Τι είναι το "greedflation" και γιατί απειλεί με νέα οικονομική ύφεση - Το παράδειγμα του καρπουζιού

Η εκτόξευση των εταιρικών κερδών τέθηκε στο προσκήνιο τους τελευταίους μήνες το ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, ως βασική αιτία για τον πληθωρισμό.

Η κυβέρνηση δεν το αρνήθηκε, μιλώντας και για εισαγόμενη ακρίβεια, και έτσι προέκυψε και στη δική μας ζωή ο όρος "greedflation", φαινόμενο που έχει αναδειχθεί από πέρυσι από διεθνείς οργανισμούς.

Προκύπτει εκ του greed (απληστία) και του inflation (πληθωρισμός). Όλο μαζί, "πληθωρισμός απληστίας" δηλαδή, συνήθως των εταιριών, με στόχο τα υψηλότερα κέρδη.

Τι αφορά ο "πληθωρισμός απληστίας"

Ενώ ο πληθωρισμός έκανε -και συνεχίζει να κάνει- νέα ιστορικά ρεκόρ σε διάφορες χώρες, οι καθ' ύλην αρμόδιοι (οικονομολόγοι) επιχείρησαν να εντοπίσουν τις βαθύτερες αιτίες και να τις διαχειριστούν.

Μια από τις βασικές υποθέσεις βασίστηκε στα ρεκόρ κερδών που σημείωσαν εταιρίες, την ίδια περίοδο, εκμεταλλευόμενες τα "απόνερα" της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, προκειμένου να αυξήσουν περαιτέρω τα περιθώρια κέρδους.

Σύμφωνα με τη θεωρία που ονομάστηκε "greedflation", εταιρίες εκμεταλλεύτηκαν τον πληθωρισμό για να δημιουργήσουν υπερβολικά κέρδη.

Όπως έχει εξηγήσει ο William Dickens, διακεκριμένος πανεπιστημιακός καθηγητής οικονομικών και δημόσιας πολιτικής στο Northeastern University “όταν υπάρχουν ελλείψεις στις προμήθειες, μια μικρή αλλαγή στην ποσότητα των αγαθών που προσφέρονται στην αγορά, μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη αλλαγή στις τιμές, στο σωστό περιβάλλον”.

Οι διαδοχικές αυξήσεις στα είδη πρώτης ανάγκης οδήγησε σε αυξημένα όρια πείνας στην Ισπανία, στην απομάκρυνση των ανθρώπων από τις τράπεζες τροφίμων στη Γερμανία και σε μια άνευ προηγουμένου αύξηση της ζήτησης για φιλανθρωπικές οργανώσεις τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ πολλών άλλων.

Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ τα κέρδη των παγκόσμιων μονοπωλίων σιτηρών έχουν αυξηθεί σε ιστορικά υψηλά.

Στις ΗΠΑ, οι προοδευτικοί επισήμαναν από το 2022 την εταιρική απληστία ως κύριο λόγο για το ιστορικό υψηλό του πληθωρισμού, μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.

Οι υποστηρικτές της ιδέας του greedflation λένε ότι τα εταιρικά περιθώρια κέρδους έχουν αυξηθεί σημαντικά μετά την πανδημία, παρόλο που η μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη έχει δυσκολευτεί και ότι αυτό είναι που έχει συμβάλει στον υψηλό πληθωρισμό.

Πρακτικά, επισημαίνουν ότι οι εταιρείες φέρονται να αύξησαν τις τιμές των αγαθών τους περισσότερο από ό,τι ήταν απαραίτητο για να αντισταθμίσουν το υψηλότερο κόστος των εισροών που προκαλούνται από τα σημεία συμφόρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού.

Οι υπέρμαχοι της πρακτικής εφαρμογής της θεωρίας του greedflation την εκλαμβάνουν ως ένδειξη αυξημένης κυριαρχίας των εταιριών στην αγορά.

Χαρακτηριστικά, ο Albert Edwards -παγκοσμίου φήμης strategist, μέλος της γαλλλικής επενδυτικής τράπεζας Société Générale είπε πρόσφατα στο Fortune ότι "ο πληθωρισμός ήταν βασικός μοχλός της αύξησης των τιμών καταναλωτή τα τελευταία χρόνια.

"To greedflation είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα. Για μένα ωστόσο, είναι απλό. Δεν μπορώ να βρω προηγούμενο στην ιστορία (συμπεριλαμβανομένης της πληθωριστικής δεκαετίας του 1970) κατά το οποίο το μοναδιαίο κόστος να αυξήθηκε απότομα και παρ' όλα αυτά τα κέρδη ανά μονάδα να αυξήθηκαν επίσης, εκτός αυτού του κύκλου".

Πολλοί έχουν ζητήσει να παρθούν μέτρα, για να ‘χαλιναγωγηθεί’ η ισχύς των μεγάλων εταιρειών στην αγορά και κάποιοι έχουν προτείνει την απαγόρευση των αυξήσεων τιμών, ως το μόνο τρόπο για να αποφευχθεί η ‘κερδοσκοπία’.

Πώς μπορεί να αντιδράσουν οι εταιρίες σε ενδεχόμενες αλλαγές;

Ο Edwards υποστήριξε ότι τα αυξανόμενα εταιρικά περιθώρια κέρδους, λόγω του πληθωρισμού, έχουν καθυστερήσει μια επερχόμενη οικονομική ύφεση "διατηρώντας τα κέρδη σε υψηλά επίπεδα".

Προειδοποίησε δε, ότι "μπορεί να βρισκόμαστε ακόμη σε έναν κύκλο κερδών που θα προκαλέσει ύφεση".

Μετά την άνοδο σε επίπεδα ρεκόρ το 2021 και το 2022, τα εταιρικά κέρδη άρχισαν να μειώνονται τους τελευταίους μήνες στις ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, 'έπεσαν' κατά 12% μετά το πικ που απήλαυσαν στο δεύτερο τρίμηνο του 2022.

Ενώ ορισμένοι οικονομολόγοι λένε ότι αυτή η ύφεση των κερδών είναι το φυσικό αποτέλεσμα ενός 'ωριμαζόμενου' επιχειρηματικού κύκλου, ο Edwards πιστεύει ότι τα εταιρικά κέρδη είναι αυτά που "οδηγούν τον οικονομικό κύκλο.

"Οι υφέσεις κερδών προκαλούν οικονομικές υφέσεις και όχι το αντίστροφο".

Να θυμίσουμε εδώ την πρόβλεψη της HSBC Asset Management για περίοδο ύφεσης στις ΗΠΑ το τέταρτο τρίμηνο του 2023 που θα φτάσει στην Ευρώπη το 2024.

Με λίγα λόγια, κουράγιο να έχουμε.