Ενέργεια: Ο διχασμός στην ΕΕ για το πλαφόν στο φυσικό αέριο και οι απειλές Πούτιν ενόψει χειμώνα

Οι αυξανόμενοι λογαριασμοί φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας κινδυνεύουν να προκαλέσουν οικονομικό και πολιτικό όλεθρο σε ολόκληρη την Ευρώπη, αυξάνοντας την πίεση για δράση του μπλοκ.

Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη σε όλη την ήπειρο, κυρίως εξαιτίας της Ρωσίας που χρησιμοποιεί ως όπλο τις παραδόσεις φυσικού αερίου για να πλήξει τους συμμάχους της Ουκρανίας στην ΕΕ.

Από κοντά και οι τιμές του φυσικού αερίου, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Σύμφωνα με τον Ιταλό επίτροπο Οικονομίας της ΕΕ, Πάολο Τζεντιλόνι, στα τέλη Αυγούστου, οι τιμές του αερίου ήταν 15 φορές υψηλότερες εκείνων που ήταν πριν από την πανδημία της Covid-19 και σχεδόν διπλασιάστηκαν σε σύγκριση με τον Ιούλιο, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε τις τελευταίες οικονομικές προβλέψεις της.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε από τις υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν το φετινό καλοκαίρι, ενώ πλέον η ανησυχία εντείνεται ενόψει του επερχόμενου χειμώνα. Χαρακτηριστική είναι η προειδοποίηση του Τζεντιλόνι, ο οποίος περιέγραψε με τα μελανότερα χρώματα την κατάσταση λέγοντας πως «οδεύουμε προς έναν από τους πιο δύσκολους χειμώνες εδώ και γενιές».

Η ρωσική Gazprom ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι θα σταματήσει επ' αόριστον τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream, απειλώντας για έναν «βαρύ χειμώνα».

Την Τετάρτη, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν απείλησε ότι θα διακόψει τον ενεργειακό εφοδιασμό, εάν επιβληθεί πλαφόν στις τιμές του ρωσικού αερίου και πετρελαίου.

Κατά τη διάρκεια μεγάλης ομιλίας του στο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ που διεξάγεται στο Βλαδιβοστόκ, ο Πούτιν χαρακτήρισε «ανόητη» την επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου, προσθέτοντας ότι η Ρωσία θα αποχωρήσει από τα συμβόλαια προμηθειών της αν η Δύση επιβάλει πλαφόν στις τιμές των ρωσικών εξαγωγών.

Παρά τις απειλές Πούτιν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε συνοπτικά σήμερα το σχέδιο της Κομισιόν για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας, με κύριο «όπλο» το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου.

Το σχέδιο αυτό θα παρουσιαστεί στους υπουργούς Ενέργειας των χωρών της ΕΕ την ερχόμενη Παρασκευή.

Όπως ανακοίνωσε επίσημα η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τα πέντε μέτρα που καλείται να υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τα εξής:

•     Υποχρεωτικός στόχος για μείωση της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής
•     Πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου
•     Πλαφόν για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας εκτός φυσικού αερίου
•     Εισφορά αλληλεγγύης για εταιρείες ορυκτών καυσίμων
•     Υποστήριξη ρευστότητας στις εταιρείες ενέργειας.

    «Αντιμετωπίζουμε μια εξαιρετική κατάσταση, επειδή η Ρωσία είναι αναξιόπιστος προμηθευτής και χειραγωγεί τις ενεργειακές μας αγορές. Με ενότητα και αλληλεγγύη θα επικρατήσουμε!», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής, σημειώνοντας ότι η αποθήκευση φυσικού αερίου, συνολικά στην ΕΕ, έχει φτάσει το 82%.

Η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες έλαβαν ειδική άδεια από την Επιτροπή τον Ιούνιο για να θέσουν προσωρινό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, θεωρούνται ότι λειτούργησαν δοκιμαστικά για να ληφθούν παρόμοια μέτρα σε όλο το μπλοκ.

Διχασμός στην ΕΕ για το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με το Politico, πολλά κράτη της ΕΕ είναι τώρα υπέρ της παρέμβασης στην αγορά, συμπεριλαμβανομένου κάποιου είδους πλαφόν στην τιμή της ενέργειας. Ωστόσο, οι απόψεις παραμένουν διχασμένες σε άλλες προτάσεις, όπως ο καθορισμός πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου.

Αν και η Γερμανία λαμβάνει τώρα πολύ λίγο φυσικό αέριο από τη Ρωσία, εξακολουθεί να ανησυχεί μήπως η διακοπή του αερίου θα έχει κλιμακωτές επιπτώσεις σε όλο το μπλοκ. «Παραμένουμε δύσπιστοι όταν πρόκειται για ζητήματα που αφορούν το ανώτατο όριο της τιμής του φυσικού αερίου», δήλωσε εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας.

Άλλοι, όμως, έδειχναν αμέτοχοι, με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να λέει τη Δευτέρα ότι «αν η Επιτροπή αποφασίσει να εφαρμόσει ανώτατο όριο τιμής στο φυσικό αέριο που αγοράζεται μέσω αγωγών από τη Ρωσία, η Γαλλία θα υποστήριζε ένα τέτοιο μέτρο».

Η Βαρσοβία προχωρά ένα βήμα παραπέρα και θα προτείνει τον περιορισμό της τιμής όλων των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη, δήλωσε Πολωνός διπλωμάτης στο Politico.

Υπάρχει επίσης επιφυλακτικότητα σχετικά με την αποσύνδεση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, αν και οι απόψεις αρχίζουν να αλλάζουν. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ παραδέχτηκε ότι το μπλοκ χρειάζεται «μια θεμελιώδη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας».

Η ανησυχία, ωστόσο, είναι πως ένας κρύος χειμώνας θα μπορούσε να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να μεριμνήσουν για προμήθειες, ειδικά σε βιομηχανικούς καταναλωτές.

Πολλές χώρες-μέλη έχουν πάρει την κατάσταση στα χέρια τους και ανακοίνωσαν μέτρα στήριξης για την προστασία των καταναλωτών από τις αυξήσεις των λογαριασμών ενέργειας.

Ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Γαλλία είναι έτοιμη να παραδώσει περισσότερο φυσικό αέριο στη Γερμανία αυτόν τον χειμώνα με αντάλλαγμα τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από το Βερολίνο.

Οι χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, έχουν εισαγάγει σαρωτικά σχέδια εξοικονόμησης ενεργειακής ζήτησης που περιλαμβάνουν όρια θερμοκρασίας για τις επιχειρήσεις. Ορισμένοι σχεδιάζουν απροσδόκητους φόρους στα υπερβολικά κέρδη των παραγωγών ενέργειας που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, τα οποία στη συνέχεια θα κατανείμουν στους καταναλωτές.
 

Σύνοδος των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ την Παρασκευή

Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ θα μεταβούν στις Βρυξέλλες την Παρασκευή, αλλά δεν είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα θα είναι μια συμφωνία.

Οι Τσέχοι, που ασκούν επί του παρόντος την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου, έχουν συντάξει έναν κατάλογο προτάσεων, συμπεριλαμβανομένων των ανώτατων τιμών για το φυσικό αέριο από «συγκεκριμένες δικαιοδοσίες» (Ρωσία), προσωρινή αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, αύξηση της ρευστότητας στην αγορά, περιορισμού εσόδων από παραγωγούς που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και αξιολόγηση του αντίκτυπου του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ.

Ο υπουργός Βιομηχανίας της Τσεχίας Γιόζεφ Σικελα είπε ότι οι υπουργοί θα εξετάσουν δύο προτάσεις: Αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και καθορισμός μέγιστης τιμής για ηλεκτρική ενέργεια που δεν παράγεται από φυσικό αέριο, όπως πυρηνικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ωστόσο, σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, δεν έχει προταθεί ακόμη νομοθεσία και η σύνοδος κορυφής της Παρασκευής θα αφορά περισσότερο τη συζήτηση εθνικών απόψεων, με επίσημες συνομιλίες να πραγματοποιούνται στο επόμενο Συμβούλιο Ενέργειας τον Οκτώβριο. Ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής υπονόησε ότι μια επίσημη πρόταση θα έρθει μόνο μετά την ομιλία της Φον ντερ Λάιεν για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 14 Σεπτεμβρίου.