Την ώρα που οι 27 της ΕΕ δηλώνουν ενότητα και αλληλεγγύη μεταξύ τους για την αντιμετώπιση των ενεργειακών προκλήσεων που έχουν προκύψει σχετικά με τον τρόπο πληρωμής του ρωσικού φυσικού αερίου και με το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, φαίνεται πως στα παρασκήνια διαμορφώνονται δύο διαφορετικά στρατόπεδα.
Σύμφωνα με το BBC, οι χώρες της ΕΕ είναι διχασμένες σχετικά με τον χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες, καθώς κάποιες χώρες του ευρωπαϊκού μπλοκ είναι περισσότερο ενεργειακά εξαρτημένες από τη Μόσχα συγκριτικά με κάποιες άλλες.
Για παράδειγμα, ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας -η οποία αποτελεί την ισχυρότερη οικονομία της Ευρωζώνης- δήλωσε ότι η χώρα θα είναι σε θέση να αντέξει την απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου μέχρι το τέλος του 2022 και φάνηκε υπέρμαχος αυστηρότερων κυρώσεων στην Ρωσία. Από την άλλη πλευρά όμως η Ουγγαρία αντιτίθεται σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, με αξιωματούχους της να ξεκαθαρίζουν ότι δεν θα υποστηρίξει μέτρα που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον ενεργειακό εφοδιασμό.
Οι δύο βασικές προκλήσεις των χωρών τις ΕΕ
Οι υπουργοί Ενέργειας των χωρών της ΕΕ συναντήθηκαν τη Δευτέρα για να συζητήσουν το πώς θα διαχειριστούν την κατάσταση, πιεζόμενοι ώστε να μειώσουν τη βασική ροή εσόδων από την οποία ο Βλαντίμιρ Πούτιν χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι δύο κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ - είναι ο τρόπος χρηματοδότησης της ρωσική ενέργειας ώστε να μην παραβιάσουν ή να υπονομεύσουν τις κυρώσεις της ΕΕ. Σημειώνεται ότι το Κρεμλίνο έχει απαιτήσει οι πληρωμές για φυσικό αέριο να γίνονται σε ρούβλια αναγκάζοντας τις χώρες να ανοίξουν λογαριασμό στην Gazprombank, ώστε να γίνεται η μετατροπή των ευρώ και των δολαρίων στο ρωσικό νόμισμα.
Η δεύτερη πρόκληση έχει να κάνει με τις εναλλακτικές πηγές από τις οποίες μπορούν να βρουν την «χαμένη» από τη Ρωσία ενέργεια ώστε να καλύψουν τις ενεργειακές του ανάγκες.
Η εξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια
Σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα, η επίτροπος της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ Κάντρι Σίμπσον δήλωσε ότι η διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία ενίσχυσε τη βούληση των 27 να ανεξαρτητοποιηθούν από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA), η ΕΕ έχει εισάγει ορυκτά καύσιμα αξίας περίπου 37 δισ. λιρών από την έναρξη της σύγκρουσης. Οι δύο μεγαλύτεροι εισαγωγείς παγκοσμίως ήταν η Γερμανία, ακολουθούμενη από την Ιταλία.
Ο ενεργειακός γίγαντας Gazprom σταμάτησε τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία την περασμένη εβδομάδα, αφού οι χώρες αυτές αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με τις ρωσικές απαιτήσεις και να πληρώσουν σε ρούβλια. Οι περισσότερες χώρες των 27 -ανάμεσά τους και η Ελλάδα- αναμένεται να βρεθούν μπροστά στο πρόβλημα από τα μέσα Μαΐου και μετά.
Η Πολωνία και η Βουλγαρία είχαν προγραμματίσει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν το ρωσικό φυσικό αέριο φέτος και λένε ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν στη διακοπή αυτή ενω θα στηριχθούν και από την ΕΕ, αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσουν να το κάνουν και οι υπόλοιπες χώρες.
Ο Νέιθαν Πάιπερ, επικεφαλής της έρευνας πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Investec, δήλωσε στο BBC ότι έχει γίνει «αρκετά σαφές» ότι η ΕΕ ήθελε να «απομακρυνθεί» από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά πρόσθεσε ότι η έλλειψη ενότητας προκλήθηκε από την «δυνατότητα να το κάνει αυτό να συμβεί στην πραγματικότητα».
Οι διαφοροποιήσεις των χωρών της ΕΕ
Η Ευρώπη προμηθεύεται περίπου το 40% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, η οποία είναι επίσης ο κύριος προμηθευτής πετρελαίου του μπλοκ, αλλά ορισμένες χώρες εξαρτώνται περισσότερο από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα από ό,τι άλλες, οπότε οι ξαφνικές περικοπές του εφοδιασμού θα μπορούσαν να έχουν τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο.
Για παράδειγμα, η Γερμανία προμηθεύεται σήμερα περίπου το 25% του πετρελαίου της και το 40% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, ενώ η Σλοβακία και η Ουγγαρία έλαβαν το 96% και το 58% αντίστοιχα των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία πέρυσι, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε ότι η χώρα του «κατάφερε να φτάσει σε μια κατάσταση όπου η Γερμανία είναι σε θέση να αντέξει ένα εμπάργκο πετρελαίου» και ότι «βρίσκεται σε καλό δρόμο για να κάνει το ίδιο και για το φυσικό αέριο». «Οι άλλες χώρες χρειάζονται λίγο περισσότερο χρόνο», πρόσθεσε.
Διπλωματικές πηγές δήλωσαν στο BBC ότι εξετάζονται συμβιβασμοί σε σχέση με την πλήρη απαγόρευση του μπλοκ, ιδίως για χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία.
Η εύρεση νέων πηγών προμήθειας πετρελαίου είναι ευκολότερη σε σχέση με το φυσικό αέριο
Ο Νέιθαν Πάιπερ δήλωσε ότι για το πετρέλαιο υπάρχουν περισσότερες επιλογές για εναλλακτικές πηγές προέλευσης, σε σύγκριση με το φυσικό αέριο, το οποίο μεταφέρεται συνήθως μέσω αγωγών. Πρόσθεσε ότι είναι επίσης «πιο δύσκολο» για τα κράτη της ΕΕ που δεν έχουν χερσαία σύνορα να βρουν νέες πηγές.
Προειδοποίησε επίσης ότι ενώ η Γερμανία μπορεί να προχωρήσει στην απαγόρευση του πετρελαίου, η διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου - το οποίο αποτελεί το 40% των συνολικών εισαγωγών της - θα της «πάρει χρόνια».
«Η Ρωσία θα μπορούσε να πει "αν θέλετε να βάλετε εμπάργκο στο πετρέλαιό μας, τι θα λέγατε να μειώσουμε και την παροχή φυσικού αερίου"», πρόσθεσε και τόνισε ότι θα «θα μπορούσε επίσης να ανεβάσει την τιμή ή να μειώσει τις ποσότητες». «Έχουν μεγάλη διαπραγματευτική δύναμη», κατέληξε.
