Αφιερωμένο στην Ελλάδα το φετινό πρόγραμμα του Θεάτρου της Ερφούρτης

Το «Θέατρο της Ερφούρτης», διατρέχει φέτος μουσικά την ελληνική ιστορία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όλες οι παραστάσεις σχετίζονται με την Ελλάδα, φωτίζοντας και -μάλλον- άγνωστες στο ευρύ γερμανικό κοινό πτυχές της ιστορίας της. Ο τίτλος του προγράμματος της «Ελληνικής καλλιτεχνικής περιόδου» 2022/23, όπως αποκαλείται, είναι: «Γνώθι σαυτόν».

«Xωρίς την αρχαία Ελλάδα, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός δεν θα ήταν αυτό που ξέρουμε. Χωρίς την “πόλη” οι δυτικές δημοκρατίες μας δεν θα υπήρχαν. Και χωρίς τους μεγάλους Έλληνες στοχαστές, πιθανότατα θα βλέπαμε τον κόσμο πολύ διαφορετικά. Όλα αυτά είναι γνωστά. Αλλά ίσως δεν είναι ακόμη γνωστό ότι η ιδέα της υποκριτικής ως ιδανικής μορφής της τέχνης της αυτογνωσίας προέρχεται επίσης από την αρχαία Ελλάδα. To «Γνώθι σαυτόν» ήταν το μήνυμα των ανθρώπων του θεάτρου στην αρχαιότητα και είναι και το μήνυμα της “Ελληνικής καλλιτεχνικής περιόδου” μας». Έτσι προλογίζει ο Αντρέας Μπάουζεβάιν, δήμαρχος της Ερφούρτης, πρωτεύουσας του κρατιδίου της Θουριγγίας, το φετινό πρόγραμμα του Θεάτρου της πόλης του.

Η Θουριγγία έχει μακρά πολιτιστική παράδοση αφού εκεί γεννήθηκε και έζησε ο Μπαχ, ιδρύθηκε το Βauhaus και μετέφρασε ο Λούθηρος την Καινή Διαθήκη από τα ελληνικά στα γερμανικά. Η ίδια η Ερφούρτη είναι η γενέτειρα του Μαξ Βέμπερ, ενώ στην πόλη αυτή σπούδασε ο Λούθηρος, έζησε 50 χρόνια και έγραψε μεγάλα έργα του ο ελληνολάτρης Γκαίτε και έζησε ο επίσης ελληνολάτρης φίλος του Φρίντριχ Σίλερ. Επομένως, η ιδέα ενός προγράμματος αφιερωμένου αποκλειστικά στην Ελλάδα, τον πολιτισμό και την ιστορία της, έπεσε σε γόνιμο έδαφος.

Κατά τον Ελβετό καλλιτεχνικό διευθυντή του «Θεάτρου της Ερφούρτης» Υβ Μονταβόν «η περίφημη επιγραφή “Γνώθι σαυτόν!” σήμαινε ότι οι άνθρωποι δεν επιτρέπεται να πιστεύουν ότι είναι κάτι παραπάνω από άνθρωποι. Αυτό όμως που κανείς δεν μπορεί να τους αφαιρέσει είναι η δυνατότητα να ξεκαθαρίσουν μόνοι τους ποιο είναι το καλό. Ίσως η δραματική εποχή μας δείχνει ακόμη περισσότερο πόσο σημαντικό παραμένει το θέατρο: μπορεί να χρησιμεύσει για να δανειστούμε λίγη σοφία και εμπειρία ζωής για να προσανατολίσουμε την εσωτερική μας πυξίδα». Γι’ αυτό και επελέγη ως τίτλος της «Ελληνικής καλλιτεχνικής περιόδου» 2022/23 το «Γνώθι σαυτόν»

Ο Υβ Μονταβόν εξήγησε κατά την παρουσίαση του προγράμματος ότι «περιλαμβάνει έργα πέραν του συνήθους ρεπερτορίου και θα γίνει εμφανές το νήμα που τα συνδέει με την Ελλάδα: το λίκνο της δημοκρατίας, το λίκνο του δυτικού πολιτισμού. Το πρόγραμμα ανταποκρίνεται στο πνεύμα των καιρών χάρη σε έργα με τα οποία μπορείς να προχωρήσεις στην αυτογνωσία, να αναρωτηθείς για τα πράγματα. Η Ελλάδα δεν είναι μόνο αρχαία βάζα, και όμορφες παραλίες, αλλά έχει και μια μεγάλη ιστορία».

Σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάζονται λοιπόν φέτος αφενός έργα του μουσικού θεάτρου βασισμένα σε σπουδαία αρχαιοελληνικά κείμενα και αφετέρου έργα που έχουν ως θέμα μεταγενέστερες φάσεις της πολυκύμαντης ελληνικής ιστορίας

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν:

-Η όπερα του Ρίχαρντ Στράους «Ηλέκτρα», βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Σοφοκλή. Με αυτήν θα εγκαινιάσει την «Ελληνική καλλιτεχνική περίοδο» στις αρχές Οκτωβρίου ο Βρετανός Γενικός Μουσικός Διευθυντής και επικεφαλής της 64μελούς ορχήστρας Αλεξάντερ Πράιορ. Η όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε στην Δρέσδη το 1909. «Η Ηλέκτρα είναι ένας τέλειος τρόπος για να ξεκινήσoυμε. Είναι για μένα μια όπερα που μου φέρνει τύχη. Θα είναι μια υπέροχη καλλιτεχνική περίοδος», είπε ο 29χρονος μαέστρος κατά την παρουσίαση του προγράμματος. Ο ίδιος θα διευθύνει και την όπερα «Oρέστης» του Φέλιξ Βάινγκάρτνερ, η οποία βασίζεται στην «Ορέστεια» του Αισχύλου και παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά στην Δρέσδη το 1902. Ο Πράιορ θα διευθύνει επίσης την όπερα «Τηλέμαχος ή Η νήσος της Κίρκης» του Kρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλούκ, η οποία πραγματεύεται μια λιγότερο γνωστή παραλλαγή της Οδύσσειας: o Τηλέμαχος αναζητά και βρίσκει τον πατέρα του ενώ αντιπαρατίθεται και με την Κίρκη η οποία τον εμποδίζει να φύγει. Το έργο του μεταρρυθμιστή της όπερας Γκλουκ ενσωματώνει υπέροχες χορωδίες και χορούς και ανέβηκε για πρώτη φορά στην Βιέννη το 1765 με αφορμή τον γάμο του μετέπειτα αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄.

-Ελληνική αύρα έχουν επίσης το μιούζικαλ του Ρίτσαρντ Ρόντζερς «Τα αγόρια από τις Συρακούσες, το οποίο πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μπρόντγουεϊ της Ν. Υόρκης το 1938 και είναι βασισμένο στο έργο του Σαίξπηρ «Η Κωμωδία των παρεξηγήσεων», όπως επίσης και η σατιρική οπερέτα του Ζακ Όφενμπαχ «Η Ωραία Ελένη» η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε το 1864 στο Παρίσι και θα διευθύνει ο Γιάννης Πουσπουρίκας.

Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν έργα που έχουν ως θέμα νεότερες φάσεις της ελληνικής ιστορίας:

-H όπερα του Τζοακίνο Ροσίνι «Η Πολιορκία της Κορίνθου», την οποία ο Ιταλός μουσουργός συνέθεσε στον απόηχο του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού προκειμένου να ενισχύσει οικονομικά τον απελευθερωτικό Αγώνα. Πρόκειται για μια νέα εκδοχή του έργου του «Maometto secondo», που γράφτηκε για την Όπερα των Παρισίων και αναφέρεται στην πολιορκία της Κορίνθου από τον Μωάμεθ το 1459. Ανέβηκε για πρώτη φορά με μεγάλη επιτυχία το 1826 στο Παρίσι. Θα την διευθύνει και αυτήν ο Γιάννης Πουσπουρίκας.

-Η όπερα «Ελένη» του Νέστορα Τέιλορ έχει ως θέμα τον εμφύλιο πόλεμο και παρουσιάζεται για πρώτη φορά. Ο Τέιλορ την εμπνεύστηκε από το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Ελένη» του Νίκολας Γκέιτζ και θα την διευθύνει ο πρώην Γενικός Διευθυντής Μουσικής του «Θεάτρου της Ερφούρτης» Μύρων Μιχαηλίδης, ο οποίος την είχε παραγγείλει κατά τη διάρκεια της θητείας του.

-Η «Ελληνική καλλιτεχνική περίοδος» 2022/23 ολοκληρώνεται με το περίφημο μπαλέτο «Ζορμπάς» του Μίκη Θεοδωράκη» το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Αρένα της Βερόνας το 1988. Ο χορογράφος Χόρχε Πέρεθ Μαρτίνεθ μεταφέρει αυτήν ακριβώς την εκδοχή στη σκηνή της Ερφούρτης.