Οι αλλαγές με την τροπολογία για τους εργαζόμενους μετανάστες

Η διάταξη του νέου Ασφαλιστικού για τις άδειες παραμονής των μεταναστών που έκλεψε τα φώτα της δημοσιότητας καθώς προκάλεσε έντονη πολιτική αντιπαράθεση και καταψηφίστηκε από τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά στοχεύει να βάλει σε τάξη όσους βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα, προφανώς «εγκλωβισμένοι» για διαφορετικούς λόγους. Αλλωστε πραγματικός μαγνήτης είναι η Γερμανία και άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και όχι η Ελλάδα.

Η φιλοσοφία-κλειδί της διάταξης που κατ’ εκτιμήσεις αφορά περίπου 30.000 αλλοδαπούς είναι να τους δώσει την ευκαιρία να ενταχθούν στον «ενάρετο κύκλο» της οικονομίας κλείνοντας την πόρτα στους νέους μετανάστες μετά την 30ή Νοεμβρίου 2023. Η διαφορά της εν λόγω ρύθμισης σε σχέση με τις προηγούμενες προϋποθέτει την εργασία του υποψήφιου δικαιούχου άδειας διαμονής.

Μέχρι σήμερα οι εργάτες γης αλλά και άλλες ειδικότητες προτιμούσαν να φύγουν από τη χώρα μας με προορισμό την Ιταλία ή την Ισπανία όχι μόνο για τους υψηλότερους μισθούς αλλά και για τις πρόσφατες ρυθμίσεις που δίνουν χαρτιά σε αλλοδαπούς εργάτες γης πολύ πιο εύκολα, την ώρα που στην Ελλάδα η απόκτηση άδειας διαμονής και ιθαγένειας απαιτεί επτά χρόνια... φαγούρας. Η αντίστοιχη περίοδος αναμονής στην Ιταλία και τη Γερμανία είναι περίπου τρία χρόνια.

Οι προϋποθέσεις

Οι ευοίωνες εξελίξεις στην οικονομία μετά τη δεκαετή κρίση και η μείωση της ανεργίας αυξάνουν την πίεση για εργατικό δυναμικό χαμηλής και μέσης εκπαίδευσης από τρίτες χώρες, τη στιγμή που χιλιάδες εργαζόμενοι αλβανικής καταγωγής έχουν ήδη φύγει για άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Σύμφωνα με τους ελαιοκαλλιεργητές, φέτος η συγκομιδή της ελιάς ήταν εξαιρετικά δύσκολη αφού έλειπαν 15.000-16.000 εργάτες, ενώ συνολικά η έλλειψη 70.000 εργατών γης αποτελεί νάρκη για την ελληνική γεωργία.

Πρακτικά η διάταξη προβλέπει τη δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής για εξαρτημένη εργασία και παροχή υπηρεσιών ή έργου σε πολίτες τρίτων χωρών, με τέσσερις προϋποθέσεις για τους αιτούντες:

-να διαθέτουν προσφορά εργασίας από εργοδότη στην Ελλάδα για την απασχόλησή τους με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας και υπηρεσιών ή έργου και, αποδεδειγμένα, στη συνέχεια, εργάζονται,
-να διέμεναν στην Ελλάδα έως και την 30ή Νοεμβρίου του 2023,

-να συνεχίζουν να διαμένουν στη χώρα, και
-να συμπληρώνουν τουλάχιστον τρία συνεχή έτη παραμονής πριν από την υποβολή αίτησης, σύμφωνα με δημόσια έγγραφα βέβαιης χρονολογίας.

Για παράδειγμα ο Αμίτ από την Ινδία που είχε έρθει πριν από τρία χρόνια παράνομα στην Ελλάδα και καταφέρνει να συντηρείται δουλεύοντας στα αμπέλια θέλει πλέον να αποκτήσει άδεια διαμονής. Πώς μπορεί να αποδείξει ότι ζει και εργάζεται στην Ελλάδα; Επιδεικνύοντας το διαβατήριο ή ένα έμβασμα που έστειλε μέσω τραπέζης στην οικογένειά του ή το έγγραφο εισαγωγής του σε κάποιο δημόσιο νοσοκομείο. Ο εργοδότης του πρέπει να τον δηλώσει στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» και να πληρώνει τις εισφορές. Από την πλευρά του ο Αμίτ θα πληρώνει φόρους και εισφορές για μια τριετία με κέρδος την ασφάλιση και την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.

Οπως επισημαίνουν τα υπουργεία Εργασίας, καθώς και Μετανάστευσης και Ασύλου, με τη διάταξη δεν γίνονται οι παράνομοι νόμιμοι, αλλά ρυθμίζεται η παρουσία στη χώρα των ωφελούμενων και επιτρέπεται η εργασία τους. Η ρύθμιση είναι άπαξ και δεν αλλάζει σε τίποτα τις πάγιες διατάξεις περί νόμιμης μετανάστευσης.

Εάν οι εν λόγω αλλοδαποί δεν την αξιοποιήσουν ή αν απορριφθούν, τότε καθίστανται εκ νέου παράνομα διαμένοντες και αυτόματα επιστρεπτέοι.

Η εν λόγω ρύθμιση δεν δίνει καν δικαίωμα σε οικογενειακή επανένωση, ούτε βέβαια σε μόνιμη διαμονή ή ακόμα περισσότερο σε ιθαγένεια, όπως συμβαίνει στη Γερμανία. Η νόμιμη μετανάστευση με όρους και κανόνες διευκολύνεται μέσα από τη σύναψη διμερών συμφωνιών εργασιακής κινητικότητας με χώρες όπως η Γεωργία και η Μολδαβία.

Οπως διευκρίνισε στη Βουλή ο υπουργός Εργασίας Αδωνις Γεωργιάδης, «η τροπολογία αναφέρεται σε ανθρώπους που είναι ήδη στην Ελλάδα εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια και θα μπορούν να το αποδείξουν με έγγραφο βεβαίας φορολογίας. Δηλαδή όχι με έγγραφο που μπορεί να πλαστογραφηθεί ή να αγοραστεί, να σας το πω πάρα πολύ απλά, αλλά με ένα έγγραφο που είναι δύσκολο να το έχει κάποιος είτε από δημόσια νοσοκομεία είτε από τράπεζα αν είχε μπει με διαβατήριο στην Ελλάδα και έχει λήξει η θεώρηση εισόδου.

Αρα η τροπολογία αυτή δεν αλλάζει τη μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά προσπαθεί να ωθήσει ένα κομμάτι της κοινωνίας μας που δουλεύει “μαύρα”, να δουλεύει “άσπρα”».

Σημειώνουμε ότι παρόμοια διάταξη -όχι ακριβώς ίδια- είχε φέρει πέρυσι στη Βουλή ο ΣΥΡΙΖΑ και το 2012 το ΠΑΣΟΚ.

Τι ισχύει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες

-Στην Ιταλία εισήχθη ειδική άδεια διαμονής για σκοπούς αγροτικής κυρίως εργασίας. Υπεβλήθησαν πλέον των 230.000 αιτήσεων. Σήμερα στην Ιταλία όσοι νεοεισερχόμενοι παράνομα δεν παίρνουν άσυλο μπορούν να αιτηθούν υπαγωγή σε ειδικό καθεστώς προστασίας υπό προϋποθέσεις, με πρόσβαση στην αγορά εργασίας για δύο χρόνια, χωρίς χρονικό περιορισμό πρότερης διαμονής.
-Στη Γαλλία τακτοποιείται η διαμονή 30.000 αλλοδαπών ετησίως επί τη βάσει σχετικής εγκυκλίου.
-Στη Γερμανία προβλέπεται πλέον η χορήγηση ιθαγένειας με τη συμπλήρωση πενταετούς ή και τριετούς διαμονής (υπό προϋποθέσεις).

Eγκλωβισμένοι αιτούντες

Οι αιτούντες είναι άνθρωποι που ήρθαν νόμιμα στην Ελλάδα, ως επισκέπτες ή για να εργαστούν, και στην πορεία περιήλθαν σε καθεστώς παρανομίας γιατί δεν ανανέωσαν την άδεια παραμονής τους για μια σειρά από λόγους, είτε άνθρωποι που ήρθαν εξαρχής παράνομα. Οι παράνομα εισερχόμενοι μετανάστες είτε αιτήθηκαν και πήραν άσυλο και ως πρόσφυγες δεν εντάσσονται στη ρύθμιση, όταν, μάλιστα, οι περισσότεροι βρίσκονται εκτός Ελλάδος, είτε δεν πήραν άσυλο και μετά από ένα διάστημα, και πάντως πριν την τριετία, έφυγαν παράτυπα προς τη Βόρεια Ευρώπη. Αρα η ρύθμιση αφορά, κυρίως, νόμιμα εισερχόμενους στην Ελλάδα που περιέπεσαν σε καθεστώς παρανομίας και σήμερα τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία να συνεισφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και να καλύψουν τις εργασιακές της ανάγκες. Σήμερα, η προέλευση της πλειονότητας όσων αιτούνται υπαγωγή στη ρύθμιση των εξαιρετικών λόγων της επταετίας είναι η Αλβανία. Με μεγάλη διαφορά ακολουθούν η Γεωργία, το Πακιστάν και οι Φιλιππίνες.

Tα επόμενα βήματα

Η συγκεκριμένη ρύθμιση που δίνει μια ευκαιρία άπαξ σε όποιον μπορεί και θέλει να εργαστεί νόμιμα εδώ είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής τριών βημάτων:

α) Το πρώτο βήμα έχει να κάνει με την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και την αυστηρή φύλαξη συνόρων, την επιτάχυνση των επιστροφών και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών. Σε αυτό το βήμα συμπεριλαμβάνεται και η θέσπιση, για πρώτη φορά, Εθνικού Συντονιστή Επιστροφών και Εθνικού Συντονιστή κατά της Διακίνησης Μεταναστών.
β) Το δεύτερο βήμα αφορά την υπογραφή διμερών συμφωνιών εργασιακής κινητικότητας με χώρες όπως η Μολδαβία, η Γεωργία και η Ινδία. Η πρώτη τέτοια συμφωνία με την Ινδία αναμένεται να ολοκληρωθεί, να υπογραφεί και να κυρωθεί εντός του πρώτου εξαμήνου του 2024.
γ) Το τρίτο βήμα αφορά την πλήρη αναδιοργάνωση του διοικητικού μηχανισμού της νόμιμης μετανάστευσης ώστε να πάψουν οι καθυστερήσεις και οι γραφειοκρατικές εμπλοκές στη διαδικασία αδειοδοτήσεων.

Πώς ωφελούνται οι αλλοδαποί

Η διάταξη παρέχει τη δυνατότητα σε πολίτες τρίτων χωρών οι οποίοι βρίσκονται στη χώρα άνευ ισχύουσας άδειας διαμονής για μεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον τρία έτη) να εργαστούν και να αυτοσυντηρηθούν προσφέροντας τη δυνατότητα στα τέκνα και τις συζύγους των αιτούντων να εξομαλύνουν και αυτοί το καθεστώς διαμονής τους, εφόσον μένουν στη χώρα πριν από την έναρξη εφαρμογής της ρύθμισης.
Παράλληλα θα μπορούν να διαμένουν με ασφάλεια στη χώρα υποδοχής, θα έχουν πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες, όπως είναι ο εμβολιασμός υπέρ της δημόσιας υγείας και ασφάλειας, αλλά και θα μπορούν να ταξιδεύουν με ασφάλεια στις πατρίδες τους, αν χρειαστεί και όταν το επιθυμούν.
Η ρύθμιση αφορά και περίπου 25.000 Ουκρανούς που διαμένουν στην Ελλάδα υπό το ειδικό καθεστώς προσωρινής προστασίας, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Σε αυτούς δίνεται η δυνατότητα να ενταχθούν σε καθεστώς νόμιμης μετανάστευσης, εάν το επιθυμούν και εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις.

Πώς ωφελείται το δημόσιο

Η διάταξη ενισχύει τα δημόσια έσοδα σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές και μειώνει τη δαπάνη των μηνιαίων επιδομάτων που σήμερα χορηγούνται στους αιτούντες άσυλο σε όλη τη διάρκεια εξέτασης της αίτησής τους.