Χορεύουν ανενόχλητα οι πειρατές των συνδρομητικών καναλιών

Σε μάστιγα των πνευματικών δικαιωμάτων, των εσόδων του Δημοσίου και, ακόμα περισσότερο, των εσόδων των εταιρειών παροχής συνδρομητικής τηλεόρασης εξελίσσεται η πειρατεία μέσω του Διαδικτύου.

Ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν τα διαφυγόντα έσοδα για τις επιχειρήσεις και το Δημόσιο στα 150 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Υπολογίζουν δηλαδή τις υπάρχουσες πλέον πειρατικές συνδέσεις στα επίπεδα των 500.000 νοικοκυριών προς 25 ευρώ η καθεμία, που κανονικά θα ήταν το νόμιμο τίμημα σε κάποιον πάροχο και πολλαπλασιάζουν το αποτέλεσμα επί 12 μήνες. Εάν συνυπολογιστεί και το κόστος αγοράς του αποκωδικοποιητή, τα διαφυγόντα εκτινάσσονται ακόμα υψηλότερα.

Με δεδομένο πως η πειρατεία επηρεάζει και τη βιωσιμότητα της πνευματικής δημιουργίας, καθίσταται σαφής η ανάγκη για άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις. Αυτή άλλωστε είναι η κατεύθυνση που έχει δώσει και το ίδιο το Μέγαρο Μαξίμου, στην προσοχή του οποίου έχει περιέλθει το ζήτημα. Το ζητούμενο είναι η άμεση υπογραφή της εφαρμοστικής υπουργικής απόφασης για την εφαρμογή του dynamic blocking, δηλαδή της δυνατότητας να αποσυνδέονται αυτοί που κάνουν streaming τέτοιων υπηρεσιών από το Διαδίκτυο άμεσα, σε πραγματικό χρόνο. Και αυτό, όχι μόνο διότι η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα στους πειρατές να βρίσκουν άμεσα εναλλακτικές όταν μπλοκάρονται τα site τους από τις Αρχές, αλλά και γιατί ένα μεγάλο μέρος της πειρατείας αφορά ζωντανές μεταδόσεις γεγονότων, όπως αθλητικών αναμετρήσεων ή συναυλιών.

Οι πειρατές (ιδιοκτήτες των σελίδων διαμοιρασμού) εκμεταλλεύονται ένα νομικό παράθυρο: κάθε φορά που μία σελίδα κηρύσσεται παράνομη και απαγορεύεται, ανοίγουν μια δεύτερη με σχεδόν πανομοιότυπο όνομα και άλλη ηλεκτρονική διεύθυνση (IP). Αυτές οι πανομοιότυπες σελίδες ονομάζονται σελίδες «καθρέπτες» ή mirror sites. Ετσι, οι δικαιούχοι των πνευματικών δικαιωμάτων (συνδρομητικά κανάλια, τραγουδιστές, συγγραφείς, παραγωγοί ταινιών κ.λπ.) αναγκάζονται να ξανακάνουν την ίδια γραφειοκρατική διαδικασία για το νέο όνομα (domain). Οι πειρατές όμως ξανασηκώνουν νέο domain και η παράβαση συνεχίζεται.

Ετσι το ελληνικό ρυθμιστικό πλαίσιο, όπως έχει γίνει και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, πρέπει να δώσει τη δυνατότητα στους παρόχους να κόβουν σε πραγματικό χρόνο τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις από τις οποίες αναμεταδίδουν οι πειρατές και με την ίδια απόφαση να συνεχίζουν να μπλοκάρουν και τα νέα domain που ξεπηδούν μέσα σε λίγες ώρες.

Το φαινόμενο είναι γνωστό ήδη εδώ και δεκαετίες. Στο περιθώριο της αγοράς κάποιοι πουλάνε αποκωδικοποιητές, οι οποίοι συνδέονται με το Ιντερνετ και δίνουν πρόσβαση σε χιλιάδες κανάλια, συμπεριλαμβανομένων Cosmote, Nova, Vodafone και Wind, όπως και πολλές εκατοντάδες ακόμα διεθνή κανάλια. Εσχάτως οι υπηρεσίες αυτές περιέλαβαν και online ταινιοθήκες που μπορεί κάποιος on demand να επιλέξει τίτλους. 

Με τα lockdown όμως κατά την πανδημία και την ανάγκη για ψυχαγωγία στο σπίτι να εκτοξεύεται, οι σχετικές πειρατικές υπηρεσίες φέρονται να έχουν μεγεθυνθεί περαιτέρω.

Τι πρέπει να γίνει

Το 2017, το ελληνικό Κοινοβούλιο ενέκρινε νομοθεσία που συγκρότησε ειδική επιτροπή του Ελληνικού Οργανισμού Πνευματικών Δικαιωμάτων με σκοπό την καταπολέμηση της διαδικτυακής πειρατείας πνευματικών δικαιωμάτων. Το 2020 το Κοινοβούλιο θέσπισε μια ταχεία διαδικασία για την αντιμετώπιση της πειρατείας ζωντανών εκδηλώσεων. Ωστόσο, απαιτούνται αρκετά επιπλέον βήματα για την ευθυγράμμιση της ελληνικής νομοθεσίας με τις ευρωπαϊκές βέλτιστες πρακτικές:

• Η κυβέρνηση, και συγκεκριμένα ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού αρμόδιος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, πρέπει να εκδώσει κοινή υπουργική απόφαση για να τεθεί σε λειτουργία η ταχεία διαδικασία, εξηγούν νομικοί κύκλοι.

• Η ισχύουσα νομοθεσία επιβάλλει υπερβολικές προθεσμίες στις παρεμβάσεις της επιτροπής, σύμφωνα με πηγές της αγοράς. Οι κάτοχοι δικαιωμάτων, όμως, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν καταγγελίες και η επιτροπή να εκδίδει εντολές αποκλεισμού οποιαδήποτε στιγμή πριν ή κατά τη διάρκεια της μετάδοσης του σχετικού συμβάντος. Αρα πρέπει και αυτό να θεραπευτεί με τροποποίηση του ισχύοντος νόμου, ώστε όλα να γίνονται σε πραγματικό χρόνο και όχι σε εβδομάδες ή και μήνες, όπως συμβαίνει σήμερα.

• Η επιτροπή θα πρέπει να αποκτήσει ευρύτερες εξουσίες για τον αποκλεισμό παράνομων ονομάτων τομέα (domain), διευθύνσεων URL και διευθύνσεων IP (πέραν εκείνων που προσδιορίζονται από τον καταγγέλλοντα), προσθέτουν οι ειδικοί.

Οι νέες τεχνικές πρόσβασης και ο αντίκτυπος

«Η πειρατεία πνευματικών δικαιωμάτων του premium περιεχομένου (δηλαδή ταινιών, τηλεοπτικών σειρών και αθλημάτων) είναι ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο στην Ελλάδα», σημειώνουν μιλώντας στην «Κ» ειδικοί στο θέμα. Τα τελευταία χρόνια η πειρατεία έχει μετατοπιστεί σε μεγάλο βαθμό σε μορφή IPTV. Οι πειρατές καθιστούν δυνατή την παρακολούθηση οπτικοακουστικού περιεχομένου στο διαδίκτυο μέσω ενός αποκωδικοποιητή Android, που συνδέεται με την τηλεόραση και παρέχει πρόσβαση σε χιλιάδες κανάλια συνδρομητικής τηλεόρασης. Στους χρήστες προσφέρεται μια παράνομη συνδρομή σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή (κατά μέσον όρο 15-20 ευρώ τον μήνα, συν 100 ευρώ για την αγορά του αποκωδικοποιητή). Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη σε σύγκριση με τις προηγούμενες πρακτικές, σύμφωνα με τις οποίες οι χρήστες μπορούσαν να έχουν πρόσβαση μόνο σε πειρατικό περιεχόμενο μέσω μη ασφαλών ιστότοπων ή με λήψη αρχείων μέσω δικτύων peer-to-peer.

Ο αντίκτυπος της πειρατείας πνευματικών δικαιωμάτων στον ελληνικό τομέα συνδρομητικής τηλεόρασης μπορεί να εκτιμηθεί συγκρίνοντας τη διείσδυση της συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα με εκείνη σε συγκρίσιμες ευρωπαϊκές οικονομίες. Το 2020, η διείσδυση της συνδρομητικής τηλεόρασης στην Ελλάδα υπολογίστηκε στο 25% των νοικοκυριών. Αυτό το επίπεδο διείσδυσης της συνδρομητικής τηλεόρασης ήταν 11 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το επίπεδο διείσδυσης σε μια συγκρίσιμη ομάδα κρατών, σημειώνουν πηγές της «Κ».

Αυτό το κενό σημαίνει περίπου 500.000 ελληνικά νοικοκυριά. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον το 80% αυτών (δηλαδή 400.000 νοικοκυριά) καταναλώνουν πειρατικό οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Ωστόσο, το τελευταίο έτος ο αριθμός αυτός εκτιμάται πως έχει αυξηθεί έτι περαιτέρω μετά και το lockdown του 2021 και έχει προσεγγίσει τις 500.000. 

Αλλά ακόμα και με τα στοιχεία του 2020, η χρήση παράνομου οπτικοακουστικού περιεχομένου από αυτά τα 400.000 νοικοκυριά αντιστοιχεί σε κύκλο εργασιών της πειρατικής συνδρομητικής τηλεόρασης περίπου 78 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Τα χαμένα έσοδα έχουν επίσης σημαντική επίδραση και οδηγούν σε μειωμένες επενδύσεις από παρόχους περιεχομένου στην παραγωγή περιεχομένου και στην απόκτηση αθλητικών δικαιωμάτων.
Υπολογίζεται ότι εάν καταργηθούν τα πειρατικά δίκτυα, έως και το 75% των αθλητικών προσανατολισμένων χρηστών και περίπου το 30% των άλλων χρηστών θα στραφούν σε νόμιμες συνδρομητικές τηλεοπτικές συνδρομές. 

Αυτό θα επέτρεπε στην ελληνική βιομηχανία συνδρομητικής τηλεόρασης να ανακτήσει έως και 45 εκατ. ευρώ καθαρών ετήσιων εσόδων, σημειώνουν οι ίδιες πηγές. Ως αποτέλεσμα, η πολιτεία θα ανακτήσει περίπου 20 εκατ. ευρώ και επιπλέον εταιρικούς και άλλους φόρους.