Η δική μου κληρονομιά δεν είναι σπίτια και χρήματα

Γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου*

Όταν ολοκληρώθηκε το 270 π.Χ., ο Φάρος της Αλεξάνδρειας ήταν το δεύτερο ψηλότερο ανθρώπινο οικοδόμημα του κόσμου, πίσω μόνο από την περίφημη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας! Ο γνωστότερος φάρος της αρχαιότητας και ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου ήταν ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτόνημα που στεκόταν σε ύψος πάνω από 100 μέτρα και ήταν ορατό από δεκάδες χιλιόμετρα μακριά, δεσπόζοντας σ' εκείνη τη γωνιά της Μεσογείου. 

Χτισμένος στο ανατολικό άκρο του νησιού Φάρος στη «μπούκα» του λιμανιού της Αλεξάνδρειας, ο Φάρος ήταν έργο του φημισμένου Έλληνα αρχιτέκτονα και μηχανικού Σώστρατου του Κνίδιου, τον οποίο έφερε ο Πτολεμαίος στο βασίλειό του για να του χαρίσει ένα έργο αντάξιο της αλεξανδρινής του φήμης. Ο Σώστρατος έκανε αρκετά ακόμα κι εξίσου αξιοθαύμαστα έργα με τον Φάρο, τόσο στην Αίγυπτο όσο και αλλού, αλλά θα έκανε και κάτι ακόμα που θα τον διατηρούσε στην αιωνιότητα. 

Ο Πλίνιος αναφέρει πως ο Σώστρατος ήταν ο δημιουργός και πως ο Πτολεμαίος του εκχώρησε το προνόμιο να χαράξει το όνομά του στο σύμβολο της Αλεξάνδρειας. Αν και η επικρατέστερη εκδοχή είναι κομματάκι διαφορετική… Ο περίφημος γεωγράφος και ιστορικός Στράβων αναφέρει ότι ο Φάρος ήταν προσφορά του αρχιτέκτονα Σώστρατου, φίλου των Πτολεμαίων, με σκοπό την ασφάλεια των ναυτικών. Μια πεποίθηση που αντλεί ενδεχομένως από την επιγραφή που χάραξε ο Σώστρατος και αφιέρωνε το έργο στους διερχόμενους ναυτικούς. Μια επιγραφή που θα είχε τη δική της ιστορία, εξίσου ξακουστή με τον ίδιο τον Φάρο! 

Κατά τα πρότυπα της εποχής, το έργο αφιερωνόταν πάντα στον βασιλιά και χώρος για άλλο όνομα δεν υπήρχε. Ο Σώστρατος όμως δεν θα το άφηνε να περάσει έτσι αυτό, καθώς ο σπουδαίος αρχιτέκτονας ήθελε όχι μόνο (και) το δικό του όνομα πάνω στον Φάρο, αλλά και να το αφιερώσει στους διερχόμενους ναυτικούς. Όπως μας περιγράφει τα σχετικά περιστατικά ο Λουκιανός, ο Σώστρατος σκάλισε πράγματι μια αφιερωματική επιγραφή στον Φάρο της Αλεξάνδρειας που έγραφε: «Σώστρατος του Δεξιφάνη του Κνίδιου προς τους θεούς που προστατεύουν τους ναυτιλλομένους». Ήξερε βέβαια πως κάτι τέτοιο δεν θα περνούσε από τον ματαιόδοξο Πτολεμαίο, που ήθελε την πατρότητα του έργου, κι έτσι έκανε ένα τέχνασμα. Κάλυψε την επιγραφή με μια στρώση γύψου, στην οποία φρόντισε να γράψει το όνομα του ηγεμόνα της Αιγύπτου Πτολεμαίου Β’, γνωρίζοντας πως μέσα σε λίγο καιρό ο γύψος θα καταστρεφόταν, η στρώση θα έπεφτε και θα φανερωνόταν επιτέλους ο πραγματικός δημιουργός του θαύματος! 

Αφού λοιπόν έχτισε το έργο, έγραψε από μέσα επάνω στην πέτρα, το όνομά του και κατόπιν το έχτισε με γύψο και το κάλυψε γράφοντας το όνομα του τότε βασιλιά, ξέροντας, όπως κι έγινε, ότι σε λίγο χρόνο τα γράμματα θα πέσουν μαζί με το επίχρισμα και θα φανεί το «Σώστρατος Δεξιφάνους Κνίδιος θεοῖς σωτῆρσιν ὑπὲρ τῶν πλοϊζομένων.» 

Η πιθανή απορία, προφανώς, είναι γιατί γράφονται όλ’ αυτά; Η απάντηση είναι γιατί οι ιδρυτές των οικογενειακών επιχειρήσεων που θέλουν πραγματικά να εξασφαλίσουν τη συνέχειά τους και την ανάπτυξή τους, αφήνουν την πιο σπουδαία παρακαταθήκη τους για τις επόμενες γενιές… Και η πιο σπουδαία παρακαταθήκη δεν είναι ούτε η επιχείρηση, ούτε τα σπίτια, ούτε τα χρήματα. Οι προνοητικοί ιδρυτές οικογενειακών επιχειρήσεων φροντίζουν να αφήσουν πίσω τους έναν θεμελιώδη κανόνα, το λεγόμενο «Σύνταγμα» της οικογενειακής επιχείρησης, το οποίο είναι η δική τους παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. 

Γιατί όμως θα πρέπει να φτιαχτεί αυτό το κείμενο; 

Για να μπορέσουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις που το έχουν φτιάξει να αποφύγουν τωρινές, αλλά κυρίως μελλοντικές συγκρούσεις. 

*Ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου, είναι Γενικός Διευθυντής του «ΙΝΣΒΕ», συγγραφέας του πρακτικού οδηγού: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή: πρακτικός οδηγός για προνοητικές οικογενειακές επιχειρήσεις»