Κατερίνα Παπαδοπούλου: «Η παραδοσιακή μουσική είναι εν κινήσει, είναι ζωντανή!»

Συνέντευξη στην Ελίνα Φαρσάρη

Την Κυριακή ολοκληρώνεται στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου ο αφιερωματικός κύκλος «100 χρόνια Μικρασιατικός Ελληνισμός» με μια αξιόλογη και εξαιρετικά σημαντική εκδήλωση – αφιέρωμα στη Μικρασιάτισσα Δόμνα Σαμίου. Με αφορμή την εκδήλωση «Η Μικρασία της Κυρά Δόμνας» η μουσικός και ερμηνεύτρια Κατερίνα Παπαδοπούλου, η οποία έχει αφιερώσει στην μουσική μας παράδοση την καλλιτεχνική της δραστηριότητα μιλά στο Cretalive για την αυθεντική ελληνική μουσική, την εξέλιξή της, την απήχησή της στο εξωτερικό.  Η καλλιτέχνης που επικοινωνεί τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό με το πλούσιο έργο της την μουσική μας παρακαταθήκη, μιλά ακόμη για τη Δόμνα Σαμίου και την πολύχρονη συνεργασία τους και μας προετοιμάζει για το αφιέρωμα που θα απολαύσει το κοινό του Ηρακλείου.

Διαβάστε παρακάτω ολόκληρη τη συνέντευξη της κ. Παπαδοπούλου στο Cretalive

«Η Μικρασία της Κυρά Δόμνας» είναι η εκδήλωση που κλείνει τον αφιερωματικό κύκλο του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Οι κριτικές που διαβάζουμε είναι εξαιρετικές κάνοντας μας να αντιληφθούμε ότι θα ακούσουμε και θα δούμε κάτι το πολύ εντυπωσιακό. Τι θα μας παρουσιάσετε την Κυριάκη;

«Πρώτα από όλα ευχαριστούμε το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο για την τιμή της πρόσκλησης. Είναι η ζωή μιας δικής μας Μικρασιάτισσας, της Δόμνας Σαμίου, που παρουσιάζεται με λόγια δικά της από συνεντεύξεις και αρχειακό υλικό, σε συνομιλία με ένα μουσικό παρόν επί σκηνής, σε άμεση σύνδεση με το παρελθόν, αλλά και με προέκταση μελλοντική.

Είναι μια παράσταση που χτίσαμε με τον Σωκράτη Σινόπουλο, αγαπημένο παιδί της Δόμνας και τώρα πια Πρόεδρο του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής "Δόμνα Σαμίου", με απόλυτο σεβασμό και αγάπη στο πρόσωπο της Δόμνας, αλλά και στη μουσική του τόπου μας, από την πρώτη νότα μέχρι την τελευταία.

Θα είμαστε παρέα με τον Ζαχαρία Καρούνη, επίσης παλιό συνεργάτη της Δόμνας, τη Χορωδία "Δόμνα Σαμίου", καθώς και το "Χορόσπιτο" από το Ηράκλειο, με ομάδα χορευτών και παιδική ομάδα τραγουδιού.

Αλλά και μια ορχήστρα από εξαιρετικούς σολίστες, σε μια υψηλού επιπέδου σύμπραξη».

Διαβάζοντας το πλούσιο βιογραφικό σας βλέπουμε ότι από την παιδική ηλικία στραφήκατε στην παραδοσιακή μουσική. Ποιο ήταν το αρχικό ερέθισμα για την επιλογή σας αυτή;

«Πάντα τραγουδούσα. Για μεγάλη μου τύχη με πήγαν οι γονείς μου στην παιδική χορωδία παραδοσιακής μουσικής του Γιάννη Τσιαμούλη, που έδρευε στο Περιστέρι, όπου έμενα. Μεγάλος δάσκαλος ο κ. Γιάννης (έτσι τον λέγαμε πάντα). Μας μάθαινε Δημοτικό τραγούδι από όλη την Ελλάδα, Βυζαντινή Μουσική, όργανα και παραδοσιακούς χορούς. Μακάρι κάθε παιδί του τόπου μας να είχε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει μια τόσο οργανωμένη μέθοδο σπουδών, όπως αυτή...»

Στο αφιέρωμα που μας παρουσιάζετε μοιράζεστε τη σύλληψη της ιδέας και την καλλιτεχνική επιμέλεια με τον σπουδαίο Σωκράτη Σινόπουλο. Θαυμάζατε τη Δόμνα Σαμίου και θελήσατε να αποτυπώσετε μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης την προσφορά της στο δημοτικό τραγούδι και την παραδοσιακή μουσική;

«Ήμουν δίπλα της σε συναυλίες, ηχογραφήσεις και μουσικά ταξίδια για περίπου 15 χρόνια. Η σχέση μαζί της ήταν πολύ πιο κοντινή από ένα απλό θαυμασμό, ενδεχομένως εξ αποστάσεως. Μαζί με τον Σωκράτη και άλλους μουσικούς που εκείνη την περίοδο συνεργαζόμασταν με τη Δόμνα, μας έλεγε παιδιά της. Την έζησα αρκετά ούτως ώστε να με επηρεάσει βαθιά και να μου λείπει μετά το φευγιό της.

Πέρα από το ανθρώπινο , λείπει και η προσωπικότητά της από το μουσικό στερέωμα. Γιατί εκτός από την αφοσίωση και το απόλυτο δόσιμο σε αυτό που λέμε "παραδοσιακή μουσική" λείπει και το ήθος της επί σκηνής και ο σεβασμός απέναντι στη μουσική. Κάτι να μιμηθούμε δηλαδή. Γιατί αυτό που συμβαίνει τώρα στις μουσικές σκηνές είναι τρομακτικό.

Αυτό που θεωρώ ότι αποτυπώνεται στην παράσταση, πέρα από την ανεξίτηλη σφραγίδα της, είναι και η συνέχεια, οι μαθητές της, το μέλλον, η ελπίδα ότι τίποτα δεν πάει χαμένο».

Στην Κρήτη η παραδοσιακή μουσική είναι ακμαία και σήμερα. Πιστεύετε ότι η μουσική παράδοση έχει συνέχεια; Μπορεί να εξελιχθεί περαιτέρω; Να διασκευαστεί ή να «εκσυγχρονιστεί»;

«Η Κρήτη έχει μια πολύ δυνατή ζώσα παράδοση, όπως ευτυχώς και άλλα μέρη στην Ελλάδα, φυσικά με πολλές διαφορετικές "διακλαδώσεις" στην εξέλιξη, άλλες κοντά σε ένα παλιότερο ύφος και άλλες σε ένα νεότερο, πολλές φορές αμφιλεγόμενο.

Θεωρώ ότι κάθε φορά που τραγουδιέται ένα τραγούδι, σε διαφορετική χρονική στιγμή, κάτω από διαφορετικές κάθε φορά συνθήκες, από τον ίδιο άνθρωπο ή από άλλους, διασκευάζεται.

Κάθε εκτέλεση είναι "διασκευή" μιας άλλης και αυτό δεν τελειώνει ποτέ.

Αυτό είναι και το καλό με την παράδοσή μας, ότι τα τραγούδια είναι ζωντανά, ό,τι έφτασε στις μέρες μας έφτασε από στόμα σε στόμα, δεν το ξεθάψαμε από κάποιο σεντούκι. Έχουμε βέβαια και περιπτώσεις τραγουδιών που αναβίωσαν από κάποια αρχειακή γραπτή καταγραφή, αλλά είναι λίγα αυτά που επιμένουν.

Η μουσική μας λοιπόν είναι εν κινήσει, συνεχώς εξελίσσεται, είναι ζωντανή. Όλα τα τραγούδια που θα ακούσετε στην παράσταση είναι ζωντανά. Επειδή θα τα ακούσετε τη συγκεκριμένη στιγμή, θα σας τα "παραδώσουμε" δηλαδή.

Και ίσως τα σιγομουρμουρίσετε φεύγοντας. Δεν είναι παράδοση και αυτή;»

Ποια άλλα μουσικά είδη σας αρέσουν;

«Μπορεί ένα μουσικό κομμάτι να μου αρέσει, σε οποιοδήποτε είδος και αν ανήκει. Ακούω ροκ από την εφηβεία μου, αλλά ακούω και κλασική, μπαρόκ, οτιδήποτε. Το ωραίο μπορεί να είναι παντού.

Αλλά αυτό που θα μου προκαλέσει η "σπασμένη" φωνή του Έλληνα νησιώτη, πρόσφυγα, ορεσίβιου, βοσκού, η ανόθευτη αλήθεια του, είναι το πιο αφοπλιστικό. Εκεί δεν υπάρχουν λόγια. Μόνο δάκρυα συγκίνησης»

Όταν παρουσιάζετε το έργο σας στο εξωτερικό μπροστά σε ένα κοινό που ενδεχομένως έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με διαφορετικά ακούσματα μιας άλλης κουλτούρας, ποια είναι η εντύπωση που σας προκαλεί η ανταπόκρισή του;

«Είναι πάντα εντυπωσιακή η ανταπόκριση του κοινού στο εξωτερικό, γιατί θα θεωρούσε κανείς ότι ο λόγος ο Ελληνικός θα ήταν εμπόδιο στην κατανόηση.

Όμως η συγκίνηση που εισπράττει το κοινό και μου επιστρέφει είναι κάτι που δε χρειάζεται μετάφραση. Είναι μια ροή συναισθημάτων , ένα πάρε-δώσε ενεργειακό που δεν έχει να κάνει με λόγια. Και εκεί αντιλαμβάνεται κανείς την ένταση της δύναμης που αυτή η μουσική κουβαλάει μέσα στους αιώνες, τις χαρές και τους πόνους που έγιναν τραγούδια και εμείς ως σύγχρονοι Έλληνες τα τραγουδάμε ακόμα και τα χορεύουμε, με τον ίδιο τρόπο που έκαναν οι πρόγονοί μας, με μικρές παραλλαγές κάθε τόσο. Το συναίσθημα είναι αυτό που μεταφέρεται τελικά. Να ξέρετε, αυτό το "συν" στην αρχή των λέξεων είναι το πιο σημαντικό.

Φυσικά μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό των συγκινήσεων που εισπράττουμε εμείς ως φορείς, πρέπει να νιώσουμε και το βάρος της ευθύνης που έχει κάποιος όταν κουβαλάει μαζί του έναν τεράστιο θησαυρό. Εύχομαι να απολαύσετε την παράσταση, να συγκινηθείτε και να σιγοτραγουδήσετε μαζί μας αυτά τα αριστουργήματα της λαϊκής δημιουργίας. Καλή αντάμωση λοιπόν την Κυριακή».

Η ταυτότητα της εκδήλωσης

Το Αφιέρωμα για τον εορτασμό των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου, κλείνει με μια εκδήλωση - αφιέρωμα στα δέκα χρόνια από τον θάνατο της Μικρασιάτισσας Δόμνας Σαμίου (1928-2012).

Η εκδήλωση με τους Κατερίνα Παπαδοπούλου, Σωκράτη Σινόπουλο, Ζαχαρία Καρούνη και τη Χορωδία «Δόμνα Σαμίου», θα λάβει χώρα στις 21:00 στην αίθουσα «Ανδρέας και Μαρία Καλοκαιρινού».

Στην παράσταση προβάλλονται η ζωή και το έργο της Δόμνας Σαμίου και η ιστορία του Μικρασιατικού Ελληνισμού, σε μια παράλληλη εξιστόρηση στην οποία διαπλέκονται τα δύο αφηγηματικά επίπεδα, δημιουργώντας ηχητικά τοπία που αποτυπώνουν ανάγλυφα τη συνέχεια της μικρασιατικής μουσικής. Η αφήγηση υπογραμμίζεται με τη χρήση αρχειακών βίντεο, με τα οποία οι επί σκηνής μουσικοί και χορευτές βρίσκονται σε συνεχή διάλογο, δημιουργώντας έναν ενιαίο χωροχρόνο πάνω στον άξονα τού χθες με το σήμερα. Τη σύλληψη και την καλλιτεχνική́ επιμέλεια της παράστασης υπογράφουν ο Σωκράτης Σινόπουλος και η Κατερίνα Παπαδοπούλου, ενώ συμμετέχουν ο Ζαχαρίας Καρούνης, η Χορωδία «Δόμνα Σαμίου» και το Εργαστήριο Χορού «Χορόσπιτο».

Συντελεστές

Σύλληψη - Καλλιτεχνική́ επιμέλεια: Σωκράτης Σινόπουλος - Κατερίνα Παπαδοπούλου

Σχεδιασμός ήχου: Γιώργος Καρυώτης

Σχεδιασμός φωτισμού: Δήμητρα Αλουτζανίδου

Κινησιολογική επιμέλεια: Χαρίτων Χαριτωνίδης

Χοροδιδάσκαλοι: Νίκος Κουφάκης, Ιωάννης Πλαγιωτάκης

Επεξεργασία και χειρισμός βίντεο: Παναγιώτης Δεληνικόλας

Ερμηνεία: Κατερίνα Παπαδοπούλου, Ζαχαρίας Καρούνης

Χορωδία «Δόμνα Σαμίου»

Μουσικοί: Σωκράτης Σινόπουλος (λύρα) | Νίκος Σκαφίδας (βιολί) | Ταξιάρχης Γεωργούλης (ούτι) | Νίκος Αγγούσης (κλαρίνο) | Στέφανος Δορμπαράκης (κανονάκι) | Παναγιώτης Σταθάκης (λαούτο) | Βαγγέλης Καρίπης  (κρουστά) | Νικόλας Παλαιολόγος (Μαντολίνο - ταμπουράς)

Ιστορικός Σύμβουλος: Θοδωρής Κοντάρας

Επιστημονική υποστήριξη: Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής «Δόμνα Σαμίου»

Εργαστήριο Χορού «Χορόσπιτο»

Διδασκαλία χορών: Νίκος Κουφάκης - Γιάννης Πλαγιωτάκης

Μέλη χορευτικής ομάδας: Γιώργος Βαβουράκης, Στέλιος Βιολάκης, Κων/νος Βιολάκης, Νίκος Κουφάκης, Ανδρέας Μιχελακάκης, Νίκος Παπαδάκης, Γιάννης Πλαγιωτάκης, Γιώργος Χουδετσανάκης, Μαρία Αναγνωστάκη, Δήμητρα Αρχοντάκη, Ελίνα Διαβαδιανάκη, Αγγελική Ερωτοκριτάκη, Κυριακή Κοτσάνη, Κατερίνα Κωστάκη, Εύα Μανουσάκη, Στέλλα Στρατάκη, Κατερίνα Ψαράκη.

Μέλη παιδικής χορωδίας: Μαρία Σταυρουλάκη, Κατερίνα Χριστοφάκη, Σοφία Σεγρεδάκη, Χρύσα Γεωργιάδη, Μυρτώ Γεωργιάδη, Εύα Καρατάσου, Γιώργος Δριμισκιανάκης, Μάριαν Ζαχαριουδάκη, Νίκος Ζαχαριουδάκης, Γιώργος Πλαγιωτάκης, Γιάννης Μαστοράκης, Μαρίτα Τζαγκαράκη, Γιώργος Τζαγκαράκης.

Διδασκαλία παιδικού τραγουδιού: Ελεάννα Παπανικολοπούλου

Χορωδία Δόμνα Σαμίου: Ευθυμία Αδαμοπούλου , Άννα Αναστασιάδου, Αδαμαντία Βλάμη, Παναγιώτα Καρανικόλα, Στέλιος Καρανικολός, Γιάννης Κολοβός, Μαρία Κουρέλη Άννα-Μαρία Μαρκαντώνη, Γεωργία Μπινιάρη, Ελένη Ορφανού, Ιωάννα Πινακούλα, Αλέξανδρος Πισκιούλης, Μαρίνα Προκοπίου, Μαρία Σπερδούλη, Αγγελική Σπυριδάκη, Σάντυ Τζαγκαράκη, Σοφία Τζένη, Δέσποινα Χαμάλη, Χριστίνα Χρυσάκη

Διδασκαλία χορωδίας: Κατερίνα Παπαδοπούλου

Δείτε εδώ χρήσιμες πληροφορίες για την εκδήλωση

Φωτογραφίες από Κωνσταντίνο Σοφικίτη

Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη και το Ηράκλειο