ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Κρήτη: Τα έμφυλα στερεότυπα κρατούν πίσω την γυναικεία επιχειρηματικότητα
Οι γυναίκες κερδίζουν έδαφος αλλά... - Στο top-3 της γυναικείας επιχειρηματικότητας η Κρήτη - Συχνό φαινόμενο, γυναίκα να φαίνεται ως ιδρύτρια επιχείρησης την οποία όμως "τρέχει" ο σύζυγος!
Έτος 2024... με την Ισότητα να θεωρείται κεκτημένο. Είναι όμως;
Στις διαπροσωπικές σχέσεις η αποτύπωση της πραγματικότητας είναι δύσκολη ως ανέφικτη. Δεν ισχύει το ίδιο όμως στο επαγγελματικό πεδίο, όπου οι γυναίκες διαπρέπουν έχοντας κάνει άλματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας και ανέλιξης σε σύγκριση με προηγούμενες δεκαετίες. Έχουν όμως μπροστά τους να διανύσουν μεγάλη απόσταση ακόμη ως τα νούμερα να αποτυπώνουν την ίση αντιμετώπιση γυναικών και ανδρών στο χώρο της εργασίας.
Δεν είναι μόνο οι μισθολογικές αποκλίσεις αλλά και οι ευκαιρίες που δίνονται σε γυναίκες να εξελιχθούν επαγγελματικά, παρά το ότι το υψηλό μορφωτικό επίπεδο, η διαρκής εκπαίδευση και η επιστημονική κατάρτιση των γυναικών επιχειρηματιών αποτελούν σημαντικά στοιχεία που μπορούν να συμβάλλουν στην άνοδο του "επιχειρείν". Τα στοιχεία αποτυπώνουν ξεκάθαρα την πραγματικότητα, στην οποία οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επαγγελματική τους ανέλιξη.
Από τα στοιχεία της διεθνούς έρευνας του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας που πραγματοποιήθηκε το 2023, επί συνόλου 45 οικονομιών, προέκυψαν μεταξύ άλλων τα εξής:
• Σε πέντε μόνο οικονομίες το ποσοστό των γυναικών που ίδρυσαν ή ‘έτρεξαν’ μια νέα επιχείρηση ήταν ίδιο ή υψηλότερο από το αντίστοιχο των ανδρών (Κίνα, Κολομβία, Εκουαδόρ, Ταϊλάνδη και Λιθουανία).
• Τη μεγαλύτερη διαφορά στα ποσοστά αντρικής και γυναικείας νέας επιχειρηματικότητας εμφάνισαν η Ιορδανία, ο Καναδάς (εννέα ποσοστιαίες μονάδες σε καθεμία), και η Βραζιλία (οκτώ μονάδες).
• Σε ορισμένες υψηλού εισοδήματος Ευρωπαϊκές χώρες (Νορβηγία, Γερμανία, Σλοβενία, Ιταλία, Σουηδία και Γαλλία), η διαφορά στα επίπεδα επιχειρηματικότητας μεταξύ αντρών και γυναικών ανήλθε σε τρεις με τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες.
Γυναίκες επικεφαλής επιχειρήσεων στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ICAP σε σύνολο 74.524 επιχειρήσεων από όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, για την χρήση 2022, οι 20.130 επιχειρήσεις διοικούνται από γυναίκες (ποσοστό 27%). Το ποσοστό αυτό, έστω κι αν φαντάζει μικρό σε εποχή που η Ισότητα θεωρείται κεκτημένο, είναι αυξημένο. Το 2023 οι επιχειρήσεις με γυναίκες ανώτατα στελέχη άγγιζαν σε ποσοστό το 25,9%, το 2022 το 25,5% και το 2021, το 25,8%.
Διαπιστώνεται όμως μια διαχρονική διεύρυνση της διείσδυσης των γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις του ελληνικού εταιρικού τομέα, με το ποσοστό συμμετοχής τους να εμφανίζεται ενισχυμένο κατά 7,4 ποσοστιαίες μονάδες την τελευταία δεκαετία (2015-2024).
Ωστόσο το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών που διοικούνται από γυναίκες εντοπίζεται στις πολύ μικρού και μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, σύμφωνα με την επίσημη κατηγοριοποίηση που ακολουθείται στην Ε.Ε.
Ειδικότερα, από το σύνολο των εταιρειών που διοικούνται από γυναίκες, το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής εντοπίζεται στις επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών μικρότερο από €2 εκατ. (28,2%) και με αριθμό απασχολούμενου προσωπικού μικρότερο των 10 ατόμων (27,1%).
Εστιάζοντας στις «Top 500» επιχειρήσεις που διευθύνονται από γυναίκες - ανώτατα στελέχη, κατά την ICAP, διαπιστώνεται ότι το 81,8% αυτών αφορά εταιρείες με κύκλο εργασιών μεταξύ €10 εκ. και €50 εκ., ενώ το υπόλοιπο 18,2% αποσπούν οι επιχειρήσεις με πωλήσεις πάνω από €50 εκ. Επομένως, συμπεραίνεται ότι, σύμφωνα με τα ισχύοντα ευρωπαϊκά πρότυπα, το σύνολο των μεγαλύτερων εταιρειών που διευθύνονται από γυναίκες–ανώτατα στελέχη είναι μεσαίου και μεγάλου μεγέθους.
Επίσης φαίνεται ότι οι περισσότερες εταιρείες που διοικούνται από γυναίκες (ως ποσοστό συμμετοχής τους στο αντίστοιχο σύνολο) ανήκουν στον κλάδο του Τουρισμού (31,6%). Ακολουθούν ο τομέας του Εμπορίου και οι Υπηρεσίες με μερίδια 27,9% και 26,5% αντιστοίχως.
3η η Κρήτη με "αστερίσκους"
Εξετάζοντας τη γεωγραφική κατανομή των επιχειρήσεων, παρατηρείται ότι τα υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης εταιρειών στις οποίες δραστηριοποιούνται γυναίκες σε ανώτατες θέσεις, καταγράφονται:
- στα Νησιά του Ιονίου (30,8%)
- στα Νησιά του Αιγαίου (28,5%)
- στην Κρήτη (28,3%) - έναντι 26,5% που ήταν το ποσοστό σύμφωνα με τα στοιχεία της αντίστοιχης μελέτης του 2019
- στη Μακεδονία (27,0%)
- στη Στερεά Ελλάδα και Εύβοια (26,8%)
- στην Πελοπόννησο (26,5%)
- Η μικρότερη συμμετοχή γυναικών εντοπίζεται στη Ήπειρο (24,2%).
Ωστόσο η co-founder του Οργανισμού Women Do Business, Έρη Παυλάκη σημειώνει ότι "η άνοδος σε θέματα ισότητας των φύλων καταγράφεται, όμως σημασία έχει να είναι ουσιαστική". Όπως τονίζει η ίδια, στην Κρήτη καταγράφεται το φαινόμενο, γυναίκες να είναι οι κατ'όνομα ιδιοκτήτριες επιχειρήσεων, τις οποίες δουλεύουν άλλοτε ο σύζυγος, άλλοτε ο γιος. "Γίνονται βήματα, όμως στην Κρήτη τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις είναι πολύ υψηλές. Η γυναίκα, και μόνο που είναι γυναίκα, δεν εμπνέει εμπιστοσύνη" για την επιχειρηματική της επάρκεια, εξηγεί η κ.Παυλάκη, προσθέτοντας ότι στην "εξίσωση" ένα ζητούμενο είναι και η αυτοπεποίθηση των ίδιων των γυναικών. "Η αυτοπεποίθηση που νιώθουμε οι ίδιες προκύπτει από ένα σύστημα αξιών και το πως μεγαλώνουμε" ενώ ταυτόχρονα οι γυναίκες δεν έχουν πάντα τη στήριξη του συζύγου ή και ευρύτερα του περιβάλλοντός τους. "Τί τα θες εσύ αυτά;", "Τί πας να κάνεις;", "Κοίτα τα παιδιά σου!" είναι μερικές μόνο από συχνές ατάκες που γυναίκες ακούν και φρενάρουν την πορεία τους.
Ειδικά στις ηλικίες άνω των 35, σχολιάζει η Έρη Παυλάκη, η κατάσταση είναι δύσκολη, ωστόσο "η Gen Z είναι σε καλύτερο στάδιο. Οι νεότερες γυναίκες έχουν πιο ανεπτυγμένο το αίσθημα της διεκδίκησης και της Ισότητας", στοιχείων απαραίτητων για να μιλήσουμε για ουσιαστική ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
Σύμφωνα με έρευνες, σε επίπεδο Ευρώπης χρειαζόμαστε 168-198 χρόνια για να κατακτήσουμε την πλήρη και ουσιαστική ισότητα. Στην Ελλάδα, δε, όπου τα έμφυλα στερεότυπα καλά κρατούν, τα πράγματα θα είναι σίγουρα ακόμη πιο χρονοβόρα.
Η co-founder του "Women Do Business" περιέγραψε πως σε μια πρόσφατη συνάντηση που διοργάνωσε η Κομισιόν στη Φινλανδία μελετήθηκε το οικοσύστημα επιχειρηματικότητας στην χώρα. "Σαφώς δεν υπάρχει το έμφυλο θέμα και μάλιστα το οικοσύστημα της επιχειρηματικότητας στη χώρα είναι έτσι δομημένο, ώστε βλέπεις νέους ανθρώπους να δραστηριοποιούνται" - αναφέρει η ίδια, φέρνοντας το παράδειγμα 28χρονου με εταιρεία με δορυφόρους, ο οποίος όμως ήδη από τα 22 του χρόνια υποστηρίχθηκε από το Πανεπιστήμιο που τον διασύνδεσε με χρηματοδοτικές πηγές που παρείχαν μια επενδυτική βάση ύψους 2 εκ. ευρώ για το σχέδιό του.
Το "Women Do Business" έχει υποστηρίξει μέσα σε 4 χρόνια πάνω από 2.500 γυναίκες στην Κρήτη και την υπόλοιπη Ελλάδα, καταφέρνοντας από το "μηδέν" να λειτουργήσουν επιχείρηση μέσα σε τρεις μήνες.
Η γυναικεία επιχειρηματικότητα ... κερδίζει!
Από τα ομαδοποιημένα στοιχεία των οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη Βιομηχανία, το Εμπόριο και τον Τουρισμό,
προκύπτουν τα εξής, ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
• Η ομάδα των εταιρειών που διευθύνεται από γυναίκες παρουσίασε αύξηση στις συνολικές πωλήσεις (κύκλος εργασιών) κατά 28,2% το 2022 έναντι του 2021, ενώ το σύνολο των επιχειρήσεων του δείγματος κατέγραψε κατακόρυφη άνοδο (43,3%) την ίδια χρονική περίοδο, γεγονός που οφείλεται και στην αύξηση της ζήτησης και στην άνοδο των τιμών. Επιπλέον, ο κύκλος εργασιών τους για το 2022 απέσπασε μερίδιο συμμετοχής 12,6% επί των συνολικών πωλήσεων όλων των επιχειρήσεων της έρευνας.
• Και οι δύο ομάδες βελτίωσαν την κερδοφορία τους. Πιο συγκεκριμένα, η ομάδα των εταιρειών που διευθύνονται από γυναίκες, παρουσίασε αύξηση στα συνολικά καθαρά (προ φόρου) κέρδη κατά 9,8% το 2022 έναντι του 2021, ενώ στο σύνολο των επιχειρήσεων του δείγματος τα καθαρά κέρδη ενισχύθηκαν κατά 52,6% την ίδια χρονική περίοδο. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η άνοδος αυτή οφείλεται εν πολλοίς στην κατακόρυφη αύξηση των κερδών των εταιρειών διύλισης πετρελαίου την περίοδο 2022/21. Τα κέρδη των εταιρειών που διοικούνται από γυναίκες κάλυψαν το 12,1% των κερδών (προ φόρου) του συνόλου των εταιρειών της έρευνας.
• Ανάλογη εικόνα εμφάνισαν και τα EBITDA. Ειδικότερα, οι εταιρείες με γυναίκες επικεφαλής κατέγραψαν αύξηση 15,7% το 2022 σε σύγκριση με το 2021 ενώ, αναφορικά με το σύνολο των επιχειρήσεων του δείγματος, η αντίστοιχη αύξηση στα EBITDA διαμορφώθηκε σε 27,8%.
• Θετικές μεταβολές σημείωσαν οι εταιρείες όσον αφορά το ενεργητικό και τα ίδια κεφάλαιά τους.
Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις που διευθύνονται από γυναίκες παρουσίασαν άνοδο στο ενεργητικό τους κατά 19,3% το 2022 σε σχέση με το 2021, ενώ σε όρους συνόλου, η αντίστοιχη μεταβολή ανήλθε σε 14,1%. Παρομοίως, τα ίδια κεφάλαια των εταιρειών που διοικούνται από γυναίκες κατέγραψαν αύξηση 12,0% (2022/2021) ενώ, επί συνόλου δείγματος, καταγράφηκε μεγαλύτερη άνοδος κατά 24,4% την ίδια περίοδο.
Σε δήλωσή της η Διευθύντρια Οικονομικών Κλαδικών Μελετών της ICAP, Σταματίνα Παντελαίου αναφέρει: «Το ποσοστό διείσδυσης της γυναικείας επιχειρηματικότητας το 2024 ανήλθε σε 27,0% στη χώρα μας, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 7,4 ποστοστιαίες μονάδες την τελευταία 10ετία (2015-2024) και αύξηση κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2023. Οι εταιρείες που διοικούνται από Γυναίκες είναι στην πλειοψηφία τους μικρού μεγέθους, εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και ΙΚΕ, εντοπίζονται κυρίως στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, με την πλειοψηφία αυτών να βρίσκεται στην Αττική και ανήκουν κυρίως στους τομείς του Τουρισμού και Εμπορίου.
Οι εταιρείες που διοικούνται από γυναίκες εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις στους περισσότερους χρηματοοικονομικούς δείκτες κερδοφορίας και αποδοτικότητας, γεγονός το οποίο μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες διακρίνονται για την αποτελεσματικότητα τους και την καλύτερη διαχείριση του κόστους των εταιρειών που διοικούν.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών βρίσκεται στον πυρήνα των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο επίκεντρο της ατζέντας για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030, οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επαγγελματική τους ανέλιξη. Επομένως, οι αρμόδιοι φορείς κάθε χώρας θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες και να προσφέρουν κίνητρα, ώστε όλο και περισσότερες γυναίκες να στραφούν προς την επιχειρηματική δραστηριοποίηση».
Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη