Netflix: 15 ντοκιμαντέρ που απογείωσαν το true crime

Το true crime έχει ζήσει τεράστιες στιγμές την τελευταία εξαετία με επταετία περίπου, κυρίως εξαιτίας της σαρωτικής επιτυχίας του “The Jinx” του HBO και περισσότερο ακόμη, το “Making a Murderer” του Netflix που οδήγησε στην εξάπλωση του είδους στη συνδρομητική και τη streaming τηλεόραση.

Παρακάτω το News24/7 διάλεξε τα 15 καλύτερα true crime πρότζεκτ που μπορείς να δεις αυτή τη στιγμή στο Netflix, με ένα από τα κριτήρια να είναι ξεκάθαρα το κατά πόσο το εκάστοτε ντοκιμαντέρ έχει ενσυναίσθηση για τα θύματα κάθε υπόθεσης και δεν επικεντρώνεται κυρίως στον ψυχισμό ενός θύτη.

PROCESSION

Στους τίτλους έναρξης του ντοκιμαντέρ Procession του Netflix, ο Robert Greene δεν αναφέρεται ως «σκηνοθέτης». Αντίθετα, απαριθμεί τους άντρες που κάποια άλλη ταινία θα θεωρούσε απλώς το θέμα της: τους Dan, Ed, Joe, Mike, Michael και Tom. Αυτό δεν είναι κάποιο κόλπο ή δηθενιά. Μέχρι το τέλος της ταινίας θα νιώσεις οικεία μαζί τους. Είναι όλοι τους επιζώντες της σεξουαλικής κακοποίησης των Καθολικών Επισκόπων του Kansas City, όλοι τους συμμετέχοντες σε ένα τριετές πείραμα δραματοθεραπείας όπου επεξεργάζονται τα τραύματά τους κάνοντας τέχνη.

Η ιδέα γεννήθηκε πριν από λίγα χρόνια, τον Αύγουστο του 2018, όταν η δικηγόρος Rebecca Randles είχε δώσει συνέντευξη Τύπου στο Κάνσας Σίτι τους έξι αυτούς άνδρες που κατηγορούσαν τοπικούς καθολικούς ιερείς ότι τους είχαν κακοποιήσει σεξουαλικά όταν ήταν αγόρια. Ο Greene είχε επικοινωνήσει με τη Randles τότε, για να ρωτήσει εάν θα υπήρχε ενδιαφέρον στην ομάδα για τη συνεργασία τους για μία ταινία. Ο στόχος θα ήταν να αντιμετωπίσουν το τραύμα τους μέσα από σεναριακές σκηνές που θα έγραφαν οι ίδιοι. Να ξαναβιώσουν τις αναμνήσεις τους, αλλά αυτή τη φορά να είναι εκείνοι στη θέση του οδηγού.

Το “Procession” είναι το ντοκουμέντο αυτής της διαδικασίας, σκληρό για τους θεατές αλλά και μία απίστευτη, απαραίτητη για τα ίδια τα θύματα πράξη. Για τον Greene οι έξι άνδρες είναι πολύ περισσότερα από τη χειρότερη στιγμή τους, και διατηρούν μία δύναμη και παρουσία που ξεπερνά – και, ειλικρινά, καταδικάζει – τη μείωση των επιζώντων στα talking heads άλλων ντοκιμαντέρ. Είναι μία αντι-true crime πρόταση η δουλειά του ουσιαστικά, σε μία θάλασσα από ντοκιμαντέρ αληθινών υποθέσεων που θυσιάζουν ξανά και ποικιλοτρόπως τα θύματα για να δώσουν έμφαση στους θύτες (το “Night Stalker” και το “Don’t Fuck With Cats” του Netflix είναι τέτοια παραδείγματα, ενώ το “The Keepers” της ίδιας πλατφόρμας ή το “I’ll Be Gone in the Dark” του HBO όχι).

Όποιος είναι γνώριμος με τη δουλειά του Greene δε θα εκπλαγεί από τη διαφορετική του προσέγγιση. Ως δημιουργός τσιγκλάει διαρκώς τις προσδοκίες μας για τη δομή του ντοκιμαντέρ, με τρόπους που τείνουν να ξαφνιάζουν ακόμα και τους πιο χορτάτους του είδους. Έχει επικεντρωθεί στο να μας κάνει να συνειδητοποιούμε τι κάνουμε στην πραγματικότητα όταν παρακολουθούμε μία ταινία – το πώς μία παράσταση μπορεί να είναι πιο αληθινή από την πραγματικότητα – προσφέροντας νέους τρόπους σκέψης για το πώς αποδίδουμε στις κοινότητές μας και μεταξύ μας.

STRONG ISLAND

Κέρδισε το Special Jury Prize στο φεστιβάλ του Sundance, αγοράστηκε από το Netflix και έφτασε μέχρι τα Όσκαρ.

Το “Strong Island” είναι η ιστορία του William Ford Jr., ενός μαύρου κατοίκου του Long Island που δολοφονήθηκε το 1992 από τον Mark Riley, έναν λευκό μηχανικό. Ο τότε 19χρονος μηχανικός δεν καταδικάστηκε ποτέ για το έγκλημά του, ενώ ο Ford που περιγράφηκε ως εχθρικός και βίαιος από την αστυνομία, σκιαγραφείται τώρα από φίλους και συγγενείς ως μία προστατευτική φιγούρα που αγαπούσαν όλοι. Το δυνατό χαρτί του ‘Strong Island’ είναι ότι ενδιαφέρεται τόσο για την εξερεύνηση της ιστορίας, όσο και για τον τρόπο με τον οποίο θα στη διηγηθεί. Είναι μία αποφασιστική ματιά στην απώλεια όπως τη βιώνει ο αδερφός του Ford και δημιουργός του φιλμ, Yance Ford, και την κοινωνική αδικία του αμερικανικού συστήματος που συνδέεται συχνά με τον συστημικό ρατσισμό.

THE PHARMACIST

Μετά τον τραγικό θάνατο του 22χρονου γιου του κατά τη διάρκεια μιας αγοραπωλησίας κρακ, ο πατέρας του και φαρμακοποιός από τη Λουιζιάνα, Dan Schneider, αποφασίζει να εξερευνήσει γιατί τόσοι πολλοί νέοι άνθρωποι απευθύνονταν στο φαρμακείο του με συνταγές για οπιοειδή. Έτοιμος να φτάσει στα άκρα, ο Schneider όχι μόνο εξιχνιάζει τη δολοφονία του γιου του που η αστυνομία είχε παρατήσει στα αζήτητα, αλλά αποκαλύπτει την αχαλίνωτη διαφθορά και τους ενόχους πίσω από τον εθισμό στα οπιοειδή. Ο Schneider ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε σε αυτόν τον εθισμό ως “επιδημία”, έναν ορισμό που πλέον χρησιμοποιείται κατά κόρον, και εδώ παρουσιάζεται ως ένας άντρας με μια αποστολή που συγκινεί.

WORMWOOD

Ένα κρύο βράδυ του Νοέμβρη του 1953, ο βακτηριολόγος Frank Olson πήδηξε από τον 13ο όροφο του ξενοδοχείου Statler της Νέας Υόρκης. Όταν υπέκυψε στα τραύματά του λίγες στιγμές αργότερα, η οικογένειά του άκουσε δύο εκδοχές για τον χαμό του. Μάλλον ήταν αυτοκτονία. Μπορεί και ατύχημα. Όπως εξηγεί στην κάμερα του Erol Morris ο γιος του επιστήμονα Eric, οι δύο αυτές λέξεις δεν θα μπορούσαν ποτέ να ταιριάξουν μεταξύ τους.

Έξι δεκαετίες μετά, ο Eric είναι ένας κλινικός ψυχολόγος που άφησε στην άκρη τα γαλόνια του Χάρβαρντ για χάρη ενός αέναου κυνηγητού με την αλήθεια. Η έρευνά του αποτυπώνεται στο “Wormwood” από τον βραβευμένο με Όσκαρ Morris, έναν ντοκιμαντερίστα που έγραψε ιστορία όταν η ταινία του ‘Η Λεπτή Μπλε Γραμμή’ βοήθησε στην αθώωση ενός άδικα καταδικασμένου θανατοποινίτη.

Μιλάμε για ένα αριστουργηματικό κράμα συνεντεύξεων, αρχειακού υλικού, εγγράφων, αποκομμάτων από εφημερίδες και δραματοποιημένων σκηνών με βασικό πρωταγωνιστή τον πάντα υπέροχο Peter Sarsgaard, που ζωντανεύουν έναν εφιάλτη πιθανού φόνου από τα χέρια της CIA με σκοπό τη συγκάλυψη πειραμάτων.

Το “Wormwood” δεν ψάχνει μόνο να βρει αν υπάρχουν απαντήσεις στις ερωτήσεις όσων έχουν μείνει πίσω, αλλά κυρίως αναρωτιέται για το εξής: Αξίζει τελικά να τις μάθουν ή παραείναι μεγάλο το τίμημα;

MAKING A MURDERER

Η σειρά που ξύπνησε το θηρίο και ανταμείφθηκε με τέσσερα βραβεία Emmy. Έσκασε λίγο πριν την εκπνοή του 2015, αλλά δεν ήταν πυροτέχνημα. Ήταν βόμβα που έδωσε άλλον παλμό στην εορταστική περίοδο, κατέκλυσε τις επικεφαλίδες του παγκόσμιου Τύπου, γέννησε memes και έφτασε μέχρι τον Barack Obama. Από τότε οι εξελίξεις που έχουν ακολουθήσει, συνεχίζουν να απασχολούν τα μέσα.

Η αναφορά γίνεται στην υπόθεση του Steven Avery, ενός άδικα καταδικασμένου για βιασμό Αμερικανού που είχε κάποτε αποφυλακιστεί, για να καταδικαστεί ξανά για τον φόνο της φωτογράφου Teresa Halbach μερικά χρόνια αργότερα. Ως συνεργός καταδικάστηκε και ο ανιψιός του, Brendan Dassey.

Το “Making a Murderer” άνοιξε ενδιαφέροντα διάλογο για το κατά πόσο αντικειμενικό είναι ως ντοκιμαντέρ – ή καλύτερα για το κατά πόσο χρειάζεται να είναι αντικειμενικό ένα ντοκιμαντέρ τελικά – αλλά η ουσία του βρίσκεται στην απόδοση της δικαιοσύνης και στην αξιοπιστία των διαδικασιών που την εξασφαλίζουν. Η πρώτη σεζόν είχε πέσει στη γνωστή παγίδα κάνοντας τη Halbach απλώς μία υποσημείωση του πρότζεκτ, ο δεύτερος κύκλος όμως έδωσε στο θύμα την προσοχή και τη φροντίδα που της άξιζαν.

THE STAIRCASE

Το “Staircase” είναι ο μπαμπάς του true crime στον 21ο αιώνα. Είχαμε αναφερθεί ξανά σ’ αυτό ως ένα από τα πιο άρτια παραδείγματα του είδους, αλλά τότε χρειαζόταν αρκετή υπομονή για να το ξετρυπώσεις. Η βραβευμένη σειρά έκανε πρεμιέρα το 2003 στη Γαλλία, έκανε τον γύρο της Αμερικής το 2004 και της Αγγλίας το 2005, επέστρεψε για δύο επεισόδια το 2013, και τώρα ανέβηκε εμπλουτισμένο με τρία ακόμη επεισόδια στο Netflix.

Ο δημιουργός του, Jean-Xavier de Lestrade, δήλωσε πρόσφατα ότι αν μπορούσε να γυρίσει τον χρόνο πίσω, θα συμβούλευε τον εαυτό του να μην ασχοληθεί με την υπόθεση του Michael Peterson. Του πήρε 17 χρόνια από τη ζωή του, και το τέλος της ιστορίας (μην ανησυχείς, δεν θα το προδώσουμε εδώ) τον άφησε γεμάτο θυμό. Όσο για τον ίδιο τον Peterson, θα σε προτρέψουμε να βγάλεις τα δικά σου συμπεράσματα για όσα του άφησε η περιπέτειά του.

To 2001, η σύζυγός του Kathleen, βρέθηκε νεκρή στις σκάλες του σπιτιού της. Ο Michael ισχυρίστηκε ότι οι τραυματισμοί της προκλήθηκαν από πέσιμο στις σκάλες. Η εισαγγελία ισχυρίστηκε ότι προκλήθηκαν από δική του κακοποίηση. Στην αποδόμηση της διαδικασίας θα παίξουν ρόλο στοιχεία όπως ο σεξουαλικός προσανατολισμός του Peterson και ο συντηρητισμός του αμερικανικού Νότου, με αμφίβολα αποτελέσματα που δεν έχουν πάντα να κάνουν με την αναζήτηση της αλήθειας.

Θα σου μείνουν ο τρομερός έλεγχος του de Lestrade στον τόνο και τον ρυθμό της σειράς, μία φαινομενικά θεοπάλαβη αλλά καθ’ όλα αληθοφανής θεωρία για μια κουκουβάγια, και μια πικρή γεύση στο στόμα. Η υπόθεση γυρίζεται αυτόν τον καιρό σε σειρά με τον Colin Firth, την Toni Collette και τη Sophie Turner.

THE INNOCENT MAN

Βασισμένο στο ομώνυμο και μοναδικό true crime best-seller βιβλίο του John Grisham και στο “The Dreams of Ada” του Robert Mayer, το “Innocent Man” ακολουθεί δύο φόνους, τέσσερις καταδίκες και μία μικρή πόλη γεμάτη μυστικά. Μία παλιά υπόθεση που συγκλόνισε την κωμόπολη της Ada στην Οκλαχόμα κατά τη διάρκεια των ’80s ανοίγει λόγω απίστευτων στοιχείων που κάνουν τους πάντες να αμφιβάλλουν για το αν πιάστηκαν ποτέ οι αληθινοί δράστες ή αν ο δολοφόνος είναι ακόμα εκεί έξω.

Μετά το “Making a Murderer” και το αναβιωμένο “Staircase”, το ‘Innocent Man’ είναι ένα ακόμη ντοκιμαντέρ που επιχειρηματολογεί υπέρ ανδρών που δήλωσαν αθώοι. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, αθωώθηκαν χρόνια μετά. Πώς πήγε τόσο λάθος το σύστημα που τους καταδίκασε;

THE KEEPERS

Μία καλόγρια δολοφονείται λίγο πριν εκπνεύσουν τα ‘60s. Oι παλιές της μαθήτριες στο καθολικό θηλέων Keough High School της διεφθαρμένης Βαλτιμόρης, ηλικιωμένες πια αλλά αποφασισμένες για αποτελέσματα, προσπαθούν να εξιχνιάσουν τον φόνο της πριν παραγραφεί το έγκλημα. Τι είχε ανακαλύψει η αδελφή Cathy; Ήταν εκπρόσωποι της καθολικής εκκλησίας πίσω από το έγκλημα;

Το ντοκιμαντέρ είχε κυκλοφορήσει αμέσως μετά το “Making a Murderer” και δεν είχε μπορέσει να ανταγωνιστεί το αδιανόητο σάρωμα του πρώτου, όμως εάν το “Making a Murderer” είχε προσπαθήσει να αποδομήσει τα συστήματα που θεωρητικά φτιάχτηκαν για να προστατεύουν τον πολίτη, το “Keepers” σε αφήνει κυριολεκτικά αδειανό μπροστά στην ίδια τη φύση του ανθρώπου. Μετά από μια ομαλή εισαγωγή, το δεύτερο επεισόδιο τραβάει το χαλί κάτω απ’ τα πόδια σου και επισημαίνει την έναρξη μιας αβάσταχτης συνέχειας.

WILD WILD COUNTRY

Όσο λιγότερα ξέρεις για το “Wild Wild Country” πριν το δεις, τόσο το καλύτερο. Για την ιστορία όμως, ας αναφέρουμε ότι πρόκειται για την ανάπλαση ενός εγκαταλελειμμένου ράντσου της περιοχής του Όρεγκον από τους ακόλουθους του Ινδού γκουρού, Bhagwan Shree Rajneesh. Η έκταση θα μετατρεπόταν σύντομα σε πόλο έλξης δεκάδων χιλιάδων πιστών που θα μετακόμιζαν μόνιμα εκεί με στόχο τη δημιουργία ενός καταφυγίου αφιερωμένο στον βαθύ διαλογισμό, τον ελεύθερο έρωτα και την αρμονία. Από αυτή την μοντέρνα ουτοπία θα αναδυόταν, υποτίθεται, ο Νέος Άνθρωπος, απελευθερωμένος από τα δεσμά του παρελθόντος και τις αναστολές της συντηρητικής κοινωνίας.

Απόπειρες δολοφονίας, δηλητηριάσεις, παρακολουθήσεις και εμπρησμοί, είναι μερικά από τα παράλογα που θα δεις να εκτυλίσσονται στην οθόνη σου. Από τους αδελφούς Chapman και Maclain Way (του επίσης ορεγκονικού “The Battered Bastards of Baseball”), σε παραγωγή των γνωστών αδελφών Duplass.

EVIL GENIUS

Δεύτερη προσθήκη στη λίστα για τους αδελφούς Duplass.

Ο Trey Borzillieri, συν-σκηνοθέτης της σειράς, ήθελε να φτιάξει ένα ντοκιμαντέρ για κάποιο έγκλημα υψηλού προφίλ. Εμπνεύστηκε τελικά από το περιστατικό του Pizza Bomber, κατά κόσμον Brian Wells. Μια υπόθεση που το FBI έχει ονομάσει «μία από τις πιο μπλεγμένες και αλλόκοτες στα χρονικά».

Ο Wells λήστεψε μια τράπεζα έχοντας έναν εκρηκτικό μηχανισμό γύρω από τον λαιμό του. Τελικά εξερράγη μπροστά στα μάτια της αστυνομίας κατά τη διάρκεια της σύλληψής του, όχι όμως πριν προλάβει να ισχυριστεί ότι δεν είχε τοποθετήσει ο ίδιος τη βόμβα πάνω του. Η πράξη του αποδείχθηκε μέρος μιας πολύπλοκης πλεκτάνης που περιελάμβανε ένα διεστραμμένο κυνήγι θησαυρού με πρωταγωνίστρια τη Marjorie Diehl-Armstrong.

DIRTY MONEY

Το “Dirty Money” δεν λύνει κάποιο μυστήριο αφήνοντας το στόμα σου ανοιχτό. Κάθε ξεχωριστή υπόθεση που ανέλυσε ανά επεισόδιο στην 1η σεζόν του άλλωστε, από το σκάνδαλο της Volkswagen μέχρι την ανάμειξη της HSBC με καρτέλ ναρκωτικών, έχει λίγο-πολύ γνωστή καλυφθεί από τον παγκόσμιο Τύπο.

Όπως όμως απέδειξε και το “Going Clear” των τριών τηλεοπτικών βραβείων Emmy, το έτερο ντοκιμαντέρ του Alex Gibney που μίλησε για τις γνώριμες πρακτικές της Σαϊεντολογίας, σημασία δεν έχει να παίρνεις τον θεατή από το χέρι για να τον πας από το κουτί Α στην κουρτίνα Β. Σε μια πραγματικά καθηλωτική δουλειά, το κοινό θα διευρύνει τον ορίζοντά του μπροστά σε ερωτήσεις που μπορεί να αλλάξουν ακόμα και την κοσμοθεωρία του.

TEAM FOXCATCHER

Μία από τις πρώτες αγορές true crime που έκανε το Netflix. Αφηγείται την αληθινή ιστορία της ανάμιξης του δισεκατομμυριούχου John E. du Pont στη διαμόρφωση της ολυμπιακής ομάδας πάλης της Αμερικής, μέσα από την κατασκευή πανάκριβων εγκαταστάσεων προπόνησης στο σπίτι του που είχε ονομάσει ‘Foxcatcher’. Η αφοσίωση του Dave Schultz, του πιο επιτυχημένου παλαιστή των Ηνωμένων Πολιτειών εκείνη την εποχή, στον du Pont θα κόστιζε τελικά στον αθλητή τη ζωή του.

Ενδεχομένως να έχεις ήδη πάρει μια καλή γεύση της υπόθεσης από την υποψήφια για Όσκαρ ταινία “Foxcatcher” του 2014 με τους Steve Carrell, Channing Tatum και Mark Ruffalo, όμως αυτό το true crime ντοκιμαντέρ υποδεικνύει πως εκείνο το φιλμ μπορεί και να είχε λειάνει τα γεγονότα. Ο θησαυρός του ειδησεογραφικού υλικού της εποχής και του αλλόκοτου υλικού που είχε παράξει ο ίδιος ο du Pont, παρουσιάζουν εδώ τη συναρπαστική εικόνα μιας προσωπικότητας εφάμιλλης με βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Βόμβα που οι γύρω της έκαναν πως δεν ακούν για να μη διακινδυνεύσουν την πρόσβαση στα λεφτά και τη δύναμή του.

TELL ME WHO I AM

Ο 18χρονος Alex έπεσε κάποτε θύμα τροχαίου και βρισκόταν για εβδομάδες σε κώμα. Όταν ξύπνησε, ο μοναδικός άνθρωπος που θυμόταν ήταν ο δίδυμος αδερφός του, Marcus, που θα του μάθαινε από την αρχή τη ζωή και την ιστορία της οικογένειάς του. Μόνο που είκοσι χρόνια μετά, ο Alex θα ανακαλύψει ότι ο Marcus δεν του είχε πει όλη την αλήθεια. Είναι το ψέμα καμιά φορά αναγκαίο; Και πόσο μακριά θα έφτανες για να μάθεις την αλήθεια; Το ντοκιμαντέρ του Ed Perkins είχε σοκάρει το Φεστιβάλ του Telluride. Θα σοκάρει κι εσένα.

KILLER INSIDE: THE MIND OF AARON HERNANDEZ

Πώς ένας σταρ του NFL με συμβόλαιο 40 εκατομμυρίων δολαρίων έγινε καταδικασμένος σε ισόβια δολοφόνος; Η υπόθεση του Aaron Hernandez, ενός ταλαντούχου αθλητή που έπαιζε για τους England Patriots μέχρι τη σύλληψή του για τον φόνο του Odin Lloyd το 2013, είναι ένα περίπλοκο παζλ που το Netflix θα προσπαθήσει να αποκωδικοποιήσει με τη βοήθεια μαρτύρων, αλλά και των γραμμάτων και τηλεφωνημάτων που έκανε ο ίδιος ο Hernandez από τη φυλακή.

Η σεξουαλικότητά του, η κακοποιημένη παιδική του ηλικία, η δημοσιότητα, η κάλυψη από το NFL και η χρόνια εγκεφαλοπάθεια απ’ την οποία έπασχε, είναι όλα κομμάτια που θα συνθέσουν την εικόνα ενός χωρίς ελπίδα ραγισμένου μυαλού.

THE INNOCENCE FILES

Μια all-star ομάδα ντοκιμαντεριστών συνεργάστηκε σε αυτή τη σειρά 9 επεισοδίων, συμπεριλαμβανομένων των Liz Garbus, Roger Ross Williams και Alex Gibney. Το αποτέλεσμα είναι μία από τις πιο περιεκτικές, εξοργιστικές και διαφωτιστικές μελέτες πάνω στα ελαττώματα του δικαστικού συστήματος στην ιστορία.

Αξίζοντας να συγκριθεί με το “The Thin Blue Line” του Errol Morris που είχε αλλάξει το παιχνίδι των ντοκιμαντέρ, το “The Innocence Files” αναλύει τα ζητήματα της δικαιοσύνης από τρεις οπτικές γωνίες – στοιχεία, αυτόπτες μάρτυρες και δίωξη – μέσα από την εμπειρία του The Innocence Project, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού δικηγόρων που είναι αφοσιωμένοι στο να αθωώνουν άδικα φυλακισμένους.

Κάθε επεισόδιο είναι κάτι περισσότερο από ένα τυπικό κεφάλαιο για κάποιο αληθινό έγκλημα – κάποια έχουν τη διάρκεια ταινίας μεγάλου μήκους – και ο αθροιστικός τους αντίκτυπος είναι σχεδόν υποχρεωτική θέαση.