Η επίδραση της πανδημίας στον τουρισμό θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια

Πανελλήνια έρευνα αναφορικά με την «Ανταπόκριση των ελληνικών Ξενοδοχειακών Μονάδων στις νέες συνθήκες της πανδημίας COVID-19», σχεδίασε και διεξήγαγε το Τμήμα Τουρισμού της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Ιονίου Πανεπιστημίου, με έδρα την Κέρκυρα υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού. Οι άξονες της έρευνας εστίασαν, στην ικανοποίηση από την τρέχουσα πληροφόρηση σε σχέση με την COVID-19, τις εκτιμήσεις για τον Τουριστικό Κλάδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, την ανησυχία και το άγχος που προκαλεί η πανδημία, τις εκτιμήσεις για το μέλλον του τουρισμού γενικά, αλλά και για την επερχόμενη τουριστική περίοδο, τις ψηφιακές δεξιότητες και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των ξενοδοχειακών μονάδων, την καινοτομία και την ανάληψη ρίσκου στις ξενοδοχειακές μονάδες. 

Σύμφωνα με την έρευνα, το 77% των συμμετεχόντων σημειώνει ότι η πανδημία θα επηρεάσει τις μελλοντικές επενδύσεις στον τουρισμό, ενώ το 84,4% πιστεύει ότι η επίδραση της COVID-19 στον τουριστικό κλάδο θα συνεχίσει να είναι μεγάλη και τα επόμενα χρόνια (όχι μόνο το 2021).

Τα στελέχη των ξενοδοχειακών μονάδων δήλωσαν ότι «η χρησιμότητα του διαδικτύου στην εύρεση πληροφοριών σχετικά με την πανδημία είναι πολύ μεγάλη σε ποσοστό 78,6%».

Το διαδίκτυο επίσης αποτελεί βασική πηγή πληροφόρησης για τις επιχειρησιακές αποφάσεις στις ξενοδοχειακές μονάδες, προκειμένου να λάβουν τις απαραίτητες πληροφορίες κατά την περίοδο της COVID-19. 

Σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων της έρευνας, οι ερευνητές κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα: 

• Η αναζήτηση της πληροφορίας από τα στελέχη του τουρισμού αποτελεί σημαντική ανάγκη και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους τρόπους αντιμετώπισης των απειλών και τον επαναπροσδιορισμό του ίδιου του κλάδου λόγω της πανδημίας. 
• Η ικανοποίηση των αναγκών πληροφόρησης των στελεχών και των ιδιοκτητών ξενοδοχειακών μονάδων σχετίζεται με τα αισθήματα αβεβαιότητας, ανησυχίας ή έλλειψης ελέγχου που αναπτύσσονται στην περίοδο της πανδημίας και κατά τη διαδικασία λήψης επιχειρηματικών αποφάσεων.
• Η πληροφορία και οι πολιτικές για την έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση των στελεχών στον τουρισμό νοηματοδοτούν τις προοπτικές του τουρισμού υπό το πρίσμα των επιδράσεων της COVΙD-19.
• Η ικανοποίηση από την τρέχουσα υγειονομική πληροφορία για την έναρξη/λειτουργία της επιχείρησης υπό το πρίσμα της COVID-19 μπορεί να συσχετιστεί με διάφορες παραμέτρους, όπως είναι η αίσθηση ελέγχου των καταστάσεων που επηρεάζουν την επιχείρηση λόγω της πανδημίας της COVID-19. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των επιχειρήσεων που έχουν τον έλεγχο της κατάστασης αυξάνει από 36,2% σε 65,0% μεταξύ των «λίγο» και «πολύ» ικανοποιημένων από την τρέχουσα πληροφόρηση.

Η έρευνα ανέδειξε επίσης ότι οι ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις βρίσκονται στα αρχικά στάδια του ψηφιακού τους μετασχηματισμού. Το διαδίκτυο αποτελεί βασικό πυλώνα ενημέρωσης των υποψήφιων πελατών των ελληνικών ξενοδοχειακών μονάδων.

Έξι στις δέκα επιχειρήσεις (ποσοστό 59%) χρησιμοποιούν ήδη την ιστοσελίδα τους ως βασική πλατφόρμα ενημέρωσης των επισκεπτών για τις πρακτικές που ακολουθούν σε σχέση με την COVID-19 (π.χ. πρόγραμμα πρόληψης, πολιτική ακύρωσης κρατήσεων, κ.ο.κ.). 

Πέντε στις δέκα επιχειρήσεις (ποσοστό 48%) χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων ως εναλλακτικό μηχανισμό ενημέρωσης των υποψήφιων επισκεπτών της ξενοδοχειακής μονάδας σχετικά με την πολιτική αντιμετώπισης της επιχείρησης για ενδεχόμενα κρούσματα. 

Ταυτόχρονα, η πανδημία φαίνεται ότι έχει επιταχύνει το ρυθμό υιοθέτησης των ψηφιακών τεχνολογιών από τις ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. 

Τρεις στις δέκα επιχειρήσεις έχουν αναπτύξει ψηφιακές εφαρμογές εξυπηρέτησης των πελατών τους σε κινητά και tablet (όπως π.χ. mobile check-in, παροχή πληροφορίας για τη μονάδα μέσω κινητού/ tablet, επικοινωνία με το προσωπικό μέσω κινητού, κ.ο.κ.), καθώς επίσης και εφαρμογές ανάγνωσης QR κωδικών μέσω κινητών συσκευών για την ψηφιακή ανάγνωση του μενού στο εστιατόριο του ξενοδοχείου ή για την εύρεση χρήσιμων πληροφοριών σε φυλλάδια/ αφίσες ειδικά τοποθετημένες στην ξενοδοχειακή μονάδα (ποσοστό 31% και 29% αντίστοιχα).

Σε μικρότερο βαθμό παρατηρείται η υιοθέτηση προηγμένων πληροφοριακών συστημάτων δυναμικής τιμολόγησης και συστημάτων εξυπηρέτηση πελατών (CRM). Ειδικότερα, περίπου μία στις τέσσερεις επιχειρήσεις (ποσοστό 25% και 24% αντίστοιχα) έχουν ήδη υιοθετήσει αντίστοιχα συστήματα. 

Σύμφωνα με την έρευνα, στην μετά την COVID-19 εποχή φαίνεται να ενισχύεται η χρήση ενδοεπιχειρησιακών πληροφοριακών συστημάτων, αλλά και ψηφιακών εφαρμογών που απευθύνονται σε πελάτες, συνεπώς αυξάνονται οι απαιτήσεις για ψηφιακές δεξιότητες. Ωστόσο, μόνο ένας στους δέκα εκπροσώπους ξενοδοχειακών επιχειρήσεων θεωρεί ότι έχει απόλυτα επαρκείς ψηφιακές δεξιότητες. Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό (27%) καταγράφει ανεπαρκείς ψηφιακές δεξιότητες. Το προσεχές διάστημα πρέπει να ανανεωθούν με συντονισμένο τρόπο οι ψηφιακές δεξιότητες των εργαζομένων στον τουρισμό.

Ο βαθμός υιοθέτησης των ψηφιακών λύσεων έχει θετική επίδραση στις αντιλήψεις των ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων αναφορικά με τις προοπτικές της επιχείρησής τους και το επίπεδο αισιοδοξίας για την επόμενη τουριστική σεζόν. Οι επιχειρήσεις με μεγάλο βαθμό αποδοχής και χρήσης των ψηφιακών τεχνολογιών παρουσιάζουν μικρότερη ανησυχία για ενδεχόμενη χρεοκοπία της επιχείρησής τους κατά 15% σε σχέση με τις επιχειρήσεις με χαμηλό επίπεδο αποδοχής και χρήσης των ψηφιακών τεχνολογιών.

Σύμφωνα πάντα με την έρευνα, περίπου 3 στις 10 επιχειρήσεις (24,8%) αναπτύσσουν νέες υπηρεσίες κάθε τουριστική σεζόν, ενώ 1 στις 10 επιχειρήσεις δεν αναπτύσσουν καμία καινοτόμα υπηρεσία. 

Μόλις 19,4% των εκπροσώπων δηλώνουν ότι έχουν την αναγκαία ευελιξία για να υποστηρίξουν αυξομειώσεις στη ζήτησή τους. Οι επιχειρήσεις με περισσότερη ευελιξία έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν μέτρια και υψηλή καινοτομία. 

Γύρω στο 44% των ερωτηθέντων δηλώνουν δυσκολία στον εντοπισμό του αναγκαίου οικονομικού κεφαλαίου που θα τους προσδώσει μεγαλύτερη ευελιξία.

Η έρευνα καταλήγει με τις ακόλουθες προτάσεις για τον Τουρισμό υπό το πρίσμα της COVID-19:

• Περιοδική παρακολούθηση της υιοθέτησης ψηφιακών λύσεων καθώς και του ψηφιακού μετασχηματισμού των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων.
• Τακτική και θεσμικά οργανωμένη αξιολόγηση των ψηφιακών δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και παροχή προσαρμοσμένων προτάσεων για ψηφιακές επενδύσεις.
• Ανάπτυξη ενός οργανωμένου και θεσμικά κατοχυρωμένου μηχανισμού ψηφιακής ενημέρωσης και πληροφόρησης των επιχειρηματιών του κλάδου αναφορικά με τη διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας, προσαρμοσμένο στο επίπεδο ψηφιακής ωριμότητας των επιχειρήσεων.
• Διαμόρφωση προγραμμάτων επιμόρφωσης για ενίσχυση ψηφιακών ικανοτήτων (reskilling-upskilling) στελεχών διαφορετικών ειδικοτήτων του ξενοδοχειακού κλάδου.
• Σχεδιασμός νέων χρηματοδοτικών εργαλείων για την ενίσχυση του οικονομικού και τεχνολογικού κεφαλαίου των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, με στόχο την ενδυνάμωση της ικανότητας ανάπτυξης καινοτομίας σε επίπεδο υπηρεσιών.

Η πλήρης ερευνητική αναφορά που βρίσκεται πλέον αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Τμήματος Τουρισμού, πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του υπουργείου Τουρισμού κατά την περίοδο Σεπτέμβριο - Νοέμβριο 2020 και στηρίχθηκε σε δείγμα 501 ξενοδοχειακών επιχειρήσεων από όλες τις περιφέρειες της Ελλάδας.

Τα μέλη της Ερευνητικής Ομάδας, του Ιονίου Πανεπιστημίου, που εκπόνησαν την έρευνα είναι η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, πρόεδρος του Τμήματος Τουρισμού, Αδαμαντία Πατέλη, ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής, Παναγιώτης Κουρουθανάσης, ο Αναπληρωτής Καθηγητής από το Τμήμα Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας & Μουσειολογίας, Πέτρος Κωσταγιόλας και ο Επίκουρος Καθηγητής από το Τμήμα Τουρισμού, Παναγιώτης Μανωλιτζάς.