Αντίδραση στην ενεργειακή κρίση: 1970 και σήμερα

Η πρώτη πετρελαϊκή κρίση είχε καθοριστικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία και γεωπολιτική. Η εποχή της φθηνής ενέργειας έφτασε απότομα στο τέλος της και ο τριπλασιασμός των τιμών του αργού πετρελαίου έδωσε αποφασιστική ώθηση σε μια γενική άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων και τον εκτοξευόμενο πληθωρισμό, σηματοδοτώντας ένα μακροπρόθεσμο διαρθρωτικό πρόβλημα στην οικονομία της Δύσης. Μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα γεγονότων, το εμπάργκο πετρελαίου του 1973-74 και οι εκτοξευόμενες τιμές ανάγκασαν τις περισσότερες κυβερνήσεις του ΟΟΣΑ να αποφασίσουν για δραστικά μέτρα και να τα εφαρμόσουν γρήγορα χωρίς σημαντικές αντιδράσεις.

Εύκολα μπορούμε να κάνουμε τη σύνδεση με τα τωρινά γεγονότα της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία που πυροδότησαν μία νέα ενεργειακή κρίση. Όμως, «Η πετρελαϊκή κρίση δεν είναι σαν αυτήν του 1970», δείχνει το Διάγραμμα του Ταμείου* (St.Louis Fed ; BLS ; and IMF staff calculations, 2022), διότι ο κόσμος βασίζεται λιγότερο στο πετρέλαιο, μετριάζοντας τυχόν πιθανούς οικονομικούς κραδασμούς. Παρ' όλη όμως τη συζήτηση σχετικά με το αν η σημερινή ενεργειακή κρίση θα είναι ίδια σε ένταση με αυτήν του 1973, οι όμοιες καταστάσεις μπορούν να κινητοποιήσουν τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες ηγεσίες προς την κατεύθυνση παρόμοιων πολιτικών.

Για παράδειγμα, ένα μείγμα βραχυπρόθεσμων πολιτικών ως απάντηση στην κρίση του 1973 αφορούσε την ανάπτυξη προφανών σχεδίων ενεργειακής αποταμίευσης σε καιρό ειρήνης από τις χώρες του ΟΟΣΑ. Ορισμένα μέτρα ήταν βραχύβια, όπως τα εισιτήρια βενζίνης σε πολλές χώρες, η καθιέρωση των Κυριακών χωρίς αυτοκίνητα στην Ολλανδία, το Βέλγιο και την Ελβετία ή η απαίτηση στη Γαλλία να σβήνουν τα φώτα μετά τις 22:00 και οι τηλεοπτικοί σταθμοί σταματούν να εκπέμπουν μετά τις 11 το βράδυ.

Σε παρόμοιο τόνο με την τότε εποχή, η Ε.Ε. θα παρουσιάσει τα έκτακτα μέτρα για ενδεχόμενο ενεργειακού blackout.Στη δημοσιότητα έχουν δοθεί, μέτρα όπως, η καθιέρωση Κυριακών χωρίς αυτοκίνητο στις πόλεις, ομαδικές μετακινήσεις με το ίδιο αυτοκίνητο και μείωση των εισιτηρίων στα μέσα μαζικής μεταφοράς ώστε να αυξηθεί η χρήση τους.

Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 πυροδότησε επίσης μεγαλύτερο ενδιαφέρον για εναλλακτικές πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου, του άνθρακα και της πυρηνικής ενέργειας. Η κατανάλωση φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, η οποία άρχισε να αυξάνεται στα τέλη της δεκαετίας του 1960, επιταχύνθηκε περαιτέρω στη δεκαετία του 1970. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η παραγωγή φυσικού αερίου έχει εκτοξευθεί, ο κύριος νικητής της πετρελαϊκής κρίσης ήταν ο άνθρακας, ένα εγχώριο προϊόν. Στα 20 χρόνια από την κρίση, η ζήτηση άνθρακα στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά μέσο όρο 2,3% ετησίως, ενώ η συνολική ενέργεια αυξήθηκε μόνο κατά 0,9% ετησίως και το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο όχι.

Στο σήμερα, η ανάγκη για ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία έχει το βιομεθάνιο και το πράσινο υδρογόνο να βρίσκονται στην κορυφή της λίστας προτεραιοτήτων των Βρυξελλών. Η Επιτροπή σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή βιομεθανίου στα 35 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) έως το 2030.Ενώ, εν μέσω υψηλών τιμών και αβεβαιότητας στην αγορά, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές κάλεσαν την ΕΕ και τα κράτη μέλη να επιταχύνουν την πράσινη μετάβαση και να καταργήσουν σταδιακά τις ρωσικές εισαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα. Παράλληλα, Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε μια συμφωνία για δέσμευση της βιομηχανίας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) των ΗΠΑ, να προμηθεύσει με επιπλέον 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) LNG την Ευρώπη για το υπόλοιπο του έτους.

Εν κατακλείδι, βάση προηγούμενης εμπειρίας η Ε.Ε. μπορεί να ενεργοποιήσει δικλείδες ασφαλείας που θα της επιτρέψουν μακροπρόθεσμα και σε βάθος χρόνου την ενεργειακή της απεξάρτηση από χώρες που απειλούν την ασφάλεια της ανατολικής Ευρώπης. Φυσικά, τέτοιες δημόσιες πολιτικές απαιτούν πρόσκαιρες μεγάλες οικονομικές θυσίες από τους ευρωπαϊκούς λαούς. Για αυτό καθίσταται σημαντική η σωστή επικοινωνία μιας τέτοιας πολιτικής αλλά και η στήριξη της κοινωνίας από τους κατάλληλους θεσμούς.

Παραπομπές

* (St.Louis Fed ; BLS ; and IMF staff calculations, 2022),n.d.[Online]

Πηγή: liberal.gr - Βασίλειος Γαβαλάς