Βασίλης Παπαζήσης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Thalis A.E.
Η παγκόσμια περιβαλλοντική αγορά αναπτύσσεται δυναμικά και ενσωματώνει ριζοσπαστικές καινοτομίες στα προϊόντα στις διαδικασίες και στις οργανωτικές δομές ενώ αυξάνονται οι επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης. Η ενδυνάμωση του παγκόσμιου θεσμικού πλαισίου με την επιβολή αυστηρών κανονισμών, οι πιέσεις για εξοικονόμηση πόρων και μείωση του κόστους παραγωγής επιταχύνουν την ανάπτυξη και αξιοποίηση των καινοτομιών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ η παγκόσμια αγορά περιβαλλοντικών προϊόντων υπηρεσιών και τεχνολογιών έφθασε τα €882 δισ. το 2015 εκ των οποίων τα €259 δισ. (διαχείριση υδάτων και στερεών αποβλήτων) στην ΕΕ των 28.
Ο τομέας του περιβάλλοντος αποτελεί σημαντική συνιστώσα της ελληνικής οικονομίας με τάσεις ενίσχυσης. Ο κύκλος εργασιών εκτιμάται ότι αντιστοιχεί στο 0,9% του ΑΕΠ το 2016 όταν ο μέσος όρος για την ΕΕ (28) διαμορφώνεται στο 1,7%. Άρα τα περιθώρια ανάπτυξης του κλάδου είναι σημαντικά εάν ενισχυθεί ο ιδιωτικός τομέας και οργανωθεί με μεγαλύτερη αξιοπιστία ο ευρύτερος δημόσιος τομέας.
Διάγραμμα 1: Οικονομική δραστηριότητα στο Περιβάλλον
Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η μετάβαση στην κυκλική οικονομία εντείνουν τις τεχνολογικές προκλήσεις. Ειδικότερα, η επιχειρηματική αξιοποίηση καινοτομίας στον κύκλο του νερού απαιτεί συστηματικό σχεδιασμό καθώς οι περιβαλλοντικές πιέσεις διευρύνουν συνεχώς τα πεδία ανάπτυξης νέων τεχνολογιών ειδικά στον τομέα της κοινής ωφέλειας όπου το νερό είναι δημόσιο αγαθό και η οικονομική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από χαμηλά περιθώρια κέρδους. Η καινοτομία κατά μήκος της αλυσίδας αξίας στα στερεά απόβλητα απαιτεί διευρυμένες συνεργασίες καθώς αναπτύσσονται νέες τεχνολογικές λύσεις με υψηλότερο κόστος επένδυσης. Η αναβάθμιση των διεργασιών διαχείρισης και ανακύκλωσης θα καταστεί εφικτή μέσω της προηγμένης ρομποτικής και του machine learning, επιτρέποντας την εικονική αξιολόγηση των αποβλήτων και την καλύτερη διαλογή.
Η Ελλάδα καταγράφει διαχρονικά χαμηλές επιδόσεις στην οικοκαινοτομία καθώς κατατάσσεται στην 20η θέση στην ΕΕ με βαθμολογία 77. Πρώτη είναι η Σουηδία με 144 (Eco-Innovation Index 2017). Αντίστοιχα στην κατάταξη που εκπονεί η εξειδικευμένη εταιρία Cleantech η Ελλάδα βρίσκεται στη 34η θέση επί συνόλου 40 χωρών με βαθμολογία 0,90. Η Δανία βρίσκεται στην πρώτη θέση με βαθμολογία 4,07. Οι επενδύσεις επιχειρηματικού κεφαλαίου και η δραστηριότητα κατοχύρωσης ευρεσιτεχνιών είναι επίσης περιορισμένες στον κλάδο. Η εμπορευματοποίηση των δραστηριοτήτων περιβάλλοντος επηρεάζεται αρνητικά από το μέτριο επενδυτικό περιβάλλον με περιορισμένες τοποθετήσεις ιδιωτικών κεφαλαίων, εξαγορές ή συγχωνεύσεις και εισαγωγές στο χρηματιστήριο.
Παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο η προσπάθεια ανάπτυξης και αξιοποίησης καινοτομιών παραμένει αποσπασματική και χωρίς σαφή προσανατολισμό. Είναι σκόπιμο να συνεχιστεί η διαδικασία διαβούλευσης με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων φορέων για την εστιασμένη ενίσχυση της καινοτομίας. Η χρηματοδότηση στα ερευνητικά προγράμματα πρέπει να είναι ικανού μεγέθους για τη δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Τέλος, απαιτείται ουσιαστική στήριξη του κράτους στην προσπάθεια προώθησης των νέων προϊόντων και υπηρεσιών σε νέες αγορές.
Τα προβλήματα δεν είναι ποτέ τα ίδια στο τομέα του περιβάλλοντος. Απαιτείται η εφαρμογή της κατάλληλης λύσης που ταιριάζει καλύτερα στο τρέχον πρόβλημα και ενδεχομένως η άντληση εμπειριών από άλλους τομείς και ειδικότητες. Η προσαρμογή των τεχνολογικών λύσεων στις συνθήκες που επικρατούν είναι αναγκαία. Ο Όμιλος Thalis αναπτύσσει διαχρονικά μια έντονη δραστηριότητα στην ανάπτυξη σύγχρονων λύσεων και επικεντρώνεται ειδικά στις καινοτομίες διεργασίας και αυτοματοποίησης. Οι ευκαιρίες εντοπίζονται από το τμήμα marketing και επεξεργάζονται σε επίπεδο ιδέας από το τμήμα ανάπτυξης σε συνεργασία με ερευνητές και εξωτερικούς συνεργάτες. Ακολουθεί συντονισμένη προσπάθεια τεχνικής διαμόρφωσης των λύσεων αξιοποιώντας τα διαθέσιμα σχεδιαστικά προγράμματα και η τελική παραγωγή του κάθε συστήματος για την εφαρμογή του σε πραγματικές συνθήκες.
Διάγραμμα 2: Διαδικασία ανάπτυξης καινοτομίας στον Όμιλο Thalis
Την τελευταία περίοδο ο Όμιλος έχει στραφεί στην αναζήτηση λύσεων επεξεργασίας αποβλήτων και ανακύκλωσης νερού σε ποιότητα κατάλληλη για διάθεση σε οποιονδήποτε αποδέκτη στη βιομηχανία ενώ διερευνάται και η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης του στη διεργασία παραγωγής (Μηδενική απόρριψη νερού). Παράλληλα, ο Όμιλος συμμετέχει σε προγράμματα LIFE για τη διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων.
Η Ελλάδα πρέπει να κερδίσει το στοίχημα της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας με τη συνεργασία ερευνητικών και επιχειρηματικών δυνάμεων και ενεργή στήριξη του κράτους για την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών με παράλληλη προώθηση των εξαγωγών.
