υστέρα πήρε το γέρικο αλογάκι του, τον Ροσινάντε, σκαρφίστηκε πως όλη του η περιπέτεια θα ήταν για τα μάτια της πανέμορφης πριγκίπισσας Δουλτσινέας του Τομπόζο, τελείως φανταστική μορφή και ξεκίνησε την περιπλάνησή και τις απίθανες περιπέτειες. ( Η αλήθεια είναι πως είχε ερωτευτεί μια όμορφη χωριατοπούλα από το διπλανό χωριό, την Αλδόνθα, αλλά δεν της εξομολογήθηκε ποτέ τον έρωτά του. Για χάρη της εμπνεύστηκε την Δουλτσινέα για να έχει λόγο να «μάχεται»). Μια καυτή μέρα του Ιούλιου σκέφτηκε πως έπρεπε κάποιος να τον χρίσει ιππότη και να ολοκληρώσει την μεγάλη του αυτή επιθυμία του. Ωστόσο η ζέστη τον έκανε να παραληρεί ή μήπως η φαντασία του ώστε το χάνι που βρέθηκε στο δρόμο του εκείνος το είδε σαν κάστρο πελώριο με πολεμίστρες και πύργους. Και τάφρο και όμορφες κοπέλες στην πύλη του …είδε! Και ο άρχοντας που εκείνος φανταζόταν δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τον πανδοχέα που ο Αλφόνσο του ζήτησε να κάνει εκείνος την «τελετή». Κι έτσι έγινε ο  Δον Κιχώτης ντε λα Μάντσα.  Πολλοί τον περάσανε για τρελό αφού ζητούσε πάντα να του συμπεριφέρονται σαν να ήταν  ο πιο σπουδαίος ιππότης που είχαν δει. Η πρώτη του περιπέτεια ήταν η διάσωση ενός νέου που τον κακομεταχειριζόταν το αφεντικό του επειδή δεν πρόσεχε τα πρόβατα. Στην δεύτερη μπλέχτηκε σε ένα καυγά με δυο πραματευτάδες που το ξυλοκόπησαν άγρια και ευτυχώς που τον αναγνώρισε ένα περαστικός χωριανός του, τον μάζεψε και τον κουβάλησε πίσω στο χωριό του. Εκεί τον φροντίζουν η ανιψιά και η γριά οικονόμος του. Ήρθαν κι οι δυο φίλοι του να τον δουν και θεώρησαν πως για όλες του τις περιπέτειες έφταιγε το διάβασμα και τα βιβλία του. Έτσι έκαψαν όλα τα ιπποτικά βιβλία του και έκτισαν μια πόρτα στη βιβλιοθήκη του κι όλα…εξαφανίστηκαν. Όμως ο Ιππότης μας δεν το έβαλε κάτω. Συνέχισε να σκέφτεται όπως τα παραμύθια και να καταστρώνει τις νέες του περιπέτειες. Μάλιστα επίσεισε έναν φτωχό χωρικό να γίνει ιπποκόμος του. Ο Σάντζο Πάντσα αν και καλός οικογενειάρχης και άνθρωπος με πολλές υποχρεώσεις ακολούθησε τον Δον Κιχώτη μιας και ο ιππότης τον έπεισε  πως θα τον κάνει κυβερνήτη στο πρώτο νησί που θα κατακτούσε. Η Τερέζα η γυναικά του Σάντζο Πάντσα έκλαιγε απαρηγόρητη την ώρα που ο άνδρας της απομακρυνόταν καβάλα στον γάιδαρο του. Η μεγάλη περιπέτεια των δύο ανδρών ξεκινά με το μυαλό του Δον Κιχώτη στην όμορφη Δουλτσινέα που επειδή δεν είχε συναντήσει ποτέ θεώρησε  πως ένας μάγος την κρατούσε αιχμάλωτη για αυτό δεν την είχε γνωρίσει ακόμη. 

Μίαν αυγή φτάσανε κοντά σε έναν τόπο που φαίνονταν  από μακριά ένα σωρό ανεμόμυλοι. Ο Δον Κιχώτης ρίχτηκε σε μάχη μαζί τους θεωρώντας τους γίγαντες. Την επόμενη στιγμή ο Σάντζο έκπληκτος κοίταζε πως μέσα σε ελάχιστα λεπτά ο αφέντης του σωριαζόταν στη γη πετάμενος από την φτερωτή ενός από τους ανεμόμυλους. Όσο κι αν πληγώθηκε ο ατρόμητος φαντασιόπληκτος ιππότης δεν άλλαξε την πίστη του ούτε την ψυχή του. Όσο και αν του έλεγε ο Σάντζο πως δεν υπήρξαν γίγαντες αλλά ανεμόμυλοι ο Δον Κιχώτης έπλαθε τις δικές του ιστορίες για να τον μεταπείσει. Και αφού έσπασε το κοντάρι του, η πρώτη του απώλεια στο «πεδίο της μάχης »έφτιαξε ένα άλλο από ένα μεγάλο κλαδί βελανιδιάς που βρήκε στο δάσος που διανυκτέρευσαν. Κι ύστερα  συνάντησαν ένα κοπάδι πρόβατα θεωρώντας τα πολεμιστές με λευκές πανοπλίες. Ρίχτηκε και σε αυτή τη παράλογη και φανταστική μάχη κερδίζοντάς ένα σωρό πληγές από πέτρες των βοσκών που προσπαθούσαν να προφυλάξουν τα ζώα τους. Τότε αποκτά και το παρατσούκλι ο Ιππότης της Ελεεινής  Μορφής από τον Σάντσο και πολύ του άρεσε του Δον Κιχώτη γιατί το θεώρησε πως ήταν βγαλμένο από τα βιβλία. Ακολουθήσε εκείνη η συνάντηση με τον μπαρμπέρη που φορούσε μια τσίγκινη λεκάνη ξυρίσματος στο κεφάλι του για να προστατευτεί από τον ήλιο κι ο Δον Κιχώτης τη νόμισε για χρυσή. Οι περιπέτειες συνεχίστηκαν και πάντα έληγαν άδοξα αλλά αφήνοντας στον Δον Κιχώτη μια γλυκιά γεύση πως πάντα έκανε το καλό.

Αν θέλετε κι  εσείς να γνωρίσετε τον γενναίο και θαρραλέο Ιππότη, τον αγαθό Σάντζο Πάντσα, τον Σαμψών Καράσκο, την Δούκισσα Ισαβέλλα, το «μαγικό ξύλινο άλογο», τον Ιππότη της Λευκής Σελήνης, την πριγκίπισσα Μαϊμουδόνα -  Δωροθέα, απλά ψαξτε και διαβάστε τούτο το δίτομο έργο που ‘ναι γεμάτο περιπέτειες, όνειρα, αλήθειες και ψέματα μα πάνω από όλα είναι γεμάτο με ευγένεια, θάρρος και δύναμη που ζουν τα νιάτα, η ζωή και η ακούραστη ψυχή του ανθρώπου. 

Οι αναλύσεις του κλασσικού πια αυτού μυθιστορήματος είναι αμέτρητες από τον 18^ο αιώνα και μετά. Εκατομμύρια αντίτυπα των εκδόσεων του έχουν πουληθεί σε ολόκληρο τον κόσμο και έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από εξήντα γλώσσες

Στα ελληνικά υπάρχουν αρκετές εκδόσεις και πλέον μπορεί να διαβαστεί το έργο αυτό σε διασκευές ακόμα και από πολύ μικρά παιδιά. 

Ξεχωρίσαμε και σας προτείνουμε :

Ο Πρώτος μου Θερβάντες Δον Κιχώτης, διασκευή : Κώστας Πούλος σε εικονογράφηση Βασίλης Γρίβας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο : https://www.metaixmio.gr/el/products/%CE%B4%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CE%B9%CF%87%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82 

Δον Κιχώτης, Μιγκέλ Θερβάντες, διασκευή Μαρία Αγγελίδου σε εικονογράφηση του Σβετλίν από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος (εξαντλημένο από το εκδότη)

Ζήσε όπως ο Δον Κιχώτης μια ελεύθερη διασκευή του έργου από τον Μάνο Κοντολέων σε εικονογράφηση του Βαγγέλη Παυλίδη από τις εκδόσεις Πατάκη : https://www.patakis.gr/bkm/11535 

Δον Κιχώτης, Μιγκέλ Θερβάντες, διασκευή Μαρία Δασκαλάκη,εικ: Θάνος Τσίλης, εκδ Μίνωας : https://minoas.gr/product/don-kichotis-3/ 

Δον Κιχώτη είσαι εδώ; Αλέξης Κυριτσόπουλος, εκδ. Ίκαρος : https://ikarosbooks.gr/1041-don-kichoti-eisai-edo.html 

Δον Κιχώτης ή ο ιππότης που βγήκε από τα βιβλία για να αλλάξει τον κόσμο, Αντώνης Παπαθεοδούλου, εικ :Ίρις Σαμαρτζή, εκδ. Παπαδόπουλος : https://www.epbooks.gr/shop/paidika-neanika-biblia/eikonografimena-biblia-gia-paidia/don-kixotis/ 

Όποιο κι αν διαλέξετε ένα πράγμα να θυμάστε που υπάρχει άφθονο στον Δον Κιχώτη: 

Να ζείτε γεμάτοι με όνειρα και φαντασία!

"Πήραν το δρόμο τους κουβεντιάζοντας, όταν είδαν στον κάμπο καμιά τριάντα με σαράντα ανεμόμυλους. Ο Δον Κιχώτης, μόλις τους αντίκρισε, είπε στον ιπποκόμο του:

- Η τύχη οδηγεί τα βήματά μας. Βλέπεις εκεί φίλε μου Σάντσο Πάντσα, τριάντα, ίσως και λιγότερους, τεράστιους γίγαντες που ενάντια τους θα πολεμήσω και θα τους πάρω τη ζωή;

- Μα ποιους γίγαντες; είπε ο Σάντσο.

- Εκείνους εκεί κάτω, δεν βλέπεις; απάντησε ο αφέντης του, , μερικοί μάλιστα έχουν χέρια μακριά ίσαμε δυο λεύγες.

- Κοιτάξτε αφέντη μου, - παρατήρησε ο Σάντσο – εκείνα εκεί κάτω που φαίνονται έτσι δεν είναι γίγαντες, αλλά ανεμόμυλοι, και αυτά που μοιάζουν με χέρια είναι τα φτερά του που, καθώς ο άνεμος τα γυρίζει, κάνουν τη μυλόπετρα να αλέθει.

- Πώς φαίνεται ότι δεν έχεις ιδέα από περιπέτειες! Αυτοί εκεί είναι γίγαντες και, αν φοβάσαι, πήγαινε στην άκρη να προσευχηθείς, όσο θα δίνω την άνιση μάχη ενάντια τους." 

*https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/2020/01/o.html