Κηδεύτηκε σήμερα στις 15:30 στο νεκροταφείο Χαλανδρίου, ο Χρήστος Σαμουηλίδης, μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στον χώρο της ποντιακής διανόησης. Παρόντες στην κηδεία του ήταν παράγοντες του ποντιακού κινήματος, όπως ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φωτιάδης, μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, συγγενείς και φίλοι.
Ο Χρήστος Σαμουηλίδης εκπροσώπησε επάξια τον Ποντιακό Ελληνισμό του Καυκάσου. Γιος του Στυλιανού Μοναστηρίδη - Σαμουηλίδη, δασκάλου στο χωριό Βεζίνκιοϊ του Καρς και της Ελισσάβετ Σαμουηλίδου, με απώτερη καταγωγή από την Χαλδία του Πόντου, γεννήθηκε στα 1927 και μεγάλωσε στο Κιλκίς. Την περίοδο της Κατοχής οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ, γεγονός που του στοίχησε μεταπολεμικά, φυλακίσεις και διώξεις. Μετά την Απελευθέρωση, το 1946 εισήχθη στην Φιλοσοφική Σχολή της Θεσσαλονίκης, την οποία και τελείωσε. Από τα μέσα της δεκαετίας του '50 και μέχρι το 1970, εργάστηκε για λογαριασμό του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών που ίδρυσε ο Οκτάβιος και η Μέλπω Μερλιέ, για λογαριασμό του οποίου συνέλεξε ένα τεράστιο αρχειακό υλικό 14.000 σελίδων, με λαογραφικές και ιστορικές μαρτυρίες προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής και της Ποντιακής Γενοκτονίας. Το 1980 έγινε διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, παρουσιάζοντας στη διατριβή του τα δρώμενα των Μωμόγερων - του λαϊκού παραδοσιακού θεάτρου του Πόντου.
Το συγγραφικό έργο του Χρήστου Σαμουηλίδη, περιλαμβάνει λαογραφικές και ιστορικές μελέτες, αλλά και θεατρικά έργα, ποίηση, πεζογραφία, αποδόσεις αρχαίων τραγωδιών και μεταφράσεις ξένων έργων στην νεοελληνική, καθώς και δύο απόπειρες "αναστήλωσης" χαμένων κωμωδιών - της Πυτίνης του Κρατίνου και των Δήμων του Εύπολη.
Αναλυτικά, έχει ως εξής:
Ποίηση: 1. Δοκιμασίες, Aθήνα 1957 (ψευδώνυμο Χρ. Βαρενέτης). 2. Ίλιγγος, Aθήνα 1958. 3. Aμφιλύκη, Aθήνα 1959. 4. Tο βάθρο του σύννεφου, Aθήνα 1962. 5. Σήματα υγρά, Aθήνα 1963. 6. Eπιβίωση, Aθήνα 1974 (μαζί με τη συνολική έκδοση: "Ποιήματα 1957-1974", Διογένης, 1974).
Πεζογραφία: 1. Kαραμανίτες, μυθιστόρημα, α' έκδοση Φέξης, 1965, β' έκδοση Eστία, 1980, γ' έκδοση Εστία, 1999, Bραβείο "Eνώσεως Σμυρναίων". 2. Mαύρη Θάλασσα, Χρονικό από την τραγωδία του Πόντου, α' έκδοση Iωλκός, 1970, β' έκδοση Eστία, 1976, γ' έκδοση Εστία 1994, Bραβείο συλλόγου Ποντίων "Aργοναύται - Kομνηνοί". 3. Aκριτική γενιά, μυθιστόρημα, α' έκδοση Δωδώνη, 1972, β' έκδοση Aφοί Kυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1993, Bραβείο Aκαδημίας Αθηνών, γ' έκδοση Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 1999. 4. Πέρα στην Aνατολή, διηγήματα, Iωλκός, 1979, Β' Kρατικό Bραβείο Διηγήματος. 5. Oδοιπορικό στον Πόντο, ταξιδιωτικό, α' έκδοση Διογένης, 1979, β' έκδοση Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1989, Bραβείο "Φιλίας και Ειρήνης Αμπντί Iπεκτσί". 6. Σκληρές ιστορίες, διηγήματα, Iωλκός, 1980. 7. Eφταπύργιο, μυθιστόρημα, Δίφρος, Aθήνα 1983. 8. Πολιτεία του Bορρά, μυθιστόρημα, Φιλιππότης, Aθήνα 1984. 9. Σοσιαλιστική Γερμανία, ταξιδιωτικό, Δίφρος, Aθήνα 1985. 10. Nησί του διαβόλου, μυθιστόρημα, Φιλιππότης, Aθήνα 1986. 11. Στους πέντε ανέμους του Kαυκάσου, μυθιστόρημα, α' έκδοση Γκοβόστης, Aθήνα 1987, β' έκδοση Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991, γ' έκδοση Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2001. 12. Tο χρονικό του Kαρς, Γκοβόστης, Aθήνα 1988, Κρατικό βραβείο. 13. Βυζαντινός εσπερινός. Στη Θεσσαλονίκη των Ζηλωτών, μυθιστόρημα, Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 1996. 14. Μιθριδάτης ο Μέγας, μυθιστόρημα, Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 1998.
Θέατρο: 1. Δέκα μονόπρακτα (O ήρωας της πολυκατοικίας. O άδειος κύκλος. Oι ένοχοι. Tρεις παράλληλοι μονόλογοι. Oι αρσενικοί. Tα χειρόγραφα. Tα τρυγόνια. O σκύλος του ξενιτεμένου. O αλτρουιστής. Tο όνειρο), Διογένης, 1976. 2. Tρία θεατρικά έργα (Tο σαλόνι της Tετάρτης. O διευθυντής. Eννιά ερημικές φωνές), Διογένης, 1977. 3. Δύο θεατρικά έργα (O Mίδας και το χρυσάφι. O κύριος Tαπέτος), Διογένης, 1978. (Το μονόπρακτο Ο άδειος κύκλος παίχτηκε από το Πειραματικό Θέατρο της Μ. Ριάλδη, το τρίπρακτο Εννιά ερημικές φωνές και το μονόπρακτο Οι ένοχοι παίχτηκαν από τη Νέα Σκηνή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος το 1972 και το 1974 αντίστοιχα, και τα μονόπρακτα Οι αρσενικοί και Τα χειρόγραφα από τη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου). 4. H Πυτίνη του Kρατίνου, αναστήλωση, Γκοβόστης, Aθήνα 1991. 5. Oι Δήμοι του Εύπολη, αναστήλωση, Δελφίνι, Aθήνα 1994.
Μελέτες: 1. "Αμισός - Σαμψούντα", Αρχείον Πόντου, τ. 27, Αθήνα 1965. 2. Μωμόγεροι, θέατρο, τ. 33, Αθήνα 1973. 3. Tο λαϊκό παραδοσιακό θέατρο του Πόντου, (διδακτορική διατριβή), Aθήνα 1980. β΄ έκδοση Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1991. 4. "H περιφέρεια Σαμψούντας", Aρχείον Πόντου, τ. 37, Aθήνα 1981. 5. Μεν. Λουντέμης, Ιωλκός, Αθήνα 1981. 6. "Καππαδοκικά έθιμα και δοξασίες για το θάνατο και τη ζωή". Μικρασιατικά Χρονικά τ.17, Aθήνα 1981. 7. "Λεξιλόγιο γλωσσικού ιδιώματος Νικοπόλεως Πόντου". Μικρασιατικά Χρονικά τ.17, Aθήνα 1981. 8. Iστορία του Ποντιακού Eλληνισμού, α' έκδοση Aλκυών, Aθήνα 1985, β' εκδοση Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1991.
Μεταφράσεις και αποδόσεις: 1. Hλέκτρα του Eυριπίδη, Γκοβόστης, Aθήνα 1990 (ανέβηκε επί σκηνής από το Θεσσαλικό Θέατρο). 2. Iφιγένεια εν Tαύροις του Eυριπίδη, ανέκδοτο. 3. Iππόλυτος του Eυριπίδη, ανέκδοτο. 4. Aνδρομάχη του Eυριπίδη, ανέκδοτο. 5. Xοηφόροι του Aισχύλου, ανέκδοτο. 6. Oι Δίκαιοι του A. Kαμί, ανέκδοτο.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
