Ενα νέο μυστικό της αρχαίας Ρώμης

Μία ακόμη βόλτα στην αρχαιότητα μπορούν να κάνουν από χθες οι τουρίστες που επισκέπτονται τη Ρώμη και τις Θέρμες του Καρακάλλα. Εχουν τη δυνατότητα, πλέον, να εξερευνήσουν μια μοναδική ιδιωτική οικία, που προϋπήρχε στο σημείο. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, η περίτεχνα διακοσμημένη με εντυπωσιακές τοιχογραφίες οροφή και ο μικρός λατρευτικός χώρος με αιγυπτιακές και ρωμαϊκές θεότητες.

Η διώροφη κατοικία (domus) χρονολογείται μεταξύ 134-138 μ.Χ., επί αυτοκράτορα Αδριανού. Κατεδαφίστηκε μερικώς για να ανοικοδομηθούν τα δημόσια λουτρά, που λειτούργησαν το 216 μ.Χ., αλλά ένα σημαντικό τμήμα της διασώθηκε. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η κατοικία ανήκε σε οικογένεια εύπορων εμπόρων, όπως τουλάχιστον αποκαλύπτει ο περίτεχνος διάκοσμός της. Ταυτόχρονα, αποκαλύπτει τον τρόπο ανάπτυξης της αρχαίας Ρώμης μεταξύ 2ου και 3ου αιώνα μ.Χ.

Τα χαλάσματα της αρχαίας κατοικίας ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά στα μέσα του 19ου αιώνα, σε βάθος περίπου 10 μ. από το σημερινό «ισόγειο» των λουτρών. Οι ανασκαφές, ωστόσο, στο σημείο ξεκίνησαν 100 χρόνια αργότερα. Πολλά τμήματα του μικρού λατρευτικού χώρου και της τοιχογραφίας αφαιρέθηκαν προκειμένου να αποκατασταθούν στην αυθεντική μορφή τους. Ο λατρευτικός χώρος παρέμενε κλειστός τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά κάποιοι είχαν την τύχη να τον επισκεφθούν πρωτύτερα.

Συνυπάρχουν τοιχογραφίες ρωμαϊκών θεών, όπως ο Δίας, ο Ιανός, η Μινέρβα, αλλά και αιγυπτιακών, όπως η Ισις και ο Ανουβις.

Χθες, όμως, άνοιξε για μία ακόμη φορά, προκαλώντας δέος. Στον ίδιο χώρο, άλλωστε, εκτίθενται πλέον και εκείνα τα τμήματα της τοιχογραφίας της οροφής που είχαν αφαιρεθεί. Σε αυτά απεικονίζεται ο Βάκχος, ο ρωμαϊκός θεός του κρασιού και της γεωργίας. Οπως σημειώνουν οι ειδικοί, για τη συντήρηση της τοιχογραφίας χρησιμοποιήθηκαν ειδικές χρωστικές και τεχνικές.

Στον μικρό λατρευτικό χώρο υπάρχουν τοιχογραφίες ρωμαϊκών θεών, όπως ο Δίας, ο Ιανός, η Μινέρβα (η αρχαιοελληνική Αθηνά), αλλά και αιγυπτιακών, όπως η Ισις και ο Ανουβις, γεγονός που αποδεικνύει τη μείξη διαφορετικών θρησκειών. Πρόκειται για ένα στοιχείο σύνηθες στα δημόσια ρωμαϊκά μνημεία, αλλά όχι στις ιδιωτικές κατοικίες της περιόδου.

Οπως επισημαίνει η επικεφαλής των ανασκαφών στις Θέρμες του Καρακάλλα, Μιρέλα Σερλορέντζι, «είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε αυτόν τον συγκερασμό διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων μέσα σε μια ιδιωτική κατοικία, όχι μόνο στη Ρώμη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο». Οσον αφορά τις τοιχογραφίες, η αρχαιολόγος υπογραμμίζει ότι όλα όσα γνωρίζαμε για τη ρωμαϊκή τοιχογραφία προέρχονταν από τα έργα που εντοπίσθηκαν στην Πομπηία, η οποία καταστράφηκε το 79 μ.Χ., μετά την έκρηξη του Βεζούβιου. Οι ρωμαϊκές τοιχογραφίες μετά τον 1ο αιώνα μ.Χ. αποτελούσαν ένα μυστήριο, γιατί δεν είχαμε ανακαλύψει αίθουσες σε τόσο καλή κατάσταση συντήρησης».