"Γιώργος Σεφέρης. Εξήντα χρόνια από το Βραβείο Νόμπελ" - Έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

 Με μια ατμοσφαιρική έκθεση στην Πινακοθήκη Χατζηκυριάκου Γκίκα, το Μουσείο Μπενάκη ζωντανεύει από σήμερα την ιστορική ανακοίνωση και το κλίμα των ημερών που ακολούθησαν έως την απονομή του βραβείου Νόμπελ στον Γιώργο Σεφέρη, στις 10 Δεκεμβρίου 1963.

   Την έκθεση θα εγκαινιάσει ο πρέσβης της Σουηδίας στην Ελλάδα, Γιόχαν Μπόργκσταμ.

   H μικρή και ιδιαίτερα δημοφιλής, όπως δείχνει η δυναμική της, έκθεση, έχει στον πυρήνα των εκθεμάτων το χρυσό μετάλλιο και το δίπλωμα του βραβείου Νόμπελ, το οποίο ανήκει στη συλλογή της Πινακοθήκης Γκίκα και δωρήθηκε από την Μαρώ Σεφέρη το 1971, στην Διοικητική Επιτροπή του Μουσείου Μπενάκη.

   Ταυτόχρονα με την αθηναϊκή έκθεση εγκαινιάζεται στην ελληνική πρεσβευτική κατοικία του Λονδίνου μια αντίστοιχη αφιερωματική έκθεση για τα εξήντα χρόνια από την απονομή του βραβείου Νόμπελ, στον χώρο όπου βρισκόταν το γραφείο του Γιώργου Σεφέρη.

   «Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία έκρινε πως η προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή την υψηλή διάκριση». Τα δακτυλόγραφα κείμενα της ομιλίας του Γιώργου Σεφέρη στο δείπνο της Σουηδικής Ακαδημίας που παρατέθηκε μετά την απονομή του βραβείου στη Στοκχόλμη, όπως και η ομιλία του στο Δημαρχείο της Στοκχόλμης, αποτελούν τεκμήρια της έκθεσης, πολλά από τα οποία προέρχονται από το αρχείο Σεφέρη.

   Επίσης, για πρώτη φορά παρουσιάζεται η αλληλογραφία της Μαρώς Σεφέρη με το Μουσείο Μπενάκη, σχετικά με τη δωρεά του βραβείου Νόμπελ του ποιητή. Αλλά και για πρώτη φορά εμφανίζεται η δερματόδετη έκδοση της ποιητικής συλλογής «Στροφή» (1931) που είχε προσφέρει ο Γιώργος Σεφέρης ως δώρο στη Μαρώ το 1936, με ιδιόχειρη αφιέρωση, με μολύβι, χωρίς να αναφέρει το όνομα της και ξαναγραμμένη με μελάνι στην τελευταία σελίδα, ώστε να μείνει για πάντα. «Μου δόθηκε στην Αίγινα. Δεν έβαλε όνομα γιατί ήμουν ακόμη παντρεμένη με τον Α.Λ .Το είχε δέσει στην Αγγλία» γράφει σε σημείωμα της η Μαρώ.

   Πολλά από τα τεκμήρια της έκθεσης προέρχονται από το αρχείο Σεφέρη που βρίσκεται κατατεθειμένο στα Αρχεία της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. 

   Και κάποια, όπως οι συγχαρητήριες επιστολές και τηλεγραφήματα προς τον Γιώργο Σεφέρη, φέρουν το στίγμα που διαπερνά τις συλλογές της Πινακοθήκης Γκίκα και την εποχή που αναδεικνύει συστηματικά, την Γενιά του '30. Ξεχωρίζει η επιστολή του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα προς τον Σεφέρη με κόκκινο μελάνι κι έναν φάκελο επιζωγραφισμένο με την ελληνική σημαία, η επιστολή του Χένρι Μίλερ που μαθαίνει νωρίτερα την βράβευση από την ανακοίνωση της, του Ανδρέα Εμπειρίκου, του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, της Σοφίας Βέμπο, του Αλέκου Αλεξανδράκη.

    Οι φωτογραφίες που πλαισιώνουν την έκθεση προέρχονται από το αρχείο Κώστα Μεγαλοκονόμου, που είναι κατατεθειμένο στο Μουσείο Μπενάκη. Ο σπουδαίος φωτορεπόρτερ ήταν ο πρώτος που έφτασε έξω από το θρυλικό σπίτι του Σεφέρη και της Μαρώς, στην οδό 'Αγρας 20, και αποτύπωσε την επίσκεψη από μέλη της σουηδικής κοινότητας στην Αθήνα για χορωδιακά συγχαρητήρια, τον Σουηδό νεοελληνιστή Στούρε Λινέρ, μόνιμο εκπρόσωπο του αναπτυξιακού προγράμματος του ΟΗΕ στην Ελλάδα, κά. Φωτογραφίες από τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο Γιώργος Σεφέρης εντός της οικίας του σε δημοσιογράφους.

   Εφημερίδες και περιοδικά της εποχής, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αποσπάσματα από τα επίκαιρα της εποχής με την ανακοίνωση της βράβευσης, συμπληρώνουν την έκθεση. Η είδηση για την βράβευση δημοσιεύεται στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και εκτενή αφιερώματα υπάρχουν στις πολιτιστικές τους σελίδες, γρήγορα όμως το ενδιαφέρον ατονεί. Την επομένη της απονομής του Νόμπελ (11 Δεκεμβρίου), η σχετική είδηση είναι στις περισσότερες εφημερίδες είτε χαμένη στις εσωτερικές τους σελίδες, είτε πρωτοσέλιδο μονόστηλο.

    Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη πραγματοποιείται με τη συνεργασία της σουηδικής πρεσβείας στην Αθήνα και την επιμελείται ο Κωνσταντίνος Παπαχρίστου.

    Στις 18 Δεκεμβρίου 2023 θα παρουσιαστεί από τις εκδόσεις Ίκαρος η τρίγλωσση (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά) έκδοση «Γιώργος Σεφέρης, εἶμαι ὁ ἴδιος μιὰ ἀντίφαση...» που περιλαμβάνει τις δύο εμβληματικές ομιλίες του ποιητή κατά την υποδοχή του Νόμπελ. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην Πινακοθήκη Γκίκα, δίπλα στον χώρο της έκθεσης.