Γιατί εμφανίζεται η σύγκρουση;

Γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου*

Η ικανοποίηση των αναγκών μας αποτελεί έναν διαρκή αγώνα από την ώρα που θα γεννηθούμε, μέχρι την ώρα που θα εγκαταλείψουμε τον μάταιο τούτο κόσμο! Μάλιστα, όσο μεγαλώνουμε, οι ανάγκες του καθενός από εμάς αναπτύσσονται με τρόπο διαφορετικό. Για να ικανοποιήσουμε αυτές μας τις ανάγκες, ο καθένας μας αναπτύσσει διαφορετικές δεξιότητες και ικανότητες, με αποκλειστικό σκοπό να ικανοποιήσει ακριβώς τις δικές του ανάγκες. Οπότε μια σύγκρουση συμβαίνει όταν κάποιο άτομο ή κάποια ομάδα ανθρώπων, στην προσπάθειά του να ικανοποιήσει τις δικές του ανάγκες παρεμβαίνει στη δική μας προσπάθεια για την ικανοποίηση των δικών μας αναγκών. 

Προφανώς η δική μας άποψη είναι ότι η παρέμβαση των άλλων είναι άδικη, άρα κακώς παρεμβαίνουν στη δική μας αναζήτηση ικανοποίησης αναγκών. Αυτή είναι τελικά και η βασική αιτία της σύγκρουσης. Το καθένα από τα δυο μέρη που συγκρούονται αγνοεί ότι και το άλλο προσπαθεί να εκπληρώσει τις δικές του ανάγκες. Επιπλέον, αγνοεί ότι είναι εξίσου σημαντική και για το άλλο μέρος η εκπλήρωση των δικών του αναγκών. Συμπληρωματικά, το ένα μέρος δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι η εκπλήρωση της συγκεκριμένης ανάγκης, εξ’ αιτίας της οποίας προκύπτει η σύγκρουση, μπορεί να είναι θέμα επιβίωσης για το άλλο μέρος ή/και σκοπός της ζωής του. 

Καμιά φορά οι συγκρούσεις μπορεί να μετατραπούν σε «βεντέτες» μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, όπου, πολλές φορές, οι συγκρούσεις συνεχίζονται από τις επόμενες γενιές, ενώ αυτοί που τις προκάλεσαν έχουν μετοικήσει προ πολλού «εις τας «αιωνίους μονάς». Αρκετές φορές μάλιστα, οι επόμενες γενιές δεν γνωρίζουν γιατί λαμβάνει χώρα η σύγκρουση μεταξύ τους… Κι αυτό γιατί έχει χαθεί – κυριολεκτικά – η αιτία της σύγκρουσης στην προφορική μεταφορά της από γενιά σε γενιά. 

Αν το καλοσκεφθούμε, η σύγκρουση είναι μια περίεργη και απρόβλεπτη διαδικασία η οποία συνήθως έχει:

• λάθος εκκίνηση, 
• αποτυχημένες προσπάθειες συμβιβασμού, 
• πολλές τύψεις εκατέρωθεν, και, 
• λίγες φορές πραγματικές επιτυχίες. 

Επιπλέον των παραπάνω, σημειώνουμε ότι ένα από τα κίνητρα των συγκρούσεων είναι η εκδίκηση. Αυτοί που χρησιμοποιούν την εκδίκηση ως κίνητρο το απολαμβάνουν ιδιαιτέρως και ευχαριστιούνται από τον πόνο που προκαλούν στους άλλους. Θέλουν πάντα να δώσουν ένα «μάθημα» στους άλλους, να τους τιμωρήσουν με τον δικό τους τρόπο για να μην ξανασυμβεί μελλοντικά το ανεπιθύμητο αποτέλεσμα που προκάλεσε τη σύγκρουση ή/και για να προκαλέσουν μια «προσφορά» από το αντίπαλο μέρος για τη διευθέτηση της σύγκρουσης. 

Ο Αβραάμ Μάσλοου (1η Απριλίου 1908 – 8 Ιουνίου 1970) ήταν Αμερικανός ψυχολόγος ο οποίος έμεινε γνωστός για τη θεωρία της ιεράρχησης των αναγκών. Η θεωρία του υποστηρίζει ότι υπάρχουν πέντε επίπεδα αναγκών, από τα οποία εξαρτάται όλη σχεδόν η συμπεριφορά μας. Αυτά τα ταξινόμησε ιεραρχικά, από τα πιο βασικά και πρωτόγονα, μέχρι τα πιο πολιτισμένα και ώριμα. Το κριτήριό του για την ιεράρχηση είναι η συμπεριφορά που αυτές οι ανάγκες προκαλούν. 

Σύμφωνα με τη θεωρία του Μάσλοου, οι ανάγκες των ανθρώπων είναι ιεραρχημένες ως εξής: 

1. ανάγκες για επιβίωση, 
2. ανάγκες ασφάλειας,
3.  ανάγκες κοινωνικής αποδοχής, 
4. ανάγκες αυτοεκτίμησης, ενώ κορυφώνονται με τις 
5. ανάγκες για αυτοολοκλήρωση. 

Η ιεράρχηση των αναγκών του Μάσλοου είναι γνωστή και ως «Πυραμίδα των αναγκών του Μάσλοου». Η θεωρία του Μάσλοου έχει επηρεάσει σημαντικά τον κόσμο των επιχειρήσεων και φυσικά μπορεί να γίνει μέσον για την κατανόηση των συγκρούσεων σε μια οικογενειακή επιχείρηση. Η «Πυραμίδα των αναγκών του Μάσλοου» ακολουθεί στο σχήμα ακριβώς παρακάτω.

Πυραμίδα του Μάσλοου: Βασικές, Συναισθηματικές και ανάγκες Αυτοεκπλήρωσης / Πηγή: https://innobatics.gr/maslow/

Η θεωρία και η όλη εργασία του Μάσλοου είναι πολύ χρήσιμη στον κόσμο των οικογενειακών επιχειρήσεων. Είναι το μέσον για την κατανόηση των συγκρούσεων και μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα: «Γιατί εμφανίζεται η σύγκρουση;»


*γράφει ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου, Γενικός Διευθυντής του «ΙΝΣΒΕ», συγγραφέας του πρακτικού οδηγού: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή: πρακτικός οδηγός για προνοητικές οικογενειακές επιχειρήσεις»