Ένα αναπάντητο ερώτημα με το οποίο έρχονται αντιμέτωποι κάθε χρόνο εκατομμύρια φορολογούμενοι, τη στιγμή της συμπλήρωσης των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, είναι το πώς θα γνωρίζουν εκ των προτέρων το τελικό ύψος του εισοδήματος για το οποίο θα φορολογηθούν και το πώς τελικά θα έχει υπολογιστεί ο φόρος που θα προκύψει κατά την αυτόματη εκκαθάριση της ηλεκτρονικά υποβαλλόμενης δήλωσης.
Συμβαίνει συχνά ο φορολογούμενος που υποβάλλει ηλεκτρονικά τη δήλωσή του να διαπιστώνει ότι ο φόρος εισοδήματος δεν υπολογίστηκε τελικά από το σύστημα TAXISnet επί του εισοδήματος το οποίο δήλωσε, αλλά επί ενός υψηλότερου ποσού που προσδιορίστηκε από το σύστημα με βάση τα λεγόμενα τεκμήρια διαβίωσης, δηλαδή με βάση συγκεκριμένα ποσά, αντικειμενικά προσδιοριζόμενων, δαπανών διαβίωσης, που, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, αντιστοιχούν στις ετήσιες δαπάνες χρήσης κατοικιών, αυτοκινήτων και άλλων αντικειμένων μεγάλης αξίας κτήσης (σκαφών, αεροσκαφών κ.λπ.).
Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, το προσδιορισθέν με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης ποσό φορολογητέου εισοδήματος εμφανίζεται ακόμη πιο υψηλό καθώς, κατά την εκκαθάριση της δήλωσης, έχουν ληφθεί υπ' όψιν από το σύστημα TAXISnet και τα λεγόμενα «τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων», που είναι κυρίως ποσά που έχει δηλώσει ο ίδιος ο φορολογούμενος και αφορούν τις δαπάνες που πραγματοποίησε το προηγούμενο έτος για την αγορά ή άλλης μορφής απόκτηση ακινήτων και κινητών αντικειμένων μεγάλης αξίας, για την αποπληρωμή δανείων και την πραγματοποίηση δωρεών.
Είναι πολύ συχνό, λοιπόν, το φαινόμενο, φορολογούμενος που ολοκληρώνει τη συμπλήρωση της φορολογικής δήλωσης και προχωρεί στο τελικό βήμα της ηλεκτρονικής υποβολής να διαπιστώνει ότι το εκκαθαριστικό που πρόκειται να εκδοθεί αν η δήλωση υποβληθεί οριστικά, θα είναι «χρεωστικό» και θα αναγράφει ένα υπέρογκο ποσό οφειλής.
Η συνήθης αιτία για την οποία παρουσιάζεται αυτό το «φαινόμενο» είναι το γεγονός ότι τα τεκμήρια διαβίωσης που αντιστοιχούν στις κατοικίες, τα Ι.Χ. αυτοκίνητα και τυχόν άλλα περιουσιακά στοιχεία που δηλώθηκαν ως χρησιμοποιηθέντα από τον φορολογούμενο κατά το προηγούμενο έτος, μαζί με τυχόν πραγματικές δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, αποπληρωμής δανείων και πραγματοποίησης δωρεών που ο ίδιος ο φορολογούμενος δήλωσε και οι οποίες θεωρούνται κι αυτές «τεκμήρια», προσδιόρισαν το τελικό φορολογητέο εισόδημά του σε επίπεδο πολύ πιο υψηλό από το συνολικό δηλωθέν εισόδημα.
Ως εκ τούτου, ο φόρος υπολογίστηκε επί ενός ποσού εισοδήματος υπέρμετρα αυξημένου σε σύγκριση με το δηλωθέν και διαμορφώθηκε σε απρόσμενα υψηλό επίπεδο.
Αυτό που λείπει από κάθε φορολογούμενο ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με μια τέτοια δυσάρεστη έκπληξη είναι η γνώση για τον ακριβή τρόπο με τον οποίο το σύστημα TAXISnet, βασιζόμενο στην ισχύουσα νομοθεσία, προσδιορίζει το φορολογητέο εισόδημά του, με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και τις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Αν ο φορολογούμενος γνωρίζει εκ των προτέρων τι τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα θα προκύψει αν υποβάλει οριστικά τη δήλωσή του και γίνει αυτόματα η εκκαθάρισή της, τότε θα είναι προετοιμασμένος και θα μπορεί να λάβει και τα μέτρα του ώστε -ει δυνατόν- να αποτρέψει την υπερφορολόγηση η οποία θα προκύψει στην περίπτωση που το τεκμαρτό του εισόδημα είναι πολύ μεγαλύτερο από το δηλούμενο.
Ο υπολογισμός του φόρου
Το πώς ακριβώς το σύστημα εκκαθάρισης των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος υπολογίζει το ετήσιο φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων παρουσιάζεται παρακάτω βήμα προς βήμα:
Βήμα 1ο - Υπολογισμός ελάχιστου τεκμηρίου διαβίωσης: Για κάθε φορολογούμενο ο οποίος κατά τη διάρκεια του εκάστοτε προηγούμενου έτους απέκτησε έστω και 0,01 ευρώ εισόδημα από οποιανδήποτε πηγή (π.χ. ακόμη κι από τόκους καταθέσεων, επιδόματα τέκνων κ.λπ.), η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ότι ισχύει ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης:
- 3.000 ευρώ αν είναι άγαμος ή έγγαμος ή μέρος συμφώνου συμβίωσης κι έχει επιλέξει να υποβάλλει τη δήλωσή του χωριστά από την σύζυγο ή τον σύζυγο ή το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης
- 2.500 ευρώ αν είναι έγγαμος ή έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης κι έχει επιλέξει να υποβάλλει κοινή δήλωση με την ή τον σύζυγο ή με το έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης
Συνεπώς, σε κάθε περίπτωση ύπαρξης πραγματικού εισοδήματος προερχόμενου από οποιανδήποτε πηγή, το σύστημα ΤΑΧΙSnet καταλογίζει σε κάθε φορολογούμενο άτομο ποσό τεκμαρτού εισοδήματος 3.000 ή 2.500 ευρώ, σύμφωνα με τον διαχωρισμό που παρουσιάσαμε.
Βήμα 2ο - Υπολογισμός τεκμηρίου διαβίωσης για την κάθε κατοικία: Το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία που δηλώνει ο φορολογούμενος υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της, ως ακολούθως:
- μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
- από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
- από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
- από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
- από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.
Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας ισχύει τεκμήριο 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου. Όλα τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω. Για τις μονοκατοικίες, τα παραπάνω ποσά λαμβάνονται υπ' όψιν αυξημένα κατά 20%. Επίσης για τις δευτερεύουσες κατοικίες τα παραπάνω ποσά τεκμηρίου λαμβάνονται υπ' όψιν μειωμένα κατά 50%.
Τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες βαρύνουν τους φορολογούμενους είτε είναι οι ίδιοι ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών, είτε τα νοικιάζουν, είτε τους έχουν παραχωρηθεί δωρεάν.
Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος έχει δηλώσει «φιλοξενούμενος» απαλλάσσεται από το τεκμήριο διαβίωσης για την κατοικία, καθώς αυτό βαρύνει τον «φιλοξενούντα».
Βήμα 3ο - Υπολογισμός τεκμηρίου διαβίωσης για κάθε Ι.Χ. αυτοκίνητο: Τα τεκμήρια διαβίωσης για τα επιβατικά Ι.Χ. αυτοκίνητα που κατέχουν οι φορολογούμενοι υπολογίζονται ως εξής:
- Για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. ισχύει τεκμήριο 4.000 ευρώ.
- Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
- Για αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
- Για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε. προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
Τα παραπάνω ισχύουν και για αυτοκίνητα μικτής χρήσης, καθώς και για αυτοκίνητα τύπου τζιπ.
Τα παραπάνω ποσά μειώνονται ανάλογα με την παλαιότητα του αυτοκινήτου, η οποία υπολογίζεται από το έτος πρώτης κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, κατά ποσοστό 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά ποσοστό 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.
Το τεκμήριο διαβίωσης για κάθε ηλεκτροκίνητο όχημα του οποίου η ισχύς μετράται αποκλειστικά με KW, ορίζεται σε 4.000 ευρώ ανεξαρτήτως ισχύος
