Eurobank: Οι προϋποθέσεις για την αύξηση του εργατικού δυναμικού

Το ποσοστό ανεργίας, δηλαδή το ποσοστό των ατόμων που ανήκουν στο εργατικό δυναμικό αλλά δεν εργάζονται, μειώθηκε περαιτέρω το πρώτο τρίμηνο 2023, όπως σημειώνουν οι αναλυτές της Eurobank στο δελτίο 7 Ημέρες Οικονομία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη μηνιαία έρευνα εργατικού δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο λόγος των ανέργων προς το εργατικό δυναμικό (εποχικά διορθωμένα στοιχεία) διαμορφώθηκε στο 10,8% (μέσος όρος 3 μηνών) από 11,8% το τέταρτο τρίμηνο 2022 και 13,1% το πρώτο τρίμηνο 2022 (βλέπε Σχήμα 1.1).

Τα αντίστοιχα μεγέθη στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης είχαν ως εξής: Ισπανία 12,9%, Ελλάδα 10,8%, Ιταλία 7,9%, Κύπρος 7,1%, Γαλλία 7,0%, Πορτογαλία 6,9%, Φινλανδία 6,7%, Λετονία 6,7%, Ευρωζώνη 6,6%, Λιθουανία 6,4%, Κροατία 6,3%, ΕΕ-27 6,0%, Σλοβακία 6,0%, Βέλγιο 5,8%, Εσθονία 5,3%, Αυστρία 4,9%, Λουξεμβούργο 4,7%, Ιρλανδία 4,1%, Ολλανδία 3,5%, Σλοβενία 3,2%, Μάλτα 3,0% και Γερμανία 2,9%.

Σε σύγκριση με το ιστορικό υψηλό του τρίτου τριμήνου 2013 (28,1%), το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο 2023 ήταν μειωμένο κατά 17,3 ποσοστιαίες μονάδες, παρά ταύτα σε σχέση με τα προ κρίσης χρέους επίπεδα (7,6% το δεύτερο τρίμηνο 2008) ήταν υψηλότερο κατά 3,2 ποσοστιαίες μονάδες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ετήσια μείωση του ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο 2023 ήταν η υψηλότερη ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης (2,3 ποσοστιαίες μονάδες), ξεπερνώντας κατά πολύ την αντίστοιχη μεταβολή στην Ισπανία (0,4 ποσοστιαίες μονάδες).

Σε ό,τι αφορά τις δύο μεταβλητές που συνθέτουν το ποσοστό ανεργίας, ήτοι τον αριθμό των απασχολούμενων και τον αριθμό των ανέργων, τα αποτελέσματα είχαν ως εξής το πρώτο τρίμηνο 2023: οι απασχολούμενοι διαμορφώθηκαν στα 4.136,6 χιλ. άτομα (μέσος όρος 3 μηνών) από 4.142,4 χιλ. άτομα το τέταρτο τρίμηνο 2022 και 4.116,4 χιλ. άτομα το πρώτο τρίμηνο 2022.

Συνεπώς, ο παραγωγικός συντελεστής της εργασίας – μετρούμενος βάσει του αριθμού των απασχολούμενων ατόμων – παρουσίασε οριακή τριμηνιαία μείωση κατά 0,1% και ήπια ετήσια αύξηση κατά 0,5% το πρώτο τρίμηνο 2023 (Σχήμα 2.1).1 Ο αριθμός των ανέργων διαμορφώθηκε στα 501,0 χιλ. άτομα (μέσος όρος 3 μηνών) από 551,7 χιλ. άτομα το τέταρτο τρίμηνο 2022 και 620,0 χιλ. άτομα το πρώτο τρίμηνο 2022, σημειώνοντας ισχυρή τριμηνιαία και ετήσια συρρίκνωση (9,2% και 19,2% αντίστοιχα).

Βάσει αυτών των αποτελεσμάτων, το εργατικό δυναμικό (απασχολούμενοι + άνεργοι = 4.637,6 χιλ. άτομα) συρρικνώθηκε τόσο σε τριμηνιαία όσο και σε ετήσια βάση το πρώτο τρίμηνο 2023, στοιχείο που αποτυπώνεται στη μείωση του ποσοστού συμμετοχής (το ποσοστό του πληθυσμού που ανήκει στο εργατικό δυναμικό) στο 59,4% από 60,0% το τέταρτο τρίμηνο 2022 και 60,4% το πρώτο τρίμηνο 2022 (βλέπε Σχήμα 2.1).

Το αντίστοιχο μέγεθος στην Ευρωζώνη το 2022 ήταν στο 65,1%. Ως εκ τούτου, η ισχυρή μείωση του ποσοστού ανεργίας το πρώτο τρίμηνο 2023 δεν οφείλεται μόνο στην αύξηση της απασχόλησης, αλλά σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η μείωση του αριθμού των ανέργων που οδηγήθηκαν εκτός εργατικού δυναμικού. Αξίζει να σημειωθεί ότι και εποχικοί παράγοντες δύνανται να ερμηνεύσουν σε έναν βαθμό τις παραπάνω μεταβολές, καθότι το πρώτο τρίμηνο κάθε έτους είναι η περίοδος μετά τις εορτές των Χριστουγέννων και πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου, με την τελευταία να κάνει την εμφάνισή στην παρατήρηση για την απασχόληση του Μαρ-23.

Τα προαναφερθέντα στοιχεία δείχνουν ότι η διατήρηση της απασχόλησης σε ανοδική τροχιά τα επόμενα χρόνια συνδέεται, πέραν άλλων παραγόντων, και με την αύξηση της συμμετοχής όλο και περισσότερων ατόμων του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό.

Για παράδειγμα, αν το ποσοστό συμμετοχής στην Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο 2023 ήταν ίσο με το αντίστοιχο στην Ευρωζώνη, τότε το εργατικό δυναμικό θα ήταν υψηλότερο κατά 439,5 χιλ. άτομα (9,5%) με σημαντικά οφέλη για την απασχόληση και το παραγόμενο προϊόν της οικονομίας.

Οι επενδύσεις, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, η αξιοπιστία στην άσκηση οικονομικής πολιτικής και η εμπιστοσύνη στις θετικές προοπτικές της οικονομίας διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτό το πεδίο. Δημιουργούν προϋποθέσεις για την αύξηση του εργατικού δυναμικού (μέσω της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, της αύξησης της παραγωγικότητας και των πραγματικών αμοιβών, που θα ενισχύσουν τα κίνητρα για ένταξη περισσότερων ατόμων στο εργατικό δυναμικό και την επιστροφή πολλών Ελλήνων και Ελληνίδων που έφυγαν στο εξωτερικό την περίοδο της μεγάλης ύφεσης και της μεγάλης στασιμότητας), κάτι που μεσοπρόθεσμα δύναται να αντισταθμίσει τις αρνητικές συνέπειες του δημογραφικού προβλήματος