Παράγωγη Κτήση Ίδιων Μετοχών Από ΑΕ

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας αναφερθήκαμε στην απαγόρευση της πρωτότυπης κτήσης ίδιων μετοχών από την ΑΕ. Θα μας απασχολήσει στο παρόν το, υπό προϋποθέσεις, επιτρεπτό της παράγωγης κτήσης ίδιων μετοχών από την ΑΕ. Επίσης, το νομικό καθεστώς των μετοχών που, εν τέλει, αποκτώνται από την ΑΕ.

Έννοια 

Η υπό εξέταση περίπτωση είναι ευρεία. Καταλαμβάνει, ενδεικτικά, κάθε κτήση, κατά παράγωγο τρόπο, μετοχών-έστω και υπό αίρεση ή προθεσμία: με οριστική σύμβαση ή προσύμφωνο, κατά πλήρες ή περιορισμένο δικαίωμα κυριότητας αλλά και κατ’ επικαρπία. 

Σκοπός, Κίνδυνοι & Προστασία

Η απόκτηση, κατά παράγωγο τρόπο, ίδιων μετοχών από την ΑΕ ελλοχεύει, αυτονοήτως, κινδύνους (απαγορευμένη, λ.χ., επιστροφή εισφορών, διαταραχή μετοχικών ισορροπιών, πράξη χειραγώγησης για τις μετοχές εισηγμένων ΑΕ, κ.ο.κ.). 

Η προβλεπόμενη, από το νόμο, παράγωγη απόκτηση ίδιων μετοχών εξυπηρετεί, ωστόσο, θεμιτά επιχειρηματικά και οικονομικά συμφέροντα της ΑΕ. Για τούτο και υφίσταται σειρά αυστηρών προϋποθέσεων και διαδικασιών για την ελαχιστοποίηση των συναφών κινδύνων. 

Η Απόκτηση Προς Όφελος Των Εργαζομένων 

Ειδική ρύθμιση διέπει την περίπτωση προκαθορισμένου, στην απόφαση της ΓΣ, σκοπού απόκτησης ιδίων μετοχών προκειμένου να διανεμηθούν (δωρεάν ή έναντι ανταλλάγματος): (α) στο προσωπικό (ανεξάρτητα από το είδος της σύμβασής τους) και τα μέλη του ΔΣ της ή/και (β) στους εργαζομένους συνδεδεμένης, με αυτή, εταιρείας. 

Αποκλίσεις Στις Προϋποθέσεις 

Προβλέπονται, από το νόμο, σειρά αποκλίσεων όσον αφορά τις (αυστηρές) προϋποθέσεις για την απόκτηση ιδίων μετοχών. Ενδεικτικά, όταν λαμβάνουν χώρα με σκοπό την υλοποίηση απόφασης (πραγματικής) μείωσης του κεφαλαίου ή λόγω εξαγοράς, λόγω καθολικής μεταβίβασης περιουσίας, από χαριστική αιτία, λόγω υποχρέωσης που προκύπτει από το νόμο ή δικαστική απόφαση, δια πλειστηριασμού με πλειοδότρια την ΑΕ.  

Μη Νόμιμη Απόκτηση˙ Ευθύνη Μελών ΔΣ 

Η απόκτηση ιδίων μετοχών, κατ’ απόκλιση των διατάξεων του νόμου, συνεπάγεται την υποχρέωση μεταβίβασής τους από την ΑΕ. Η μεταβίβαση, ειδικότερα, πρέπει να λάβει χώρα εντός προθεσμίας ενός έτους από την ημερομηνία απόκτησής τους. 

Έναντι της εταιρείας, τα μέλη του ΔΣ ευθύνονται αστικά και ποινικά για κάθε, κατ’ απόκλιση του νόμου, πράξη ή παράλειψη κατά την απόκτηση ιδίων μετοχών. Περαιτέρω ευθύνες δεν αποκλείονται.

Νομικό Καθεστώς Ιδίων Μετοχών 

Η καθ’ οιονδήποτε τρόπο, άμεση ή έμμεση, απόκτηση ιδίων μετοχών δεν παρέχει στην ΑΕ τα δικαιώματα της μετοχικής ιδιότητας, τα οποία αναστέλλονται κατά το χρόνο της διατήρησης της από μέρους της κυριότητάς τους. Δεν δικαιούται, επομένως, η εταιρεία δικαιώματος παράστασης και ψήφου στη ΓΣ κι ούτε οι εν λόγω μετοχές συνυπολογίζονται στον σχηματισμό απαρτίας. 

Περαιτέρω, επέρχεται προσαύξηση των μερισμάτων των λοιπών μετόχων από τα αντίστοιχα των ιδίων μετοχών. Παράλληλα, σε περίπτωση (όχι ονομαστικής) αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου με νέες εισφορές, το αντίστοιχο δικαίωμα προτίμησης προσαυξάνει, κατ’ αρχήν, το δικαίωμα των λοιπών μετόχων.

Η παράγωγη κτήση ιδίων μετοχών παρέχει σειρά σημαντικών πλεονεκτημάτων για την ΑΕ-ελλοχεύει όμως και όχι αμελητέους κινδύνους. Διέπεται, κατά τούτο (και ορθά) από σειρά αυστηρών κανόνων και περιορισμών, προκειμένου να μην καταστρατηγούνται προστατευτικές ρυθμίσεις υπέρ των μετόχων, της ΑΕ και των δανειστών της. Ερευνητέα, στο ίδιο πλαίσιο, η ύπαρξη δυνατότητας (ή μη) παροχής πίστωσης από μέρους της ΑΕ για την αγορά ιδίων μετοχών της. Περί αυτής, όμως, επόμενη αρθρογραφία μας.

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner 

Koumentakis and Associates Law Firm

Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή