Η κλεμμένη Καρυάτιδα, τα γλυπτά του Παρθενώνα και η επιστροφή τους σε μια παράσταση στο Παρίσι

Η επιστροφή των λεηλατημένων αρχαιοτήτων, ένα θέμα εξαιρετικά επίκαιρο σε όλες τις χώρες απασχολεί τη χορογράφο Gaëlle Bourges που στρέφει την προσοχή μας σε μια ενδοευρωπαϊκή υπόθεση: αυτή των Καρυάτιδων της Ακρόπολης και στο ένα από τα αγάλματα που λείπει από το Ερεχθείο, τοποθετημένο μέσα στις συλλογές του Βρετανικού Μουσείου στο Λονδίνο.

Η παράσταση που παρουσιάζεται στο Festival d’ Automne στο Παρίσι με τίτλο  OVTR «Οn va tout rendre» (θα τα δώσουμε όλα πίσω) είναι ένα συναρπαστικό μωσαϊκό που μέσα από αρχεία και επιστολές εξετάζει τις περιπλοκές και τις γκρίζες ζώνες μιας ενότητας της ιστορίας της τέχνης που επανεξετάζεται, όπως και η ιδιοποίηση των έργων τέχνης από τις πιο ισχυρές χώρες, θέτοντας εμμέσως το ερώτημα: τι θα γινόταν αν τα δώσουμε όλα πίσω;

Με την επιστροφή έργων που λεηλατήθηκαν την εποχή της αποικιοκρατίας στην αφρικανική ήπειρο να γίνεται αντικείμενο ενός πρώτου νόμου στη Γαλλία το 2020, το «Οn va tout rendre» δίνει ζωή στο «χαμένο» άγαλμα της Καρυάτιδας από την Ακρόπολη και μας προσκαλεί να ακολουθήσουμε το συμβολικό του ταξίδι, από Αθήνα προς Λονδίνο.

Η παράσταση ξεκινά με τον θρύλο που λέει ότι οι πέντε Αθηναίες αδερφές της Καρυάτιδας μαραζώνουν. Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Σκωτσέζος αριστοκράτης Τόμας Μπρους, πιο γνωστός ως Λόρδος Έλγιν, διέταξε να κοπεί μια από τις Καρυάτιδες της Ακρόπολης και να σταλεί στο Λονδίνο, μαζί με ένα μεγάλο μέρος της ζωφόρου του Παρθενώνα. Αυτοί οι κλεμμένοι θησαυροί από την Ακρόπολη εκτίθενται ακόμη στο Βρετανικό Μουσείο, παρά τις απαιτήσεις της χώρας μας για την επιστροφή τους.

Φωτο: OVTR ©Danielle Voirin

Η παράσταση υπερασπίζεται τον σκοπό και τα ελληνικά αιτήματα με ποπ μουσική και ρεμπέτικα της Μαρίκας Παπαγκίκα, δημιουργώντας μια επιστολική τοιχογραφία, ένα έργο με κείμενα από αρχεία, ενώ οι Καρυάτιδες κινούνται σε αργή κίνηση μέσα σε ένα χάος από γύψο και φύλλα πλαστικού, για να μπορέσει να φανταστεί κάποιος τη σκαλωσιά του Έλγιν στον Παρθενώνα και τη βίαιη και τραυματική απόσπαση των μαρμάρων. Στη σκηνή παρελαύνουν ο αιδεσιμότατος Χαντ, εφημέριος της ομάδας του Έλγιν, ο ζωγράφος Τζιοβάνι Μπατίστα Λουζιέρι, και οι φωνές τους αντηχούν κάτι ληστρικό και ανόητο αναμεμειγμένο με σκηνές κοσμικής ζωής στην Τουρκία με τον Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης.

Όπως λέει η Gaëlle Bourges στη Liberation την ενδιαφέρει να ασχολείται με ζητήματα επίκαιρα, εστιάζοντας το φακό της σε πιο αθόρυβες περιοχές. Την ενδιέφερε να δείξει ότι το ζήτημα της λεηλασίας που είχε ήδη τεθεί στον ευρωπαϊκό χώρο (ακόμα κι αν δεν ήταν πραγματικά ο ευρωπαϊκός χώρος, ήταν η Τουρκική Αυτοκρατορία) και να το μετατοπίσει σε κάτι πιο κοντινό σε εμάς. Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιεί μεταφορικά τις Καρυάτιδες και επικεντρώθηκε  σε ένα μέρος της λεηλασίας, την Καρυάτιδα που είχε κόψει ο Λόρδος Έλγιν για να διακοσμήσει το σπίτι του στη Σκωτία και όχι στον Παρθενώνα.

Στην παράσταση ακούγονται αποσπάσματα επιστολών από την αλληλογραφία του Έλγιν, του Λουζιέρι, του Χαντ, της Μαίρη Έλγιν, του Σατομπριάν, αποσπάσματα από ομιλίες της Μελίνας Μερκούρη του Νιλ Μακ Γκρέγκορ και του Εμανουέλ Μακρόν.

Φωτο: OVTR ©Danielle Voirin

Η πλούσια αλληλογραφία της Μαίρη Έλγιν αποτελεί ένα βασικό μέρος της παράστασης και η Gaëlle Bourges την εμφανίζει στην παράσταση θεωρώντας την ως κινητήριο δύναμη σε όλη αυτή την ιστορία και ως αυτή που διαπραγματεύτηκε την μετακίνηση και μεταφορά των μαρμάρων.

Όσο για τη μουσική, η χορογράφος επιστρατεύει ειρωνικά όλη τη βρετανική ποπ, με την επιστροφή του Έλγιν στο σπίτι του να συνοδεύεται από το Wuthering Heights της Kate Bush, ενώ σε άλλες σκηνές ακούγονται οι Beatles, ο David Bowie, οι Clash, οι Cure και οι Sex Pistols, ό,τι μαζί με τις αρχαιότητες και την αγάπη στα αριστουργήματα, συγκροτεί τη Βρετανία.

Όσο για τον τίτλο, η Gaëlle Bourges, πιστεύει στην ιδέα ότι πρέπει να δώσουμε στον άλλο αυτό που του ανήκει. Και όσο μεγαλώνουμε, οι χώρες και οι άνθρωποι, όπως λέει, υπάρχει κάτι να δώσουμε πίσω, να απαλλαγούμε από τα βάρη της ηλικίας και της ιστορίας.