Η ασέβεια και η έλλειψη αισθητικής στα Λιοντάρια

Γράφει ο Μανόλης Σφακιανάκης

Αναμφισβήτητα, η πλατεία Λιονταριών ή Ελευθερίου Βενιζέλου αποτελεί την βιτρίνα του Ηρακλείου. Είναι ο κατεξοχήν τόπος συνάντησης των πολιτών και το πιο κεντρικό, ιστορικό και τουριστικό μέρος της πόλης.

Πολλά έχουν γραφτεί γι' αυτήν από το 2017 που ο Δήμος προκήρυξε διαγωνισμό «Ειδική  Αρχιτεκτονική  Μελέτη για την Ευρύτερη Περιοχή της Κρήνης Μοροζίνι» με στόχο την αισθητική αποκατάσταση των όψεων των κτιρίων και την αναβάθμιση του αστικού εξοπλισμού,  ώστε οι επιχειρήσεις εμπορίου και αναψυχής να συνυπάρξουν με τα μνημεία. Δυστυχώς, για τους λόγους που αναλύω παρακάτω, πέρα από τις όψεις των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, η συνολική εικόνα που η συγκεκριμένη πλατεία δίνει σήμερα στον επισκέπτη είναι άσχημη, δεν αρμόζει σε Ευρωπαϊκή πόλη και μας εκθέτει.

Πρώτα απ’ όλα στην κρήνη Μοροζίνη, που αποτελεί και το στολίδι της πλατείας, έχουν άστοχα τοποθετηθεί περιμετρικά -ως πρόσθετο αξιοθέατο- τρία ξύλινα παγκάκια, τα δύο από τα οποία σε απόσταση μόλις ενός μέτρου από το πλαίσιό της, όπως φαίνεται και στην εισαγωγική φωτογραφία. Πρέπει να αφαιρεθούν καθώς αλλοιώνουν την οπτική ακεραιότητα του μνημείου και δεν συμβάλλουν στην ανάδειξή του. Απορώ δε πως δόθηκε η άδεια από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου γι αυτήν την εμφανή παρέμβαση στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου. Προφανώς, κάποιοι αντιμετώπισαν την κρήνη ως ένα απλό σιντριβάνι και όχι ως μνημείο! Επίσης, πιστεύω πως οι δύο ενημερωτικές πινακίδες που υπάρχουν δεν θα έπρεπε να εφάπτονται στο πλαίσιο της κρήνης αλλά να είχαν τοποθετηθεί σε κάποια σχετική απόσταση από αυτό και πως μία και μόνο θα ήταν αρκετή για ένα τόσο μικρό χώρο, αμφιβάλλω δε για την χρησιμότητά τους σήμερα στην εποχή της πληροφορίας.

Επίσης, υπάρχει το γνωστό θέμα χωροθέτησης των τραπεζοκαθισμάτων, των διαφημιστικών σταντ πεζοδρομίου και των ομπρελών σκίασης γύρω από το Μνημείο ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, που ελπίζω η μελέτη να το επιλύει.

Στο άλλο Ενετικό μνημείο της πλατείας, τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, όχι απλά έχει αλλοιωθεί η οπτική ακεραιότητά του, αλλά έχει γίνει παρέμβαση επάνω στο ίδιο το μνημείο καθώς έχουν τοποθετηθεί αντιαισθητικά μεταλλικά κιγκλιδώματα επάνω στο προστώο και ανάμεσα στους έξι κίονες με προφανή σκοπό την προστασία του από βέβηλους, μαρτυρώντας έτσι την έλλειψη παιδείας και πολιτισμού στην πόλη μας αλλά και την αδυναμία φύλαξης! Δεν γνωρίζω παρόμοιο μνημείο με τέτοια παρέμβαση σε άλλη πόλη εδώ ή στο εξωτερικό.  

Αποκρουστική επίσης είναι η εικόνα που παρουσιάζει το κτίριο της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, το οποίο είναι πάντα μουτζουρωμένο από κάθε λογής γκράφιτι ή συνθήματα διαφόρων “γνωστών-αγνώστων” ανεγκέφαλων. Το δυσάρεστο για την πόλη είναι ότι  έτσι μουτζουρωμένο συναντάται το κτίριο και στη σελίδα του στη Wikipedia(!), η οποία όμως “ευτυχώς” δεν υπάρχει σε άλλη γλώσσα πλην της Ελληνικής… Είναι γεγονός, ότι συνεργεία του Δήμου το καθαρίζουν όχι όμως όλο και όχι τόσο συχνά. Χαρακτηριστικά, όλο το κτίριο έμεινε μουτζουρωμένο στη θέα χιλιάδων τουριστών για ένα ολόκληρο καλοκαίρι και τελικά μέρος του καθαρίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου. Οι μουτζούρες όμως, τόσο στην είσοδο της βιβλιοθήκης επί της πλατείας, όσο και στην είσοδο του τμήματος δανειζομένων βιβλίων επί της Δαιδάλου παραμένουν.

Το θέμα βέβαια με τις μουτζούρες σε σημαντικά κτίρια και μνημεία της πόλης δεν είναι καινούργιο, χωρίς δυστυχώς η Αστυνομία ή η Δημοτική αρχή να κάνουν κάτι γι αυτό είτε κατασταλτικά είτε προληπτικά. Αν η Δημοτική μας αρχή έχει τη βούληση να το αντιμετωπίσει –όπως και την ασυδοσία που περιγράφω παρακάτω- αλλά η αστυνομία δεν μπορεί, τότε δεν έχει παρά να ακολουθήσει το παράδειγμα του Δήμου Ελληνικού – Αργυρούπολης και να προσλάβει εταιρεία φύλαξης (βλ. Ελληνικό – Αργυρούπολη: Ειδική ομάδα φύλαξης περιπολεί πλέον την πόλη).

Ακόμα η παρουσία διάφορων μικροπωλητών που δραστηριοποιούνται καθημερινά μπροστά από το κτίριο της Βικελαίας και συχνά μπροστά από τη Βασιλική του Αγ. Μάρκου και ευρύτερα υποβαθμίζει και τα μνημεία και την πλατεία. Δεν γνωρίζω αν αυτό γίνεται με άδεια, σίγουρα καλό θα είναι να απομακρυνθούν.

Αποκρουστική επίσης αλλά και τριτοκοσμική είναι η εικόνα των αδέσποτων σκυλιών που πρέπει να απομακρυνθούν από την ευρύτερη περιοχή της κρήνης Μοροζίνη. Ένα χρόνιο πρόβλημα που παρά τις προσπάθειες της Δημοτικής αρχής παραμένει άλυτο…      

Εκτός όμως από τα παραπάνω, ένα τεράστιο θέμα που δεν αντιμετωπίζεται από την Δημοτική αρχή είναι αυτό της ασυδοσίας που επικρατεί στα μνημεία ως αποτέλεσμα της ασέβειας κάποιων προς αυτά αλλά και της απουσίας ελέγχου και φύλαξής τους. Αναλυτικότερα, δεν είναι λίγες οι φορές που διάφοροι επαναστάτες κάποιων νεολαιών στο όνομα της Δημοκρατίας καταλαμβάνουν για ώρες την Βασιλική του Αγίου Μάρκου, βάζουν κάποιο πανό ανάμεσα στους κίονες, μοιράζουν φυλλάδια και πολλές φορές με τηλεβόα καλούν τον κόσμο σε κάποιον αγώνα. Καθημερινά αρκετοί κάθονται στα σκαλοπάτια της ή ανάμεσα στους κίονες για μπύρα, καφέ ή φαγητό ή για να χαζεύουν τους περαστικούς. Στην κρήνη Μοροζίνη ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες πολλοί κάθονται αμέριμνοι στο πλαίσιό της, παιδιά Ρομά ζητιανεύουν παίζοντας μουσική ή βουτάνε παίζοντας στο νερό εσωτερικά του πλαισίου της, άστεγοι ξαπλώνουν και ζητιανεύουν, πλανόδιοι καλλιτέχνες τις απογευματινές και βραδινές ώρες παίζουν μουσική ακριβώς μπροστά από το μνημείο ενώ κάποιοι σταθμεύουν καθημερινά εκεί τα ποδήλατά τους κάνοντάς τα και αυτά αξιοθέατο. Αποκορύφωμα δε όλων αποτελεί το απίστευτο περιστατικό που πήρε δημοσιότητα τον Οκτώβριο, όταν δύο άγνωστοι άνδρες ανενόχλητοι βούτηξαν γυμνοί μέσα στο ιστορικό σιντριβάνι με τις σχετικές φωτογραφίες και το βίντεο να κάνουν το γύρο του διαδικτύου!

Αξίζει να τονιστεί, πως όλη αυτή η ασυδοσία που εμείς επιτρέπουμε ή ανεχόμαστε, σε πόλεις της γειτονικής Ιταλίας όπως η Ρώμη και η Φλωρεντία τιμωρείται (βλ. Πράγματα που δεν επιτρέπεται να κάνεις στη Ρώμη). 

Όλα αυτά που περιέγραψα να υπάρχουν ή να συμβαίνουν στην πλατεία, σε απόσταση λίγων μέτρων από το Δημαρχείο, γίνονται θέμα στο φωτογραφικό κάδρο του κάθε επισκέπτη ο οποίος αμήχανος και έκπληκτος παρατηρεί ενώ για μας είναι θέματα τόσο συνηθισμένα που δεν μας κάνουν πλέον καμία εντύπωση.

Αν η Δημοτική αρχή δεν τα αντιμετωπίσει και σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων δεν αποκαταστήσει τα Μνημεία, τότε η αισθητική αποκατάσταση των κτιρίων των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος και η αναβάθμιση του αστικού εξοπλισμού δεν θα έχει κανένα απολύτως νόημα. 

(Φωτογραφίες: Μανόλης Σφακιανάκης)