Τα φορολογικά σχέδια Τραμπ απειλούν την διεθνή οικονομία

Η πρόταση για ένα νέο δασμό στις εισαγωγές που περιλαμβάνεται στο σχέδιο των Ρεπουμπλικάνων για τη φορολογική μεταρρύθμιση, έχει πυροδοτήσει ένα πόλεμο λόμπινγκ στην επιχειρηματική κοινότητα των ΗΠΑ και έχει δημιουργήσει φόβους για επικείμενες εμπορικές συγκρούσεις.

Αλλά οι οικονομολόγοι έχουν αρχίσει να εστιάζουν και σε ένα άλλο δυνητικά ανησυχητικό στοιχείο: τι σημαίνει για την παγκόσμια οικονομία.

Η συμπερίληψη ενός «συνοριακά προσαρμόσιμου» φορολογικού συστήματος στην πρόταση που προώθησαν ο εκπρόσωπος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Πολ Ράιαν και άλλα υψηλόβαθμα στελέχη των Ρεπουμπλικάνων, θα μπορούσε να αποτελέσει σύμφωνα με ειδικούς τη μεγαλύτερη αλλαγή στη παγκόσμια φορολόγηση εδώ και σχεδόν έναν αιώνα.

Αν επιβεβαιωθεί η οικονομική ορθοδοξία – και το κατά πόσον αυτά συμβεί αποτελεί το αντικείμενο μιας εκτεταμένης συζήτησης – θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει και στη μεγαλύτερη άνοδο του δολαρίου από τη δεκαετία του 1980, με δυνητικά επιβλαβείς συνέπειες, ειδικά στις αναδυόμενες οικονομίες. Σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ και με μια Fed που είναι αποφασισμένη να μην αφήσει την οικονομία να υπερθερμανθεί, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ένα σοκ στην παγκόσμια οικονομία το οποίο οι οικονομολόγοι στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλοι θεσμοί προσπαθούν να το ποσοτικοποιήσουν.

Σε έκθεση που δημοσίευσε την προηγούμενη εβδομάδα, η Moody’s ανέφερε ότι ένας φόρος 20% στις εισαγωγές θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ανατίμηση του δολαρίου κατά 25%. Αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη διακύμανση μετά από εκείνη που προκάλεσε το Plaza Accord του 1985 μεταξύ της Ιαπωνίας, των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών. «Μια ανατίμηση 25% του δολαρίου σε πραγματικούς όρους και σε μικρή χρονική περίοδο θα ήταν άνευ προηγουμένου» έγραψε η Moody’s.

Mία τέτοια κίνηση θα προκαλούσε εσωτερικές προσαρμογές σε οικονομίες όπως η Σαουδική Αραβία και το Χονγκ Κονγκ, οι οποίες έχουν νομίσματα συνδεδεμένα ή προσαρτημένα με σταθερή ισοτιμία στο δολάριο και θα έπληττε χώρες με υψηλά επίπεδα χρέους σε δολάριο όπως η Τζαμάικα και η Βενεζουέλα, επισήμανε η Moody’s.

Αλλά θα επηρέαζε και μεγαλύτερες οικονομίες όπως η Κίνα και γενικότερα θα οδηγούσε σε μια αναμόρφωση των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων που θα είχε επιπτώσεις σε εξαρτημένες από τις εξαγωγές οικονομίες και στο παγκόσμιο εμπόριο.

«Θα προκαλούσε ισχυρές πιέσεις σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες» ανέφερε ο Εσβάρ Πράσαντ, πρώην οικονομολόγος του ΔΝΤ που έχει γράψει για τον αυξανόμενο ρόλο του δολαρίου και του ρενμίνμπι της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία.

Στην περίπτωση της Κίνας, μια σημαντική ανατίμηση του δολαρίου «μπορεί να την στριμώξει πολύ σοβαρά», σημείωσε.

Οι φορείς χάραξης πολιτικής στο Πεκίνο έχουν αρχίσει να διαχειρίζονται το ρενμίνμπι έναντι ενός καλαθιού νομισμάτων και όχι μόνο έναντι του δολαρίου. Αλλά ο ρόλος του αμερικάνικου νομίσματος παραμένει ισχυρός και η ισοτιμία πολιτικά ευαίσθητη, με τον πρόεδρο Τραμπ να έχει κατηγορήσει την Κίνα ότι «είναι ο μεγάλος πρωταθλητής» στην χειραγώγηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Αν το δολάριο ενισχυόταν απότομα, αναγκάζοντας την Κίνα να απαντήσει ανατιμώντας το δικό της νόμισμα – όπως έχει κάνει τα τελευταία δύο χρόνια – θα επιδείνωνε τη θέση της σε σχέση με άλλος εμπορικούς εταίρους, υποστήριξε ο κ. Πράσαντ. Περίπου το 80% των εξαγωγών της Κίνας πηγαίνει σε χώρες εκτός ΗΠΑ.

Τα καλά νέα είναι πως σύμφωνα με τον κ. Πράσαντ και άλλους, οι αναδυόμενες οικονομίες είναι σε πολύ καλύτερη θέση από ότι ήταν τη δεκαετία του 1990, όταν πολλές επλήγησαν από κρίσεις λόγω κυρίως του υψηλού χρέους σε δολάριο.

Οι οικονομικές θεωρίες πίσω από τις εκτιμήσεις ότι ένας διασυνοριακός φόρος στις ΗΠΑ θα οδηγούσε σε μια μεγάλη ανατίμηση στο δολάριο δεν έχουν σε μεγάλο βαθμό ελεγχθεί.

Οι υπέρμαχοι τους υποστηρίζουν πως η φορολογική μεταρρύθμιση θα οδηγούσε βραχυπρόθεσμα σε ισχυρότερη ζήτηση για εξαγωγές από τις ΗΠΑ και δολάρια και σε μια επιβράδυνση της ζήτησης για εισαγωγές και άλλα νομίσματα. Θα μπορούσε επίσης να ενθαρρύνει περισσότερες μακροπρόθεσμες άμεσες ξένες επενδύσεις στις ΗΠΑ και άρα σε ζήτηση για δολάρια.

Ο Γουίλμπουρ Ρος, υπουργός Εμπορίου, έχει στηρίξει στο παρελθόν την ιδέα για ένα διασυνοριακό φόρο. Αλλά σε συνέντευξη που έδωσε την Παρασκευή ξεκαθάρισε πως δεν έχει πειστεί ότι οι αγορές νομισμάτων θα αντιδράσουν όπως προβλέπεται. «Είμαι λίγο επιφυλακτικός απέναντι στη θεωρία ότι υπάρχει με κάποιο τρόπο ένα εντελώς δωρεάν γεύμα και ότι οι αγορές θα απορροφήσουν τα πάντα» δήλωσε στο CNBC.

Oι δύσπιστοι επισημαίνουν επίσης πως οι εμπορικές ροές των ΗΠΑ παίζουν σχετικά μικρό ρόλο στις αγορές νομισμάτων. Το συνολικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών των ΗΠΑ ανήλθε στα 5 τρισ. δολάρια για το σύνολο του 2016, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ποσό που αντιστοιχεί στον μέσο ημερήσιο τζίρο στις παγκόσμιες αγορές συναλλάγματος.

Ο Χουνγκ Τραν, πρώην οικονομολόγος του ΔΝΤ που τώρα εργάζεται στο Ινστιτούτο Διεθνούς Χρηματοοικονομικής (IIF), ανέφερε πως πιστεύει πως εν μέρει εξαιτίας αυτού η προσαρμογή του δολαρίου σε οποιαδήποτε φορολογική αλλαγή θα «είναι πιο ήπια και πιο σταδιακή από ότι αναμένεται».

Αλλά μια τέτοια αλλαγή αναμένεται να συμβεί μαζί με την άνοδο των επιτοκίων στις ΗΠΑ και την δημοσιονομική τόνωση, που και οι δύο μπορεί από μόνες τους να οδηγήσουν το δολάριο υψηλότερα.