Πώς μπορεί να διασωθεί η πρώτη κατοικία μέσω του νέου πτωχευτικού

Αυστηρές προϋποθέσεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας και τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών θέτει ο νέος Κώδικας Διευθέτησης Οφειλών και Παροχής Δεύτερης Ευκαιρίας, που θα τεθεί σε ισχύ από τις αρχές του επόμενου χρόνου.

Ο κώδικας θα αντικαταστήσει τον νόμο Κατσέλη, οι υποθέσεις του οποίου θα ξεκαθαρίσουν μέσα από τη διαδικασία επικαιροποίησης των στοιχείων όλων των νοικοκυριών που έχουν εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις. Η επικαιροποίηση των στοιχείων, προκειμένου να διαπιστωθεί ποιες από αυτές τις υποθέσεις δικαιούνται την προστασία, θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο μέσω  ηλεκτρονικής πλατφόρμας και θα ολοκληρωθεί στα τέλη του χρόνου, έτσι ώστε από το 2021 να τεθεί σε εφαρμογή το νέο πλαίσιο για την πτώχευση των νοικοκυριών.

Από τον νέο χρόνο η πρώτη κατοικία θα προστατεύεται μόνο για τα ευάλωτα νοικοκυριά, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να τη δηλώσουν κατά το στάδιο της πτώχευσης, εφόσον επιλέξουν να πτωχεύσουν μέσω της δικαστικής οδού ή μέσω της εξωδικαστικής ρύθμισης των οφειλών τους, μια διαδικασία που θεσμοθετείται προκειμένου να αποτραπεί η ρευστοποίηση της περιουσίας του οφειλέτη.

Τα κριτήρια

Ευάλωτος οφειλέτης θα θεωρείται αποκλειστικά όποιος πληροί συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, τα οποία, όπως προβλέπει ο νέος κώδικας, προσδιορίζονται στον νόμο 4472/2017. Αυτά είναι:

Α) Εισοδηματικά

Το συνολικό εισόδημα να μην υπερβαίνει τις 7.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενο κατά 3.500 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού. Στη μονογονεϊκή οικογένεια για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ. Στα νοικοκυριά με απροστάτευτα τέκνα, ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ για κάθε απροστάτευτο τέκνο. Το συνολικό εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 21.000 ευρώ ετησίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.

Β) Περιουσιακά

Η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού να μην υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενη κατά 15.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως των 180.000 ευρώ.
Το συνολικό ύψος των καταθέσεων του νοικοκυριού ή/και η τρέχουσα αξία μετοχών, ομολόγων κ.λπ. να μην υπερβαίνει τις 7.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενα κατά 3.500 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού. Στη μονογονεϊκή οικογένεια για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ. Στα νοικοκυριά με απροστάτευτα τέκνα, ορίζεται προσαύξηση 7.000 ευρώ για κάθε απροστάτευτο τέκνο.

Γ) Διαμονής

Ο δικαιούχος και τα υπόλοιπα μέλη του νοικοκυριού πρέπει να διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην ελληνική επικράτεια κατά τα τελευταία 5 έτη, όπως προκύπτει από την υποβολή δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος για τα έτη αυτά.

Ο νέος νόμος δίνει τη δυνατότητα στα ευάλωτα νοικοκυριά που συγκεντρώνουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά να συνεχίσουν να διαμένουν στην πρώτη τους κατοικία, αφού όμως χάσουν την κυριότητα του ακινήτου τους στο πλαίσιο της πτώχευσης. Η διάσωση της πρώτης κατοικίας μπορεί εναλλακτικά να γίνει μέσω της εξωδικαστικής ρύθμισης των οφειλών, στο πλαίσιο της οποίας ο οφειλέτης θα πρέπει να τηρήσει το σχέδιο αποπληρωμής των οφειλών που συμφωνεί με τους πιστωτές τους.

Η εκμίσθωση

Στην περίπτωση της πτώχευσης, το ακίνητο του ευάλωτου οφειλέτη θα μπορεί να αγοράζεται από έναν ιδιωτικό φορέα που θα επιλεγεί ύστερα από διαγωνιστική διαδικασία και ο οποίος θα υποχρεούται να του το εκμισθώνει, προκειμένου να αποτραπεί η έξωσή τους από την πρώτη του κατοικία. Οπως προβλέπει το σχετικό άρθρο, ο οφειλέτης θα έχει το δικαίωμα να διαμένει στο ακίνητο έχοντας μισθώσει το ακίνητό του από τον φορέα για 12 έτη, με δικαίωμα επαναγοράς κατά τη λήξη της μίσθωσης. Η ανάκτηση γίνεται σε τιμή που προσδιορίζεται μεταξύ άλλων με βάση την αγοραία αξία του ακινήτου κατά τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς, ενώ το μίσθωμα ορίζεται με βάση απόδοση που αντιστοιχεί προς το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου με κυμαινόμενο επιτόκιο του προηγουμένου κατά περίπτωση μήνα.

Επιδότηση ενοικίου

Προβλέπεται περαιτέρω η επιδότηση ενοικίου των δικαιούχων με βάση τις διατάξεις που ισχύουν για τη χορήγηση στεγαστικού επιδόματος.  Το ποσό του επιδόματος στέγασης ορίζεται ως εξής:

• Για τον δικαιούχο: 70 ευρώ τον μήνα.

• Για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού προσαύξηση 35 ευρώ τον μήνα.

Το ανήλικο παιδί προσμετρείται ως ενήλικος τόσο στον υπολογισμό των εισοδηματικών κριτηρίων όσο και στον υπολογισμό του εισοδήματος.

Στη μονογονεϊκή οικογένεια, για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού ορίζεται προσαύξηση 70 ευρώ τον μήνα. Στα νοικοκυριά με απροστάτευτα τέκνα, ορίζεται προσαύξηση 70 ευρώ τον μήνα για κάθε απροστάτευτο τέκνο. Ως ανώτατο όριο του επιδόματος στέγασης ορίζονται τα 210 ευρώ μηνιαίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.