«Νίκος Καραγιάννης, Πέρα από το Μαουτχάουζεν»

Η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών ανακοινώνει την παρουσίαση του 15ου τόμου της εκδοτικής σειράς ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ, που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 7 Ιουλίου 2022, ώρα 19:00, στον κήπο του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης.

Βαδίζαμε αγκομαχώντας γιατί η απόσταση δεν ήταν μικρή. Χωρίς αναπαμό, με καρδιά άδεια από συναισθήματα, με το δέος του αγνώστου και φοβερού εκείνου τέρατος που μας περίμενε, που μόνο που ακούγαμε το όνομά του διαλυόμαστε ψυχικά και πνευματικά. Ήταν για μας το φριχτό εκείνο κολαστήριο, που έμπαινες στην κόλαση χωρίς ελπίδα εξόδου και επιβίωσης. Και όντως ήταν φοβερή η εικόνα που αντικρίσαμε από μια κάποια απόσταση, όταν πρωτοείδαμε το μυθικό, το τερατώδες εκείνο κάστρο με τα ψηλά τείχη και τις κατά διαστήματα σκοπιές με τους φρουρούς, οπλισμένους με τα πολυβόλα τους. Ήταν ένα τέρας που μας περίμενε, απόμακρο σαν Λεβιάθαν της μυθολογίας. Όσο πλησιάζαμε τόσο και καλπάζανε τα φυλλοκάρδια μας και κοβόντουσαν τα γόνατά μας. Τι θα βλέπαμε άραγε μέσα; Η μεγάλη πύλη άνοιξε και το στρατόπεδο άρχισε να ρουφά το μακρύ σκουλήκι των κολασμένων.

(απόσπασμα από το κείμενο του Νίκου Καραγιάννη)
 

Πρόκειται για τα απομνημονεύματα του Νίκου Καραγιάννη, τον οποίο η γερμανική κατοχή στην Κρήτη βρίσκει μαθητή στην Ε΄ τάξη της Εμπορικής Σχολής Ηρακλείου. Μετά από παρότρυνση γνωστών και φίλων του αποφασίζει να αφήσει πίσω τους δισταγμούς και να γράψει τις περιπέτειές του από τη συμμετοχή του στην αντίσταση, από το δεύτερο χρόνο της γερμανικής κατοχής ως και τον εμφύλιο. Στόχος του είναι να δώσει μια εικόνα των περιπετειών που πέρασε κατά τη γερμανική κατοχή αλλά και τη ζωή που βίωναν οι κρατούμενοι στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αυτή η γραπτή αφήγηση έφτασε στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης μέσω των απογόνων του Νίκου Καραγιάννη.

Τα πρώτα κεφάλαια αποτελούν την αφήγηση για τη δράση και τις περιπέτειές του στα γερμανικά κρατητήρια του Ηρακλείου. Όταν οι πρώτοι αντιστασιακοί πυρήνες είχαν δημιουργηθεί στο Ηράκλειο και με παρότρυνση φίλων του, ήρθε σε επαφή με τη Φορς 133 (Force 133), υπηρεσία πληροφοριών των Άγγλων και πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην Αγία Γαλήνη, στο αεροδρόμιο Καστελίου και το Ηράκλειο ως διερμηνέας. Το 1943 στο Ηράκλειο προδίδεται, συλλαμβάνεται και οδηγείται στην Γκεστάπο, όπου γλιτώνει την τελευταία στιγμή την «εις θάνατον» καταδίκη του από το γερμανικό στρατοδικείο της Αγιάς στα Χανιά. Εν συνεχεία οδηγείται στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα, πριν τη μεταγωγή του στα ναζιστικά στρατόπεδα της Αυστρίας. Η εμπειρία του από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν, Μελκ και Εμπενζέε σημάδεψε τη ζωή του και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της αφήγησής του. Οι αφηγήσεις και οι περιγραφές του τόσο ρεαλιστικές που σχεδόν κόβουν την ανάσα.

Την εκδήλωση θα προλογίσει η Κλαίρη Μιτσοτάκη, αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, συγγραφέας και επιμελήτρια της εκδοτικής σειράς Μαρτυρίες της Ε.Κ.Ι.Μ. Θα χαιρετίσει η Πόπη Καραγιάννη, κόρη του Νίκου Καραγιάννη.

Για την έκδοση θα μιλήσουν οι Ιάσων Χανδρινός, ιστορικός ερευνητής Πανεπιστημίου Ρέγκενσμπουργκ, Ιωσήφ Μαραβελάκης, υποψήφιος διδάκτωρ Νεότερης Ιστορίας στο Ludwig Maximilians Universität.

Ο Ιάσων Χανδρινός στην παρουσίασή του με τίτλο «Έλληνες στα γερμανικά στρατόπεδα: Αρχειακές πηγές και μαρτυρίες» φιλοδοξεί να δώσει το ιστορικό περίγραμμα του εκτοπισμού χιλιάδων Ελλήνων στα ναζιστικά στρατόπεδα κατά την περίοδο του Πολέμου. Μέσα από την αξιοποίηση αρχειακών τεκμηρίων και μαρτυριών, θα επιχειρηθεί μια συνοπτική επισκόπηση του φαινομένου του εκτοπισμού, του στρατοπεδικού εγκλεισμού και της καταναγκαστικής εργασίας, το οποίο δεν έχει ακόμα απασχολήσει αρκετά ούτε την ιστοριογραφία ούτε τη δημόσια συζήτηση. 
 
Στη συνέχεια, ο Ιωσήφ Μαραβελάκης θα αναφερθεί στον Νίκο Καραγιάννη ως την περίπτωση ενός από τους 400 και πλέον Κρητικούς που μεταφέρθηκαν στο σύμπλεγμα στρατοπέδων συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν κατά τα έτη 1943 και 1944. Η ιστορία του έρχεται να προστεθεί μαζί με όμοιες και ταυτόχρονα διαφορετικές περιπτώσεις Kρητικών που έκαναν την ίδια πορεία και μοιράστηκαν την ίδια εμπειρία και να μας δώσει τη δυνατότητα μετάβασης από το ειδικό στο γενικό, από τη μικροϊστορία στην ιστορία, αλλά και αντίστροφα.

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
 

Νίκος Καραγιάννης, Πέρα από το Μαουτχάουζεν

ISBN: 978-960-9480-51-2

Σειρά ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ, τόμος 15 | ΕΚΙΜ 2022