Με αφορμή την ιδιωτικοποίηση του Ενετικού Λιμένα

Γράφει ο Μανόλης Ν. Σφακιανάκης

Αναμφισβήτητα η πόλη του Ηρακλείου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη ιστορικά με την Ενετοκρατία, κάτι που σε μεγάλο βαθμό προσδιορίζει και τη φυσιογνωμία της πόλης, άλλωστε για πολλούς μέχρι και σήμερα θεωρείται “Ενετική πόλη”.

Ως Candia υπήρξε η πρωτεύουσα του Βασιλείου της Κρήτης ή Βασιλείου της Candia (Regno di Candia) ενώ ήταν τέτοια η άνθηση και η σπουδαιότητά της που την θεωρούσαν δεύτερη πόλη μετά τη Βενετία και την αποκαλούσαν “πρώτη πόλη μετά την πρώτη πόλη” ή “ψυχή της Βενετίας” ή “Βενετία της Ανατολής”.

Δυστυχώς στο πέρασμα των χρόνων τα περισσότερα από τα Ενετικά μνημεία της πόλης για διαφόρους λόγους καταστράφηκαν ενώ από όσα σώζονται κάποια δεν είναι σε καλή κατάσταση ενώ άλλα δεν έχουν αναδειχτεί.

Το χαρακτηριστικότερο ίσως μέρος της πόλης είναι το Ενετικό λιμάνι για το οποίο ειδικά τους τελευταίους δύο μήνες πολλά γράφτηκαν και ειπώθηκαν σχετικά με την πιθανή ιδιωτικοποίησή του μαζί με την χερσαία ζώνη του. Μάλιστα, βουλευτές Ηρακλείου, Περιφέρεια, Δημοτική Αρχή, Δημοτικές παρατάξεις, Επιμελητήριο, η Πρωτοβουλία (48) πολιτών με την Αντιδήμαρχο πολιτισμού, διάφορα σωματεία, όμιλοι κ.α. με δηλώσεις, ανακοινώσεις ή και επιστολές προς την κυβέρνηση  εξέφρασαν την αντίθεσή τους.

Αρκεί όμως να περπατήσει κάποιος το τμήμα της χερσαίας ζώνης από τον κόλπο Δερματά μέχρι τον Προμαχώνα Σαμπιονάρα παρατηρώντας τα Μνημεία που υπάρχουν για να διαπιστώσει ότι  το ζήτημα που θα έπρεπε πρωτίστως να μας απασχολεί δεν είναι τόσο η ιδιωτικοποίηση του Ενετικού λιμένα και της χερσαίας ζώνης του όσο δυστυχώς η …Εγκατάλειψή τους! Αναλυτικότερα:

Στον κόλπο Δερματά οι εργασίες ανάπλασης που ξεκίνησαν το 2017 έχουν διακοπεί μάλλον οριστικά.

Το γνωστό σε όλους μας κτήριο “φάντασμα” του Λιμενικού Περιπτέρου παραμένει εγκαταλειμμένο για χρόνια θέτοντας μάλιστα σε κίνδυνο, σύμφωνα και με το ΥΠΠΟ, το Παράκτιο Τείχος που υπάρχει κάτω από αυτό καθώς λόγω του φορτίου του έχει προκαλέσει σε αυτό ρωγμές και σπηλαιώσεις.

Οι Αρχαιότητες  του 13ου προς 14ο αιώνα, με κυρίαρχο εύρημα το ναό της Αγίας Αικατερίνης, που αποκαλύφθηκαν το 2008 κατά τη διάρκεια εργασιών του ΟΛΗ σε χώρο στο Μπεντενάκι, απέναντι από το ναού του Αγίου Πέτρου, παραμένουν επίσης χρόνια εγκαταλειμμένες και εντελώς απροστάτευτες από τις καιρικές συνθήκες χωρίς μάλιστα να έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφή.

Ο Ναός του Αγίου Πέτρου των Δομινικανών, που θα έπρεπε να είναι επισκέψιμος και τουριστικό Αξιοθέατο, παραμένει κλειστός ασχέτως πανδημίας.  

Στο συγκρότημα των Δυτικών Νεωρίων, ένα Μνημείο μεγάλης αξίας, η εικόνα είναι απογοητευτική! Παραμένουν για χρόνια περιφραγμένα με πλέγμα ενώ στο εσωτερικό τους υπάρχουν μεταλλικές σκαλωσιές υποστύλωσης, παρατημένοι κυβόλιθοι και σακιά κονιάματος όπως φαίνεται και στην εισαγωγική φωτογραφία. Το έργο αποκατάστασής τους, που ξεκίνησε το 2004, έμεινε ανολοκλήρωτο όπως και αυτό των Ανατολικών Νεωρίων που επίσης έχουν πρόβλημα στατικής επάρκειας.

Χιλιάδες Ηρακλειώτες περνάμε καθημερινά από μπροστά τους χωρίς να τα βλέπουμε, χωρίς να τα παρατηρούμε.

Χαρακτηριστική της εγκατάλειψης και της αδιαφορίας μας είναι και η άθλια εικόνα, όπως φαίνεται στη σχετική φωτογραφία, πάνω από τα δυτικά Νεώρια προς την οδό 25ης Αυγούστου και στην αρχή της οδού Πατρός Αντωνίου: Υπάρχουν σάπια διαλυμένα ξύλα πάνω σε μεταλλικές σκαλωσιές για να προστατέψουν τους τυχόν επισκέπτες από υπαρκτό κίνδυνο ατυχήματος λόγω πτώσης, υποκαθιστώντας τον ανύπαρκτο θόλο πιθανόν της αποθήκης των Νεωρίων.

Έχει κανείς την ευθύνη γι’ αυτή την εικόνα; Έτσι διαφυλάττουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά;

Είναι να απορεί κανείς γιατί έχουμε αποδεχτεί αυτή την κατάσταση, γιατί σαν πόλη δείχνουμε αυτή την ασέβεια στην πολιτιστική μας κληρονομιά, όπως και γιατί, παρά τα μνημεία που χάθηκαν στο παρελθόν, δεν μάθαμε από τα λάθη μας!

Αναρωτιέμαι τι να σκέφτονται οι επισκέπτες της πόλης μας αντικρίζοντας αυτή την εικόνα ντροπής που για πολλούς απ’ αυτούς είναι η πρώτη του Ηρακλείου αμέσως μετά την έξοδό τους από το Λιμάνι μας. Θλίβομαι δε, όταν ξέρω ότι σήμερα, χάριν της τεχνολογίας, αυτές οι εικόνες γίνονται φωτογραφίες που πολύ εύκολα αναρτώνται στο διαδίκτυο και εκθέτουν και την πόλη και τη χώρα μας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι επί της προηγούμενης Δημοτικής αρχής είχαν προκηρυχτεί Πανελλήνιοι Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί για την Αποκατάσταση και Επανάχρηση Δυτικών και Ανατολικών Νεωρίων με τη Δεξαμενή νερού Ζάνε…

Τέλος, στον Προμαχώνα Σαμπιονάρα η ομώνυμη ιστορική Πύλη, που θα είχε αποκατασταθεί το 2014 και θα συνέδεε τον ευρύτερο χώρο του λιμανιού με το Αρχαιολογικό Μουσείο και την πλατεία Ελευθερίας, δεν γνωρίζω αν αναστηλώθηκε και στη συνέχεια ξεχάστηκε, δεν άνοιξε όμως ποτέ!

Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω συνθέτουν σήμερα την εικόνα του Ενετικού λιμένα  και της χερσαίας ζώνης του από τον κόλπο Δερματά μέχρι τον Προμαχώνα Σαμπιονάρα.

Θα ήθελα λοιπόν ως πολίτης αυτής της πόλης όλοι αυτοί οι φορείς, οι αρχές, η Πρωτοβουλία 48 πολιτών, τα σωματεία, όμιλοι κ.α., που προανέφερα, να πάρουν όμοια πρωτοβουλία και για την αλλαγή αυτής της εικόνας, δηλαδή για την συντήρηση, την αποκατάσταση και την ανάδειξη αυτού του μνημειακού πλούτου.

Δεν ξέρω αν υπάρχει το ενδιαφέρον και η βούληση όπως ειλικρινά δεν ξέρω και αν υπάρχει κάποιο όραμα για την πόλη μας και την ιστορία της...

Φαίνεται πως η ανάδειξη της ιστορίας αυτής της πόλης είναι κάτι το πολύ δύσκολο!

Μέχρι χτες χαρακτηρίζαμε το Ηράκλειο ως την πόλη που γύρισε την πλάτη στη θάλασσα. Σύντομα πιστεύω θα το χαρακτηρίζουμε ως την πόλη που γύρισε την πλάτη στην ιστορία.