Ι. Προοίμιο
Ο Felix Hoffmann (1868–1946) υπήρξε διάσημος Γερμανός χημικός. Έμεινε στην ιστορία για τη δημιουργία της ασπιρίνης.
Η επιτυχής αντιμετώπιση των πονοκεφάλων υπήρξε, διαχρονικά, δεδομένη από την ασπιρίνη. Όχι όμως και εκείνων που βιώνουν οι επιχειρηματίες.
Από 1.1.2019 έχει τεθεί σε εφαρμογή ο νέος νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες, αντικαθιστώντας τον από 100ετίας προηγούμενο. Αποτελεί, άραγε, ακόμα ένα «πονοκέφαλο» ή, μήπως, μια (μοναδική) επιχειρηματική ευκαιρία;
Μια (business view) προσέγγιση του θα μας βοηθήσει να αντιληφθούμε πώς ένας νόμος είναι δυνατό να αποτελέσει επιχειρηματική ευκαιρία...
(Ή μήπως όχι;;;)
II. Το business view του πρόσφατου νόμου για τις Ανώνυμες Εταιρείες
Αξίζει να επικεντρωθούμε στα πλέον συνήθη και χρηστικά, από επιχειρηματικής απόψεως, θέματα. Ένας (σχετικός) δεκάλογος θα ήταν, σε σημαντικό βαθμό, αρκετός:
1. Το γρήγορο και, κυρίως, το οικονομικό ξεκίνημα της ΑΕ.
Είναι δυνατή η ίδρυση της ανώνυμης εταιρείας με ιδιωτικό συμφωνητικό, σε ελάχιστο χρόνο και με μηδενικές, σχεδόν, δαπάνες. Αναγκαία προϋπόθεση η χρήση (χωρίς αποκλίσεις) «προτύπου» καταστατικού στο Γ.Ε.ΜΗ.
Εναλλακτικά: ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που το καταστατικό συντάσσεται με συμβολαιογραφική πράξη, η επιλογή μικρών σε έκταση καταστατικών-χωρίς άσκοπες επαναλήψεις του νόμου, είναι η ενδεδειγμένη επιλογή.
2. Η προσέλκυση και διατήρηση ικανών στελεχών
Είναι σημαντικός για κάθε επιχείρηση ο τριπλός στόχος: της προσέλκυσης ικανών στελεχών, της διατήρησης της συνεργασίας τους για μεγάλο χρονικό διάστημα και της απομείωσης του μισθολογικού κόστους. Εργαλεία για την επίτευξη του αποτελούν, μεταξύ άλλων: (α) τα Stock Options, (β) η Δωρεάν Διάθεση Μετοχών καθώς και (γ) οι Κοινοί Ιδρυτικοί Τίτλοι.
3. Η μείωση των δαπανών της εταιρείας και των εκταμιεύσεων των μετόχων
Στόχος κάθε επιχείρησης αποτελεί η βελτίωση της σχέσης κόστους-οφέλους. Η μείωση των δαπανών είναι εφικτή (και) με την αξιοποίηση των ευχερειών του νόμου.
Αναφερθήκαμε ήδη στη μείωση του κόστους ίδρυσης αλλά και του μισθολογικού κόστους. Κατά τη διάρκεια της ζωής της εταιρείας οικονομίες επιτυχγάνονται αξιοποιώντας τα εργαλεία της τεχνολογίας που μας παρέχει ο πρόσφατος νόμος. Κι όσον αφορά τους μετόχους; Η αξιοποίηση της ευχέρειας για μερική, μόνον, καταβολή του μετοχικού κεφαλαίου μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά στα οικονομικά τους.
4. Η προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων
Η προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων έχει αναδειχθεί, ήδη, σε ανάγκη επιτακτική. Για το σύνολο των επιχειρήσεων.
Ο νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες παρέχει σημαντικά εργαλεία προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ενδεικτικά: (α) Οι Τίτλοι Κτήσης Μετοχών (:Warrants), (β) Οι Προνομιούχες Μετοχές, (γ) Οι Εξαγοράσιμες Μετοχές, (δ) Η έκδοση Ομολογιακού Δανείου και (ε) Συνδυασμοί τους.
5. Η άντληση ρευστότητας από την Ανώνυμη Εταιρεία
Αποτελεί (ελληνική) πραγματικότητα η «αξιοποίηση» του ταμείου της επιχείρησης για τις ανάγκες (του) μετόχου της. Το Ταμείο της Εταιρείας και η «Τσέπη» του Επιχειρηματία είναι, όμως, πράγματα διαφορετικά. Κι η ανάμειξη τους εξαιρετικά επικίνδυνη. Εργαλεία προς την ορθή κατεύθυνση αποτελούν, μεταξύ άλλων, και: (α) η Μείωση του Μετοχικού Κεφαλαίου, (β) η Απόσβεση του Μετοχικού Κεφαλαίου, (γ) η έκδοση Κοινών Ιδρυτικών Τίτλων και (δ) η έκδοση Εξαιρετικών Ιδρυτικών Τίτλων.
Και τα πλέον συνήθη: (α) η διανομή μερίσματος (οριστικού ή προσωρινού), (β) οι αμοιβές μελών του Διοικητικού Συμβουλίου καθώς και (γ) η σύναψη συμβάσεων της ανώνυμης εταιρείας με βασικούς της μετόχους, μέλη του Διοικητικού της συμβουλίου και συνδεδεμένα μέρη.
6. Η «διαχείριση» των μικρομετόχων
Η αποχώρηση (ή απομάκρυνση) των μικρομετόχων από την εταιρεία μπορεί να επιτευχθεί με τους ακόλουθους, μεταξύ άλλων, τρόπους:
(α) Μέσω της δυνατότητας που παρέχεται, υπό προϋποθέσεις, στους μικρομετόχους που κατέχουν ≤ 5% του μετοχικού κεφαλαίου) να αξιώσουν δικαστικά: (αα) την εξαγορά των μετοχών τους (sell out) από την ανώνυμη εταιρεία και (αβ) την εξαγορά των μετοχών τους από τον μέτοχο πλειοψηφίας.
(β) Μέσω της δυνατότητας που παρέχεται στον μέτοχο πλειοψηφίας (≥ 95%) να εξαγοράσει της μετοχές των μειοψηφούντων μετόχων.
(γ) Μέσω της αύξησης (τακτικής ή έκτακτης) του μετοχικού κεφαλαίου καθώς και
(δ) Μέσω (συνδυασμού) μείωσης και αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου.
7. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας
Ο νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες παρέχει σωρεία ευχερειών και προβλέψεων που σχετίζονται με την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Η χρήση της τεχνολογίας, χωρίς να είναι υποχρεωτική, αποδεικνύεται πολυεπίπεδα ωφέλιμη. Διασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, τόσο την περισσότερο εύρυθμη όσο και την περισσότερο οικονομική λειτουργία της.
8. Η διαδοχή
Η ανώνυμη εταιρεία αποτελεί την κατεξοχήν κεφαλαιουχική εταιρεία. Στην Ελλάδα, εντούτοις, η πλειονότητα των ανωνύμων εταιρειών είναι οικογενειακές επιχειρήσεις- με έντονα προσωπικά χαρακτηριστικά.
Σημαντική βοήθεια προς την κατεύθυνση της επίλυσης των θεμάτων διαδοχής μπορεί να δώσει η σύνταξη ενός (tailor made) καταστατικού. Ενός καταστατικού που:
(α) Θα θέτει λογικούς περιορισμούς στην ελεύθερη μεταβίβαση των μετοχών (εν ζωή και «αιτία θανάτου») μέσω της έκδοσης δεσμευμένων μετοχών.
(β) Θα ρυθμίζει (με τον κατάλληλο τρόπο και στο μέτρο του εφικτού) την άσκηση δικαιωμάτων μειοψηφίας. Ιδίως τα δικαιώματα μειοψηφίας που συνδέονται με τη δυνατότητα άσκησης ελέγχου.
9. Η προστασία της επένδυσης
Οι μέτοχοι κι εκείνοι που ασκούν τη διοίκηση μιας ανώνυμης εταιρείας οφείλουν να την προστατεύσουν. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ένα προσεκτικά διατυπωμένο (tailor made) καταστατικό. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ρυθμίζονται, μεταξύ άλλων-πολύ προσεκτικά:
(α) Η άσκηση δικαιωμάτων μειοψηφίας και, ιδίως, τα δικαιώματα μειοψηφίας που συνδέονται με τη δυνατότητα άσκησης ελέγχου.
(β) Οι ρυθμίσεις που συναρτώνται με θέματα διαδοχής (λ.χ. η πρόβλεψη έκδοσης δεσμευμένων μετοχών, η θέσπιση λογικών (και μάλλον αναγκαίων) περιορισμών Drag Allong Right και Tag Allong Right κ.ο.κ.
(γ) Η προστασία από ενδεχόμενες ανταγωνιστικές και αθέμιτες πράξεις μελών του Δ.Σ., στελεχών και μετόχων.
Σε κάθε περίπτωση, ξεχωριστή αξία έχει η (πολύ) προσεκτική επιλογή των εκπροσώπων της ανώνυμης εταιρείας. Επίσης η (πολύ) προσεκτική οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων τους.
10. Η προστασία των ιδιοκτητών, των διοικητών, και των στελεχών
Το εύρος των ευθυνών των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου είναι εξαιρετικά ευρύ. Θα μπορούσαμε να τις εντάξουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
(β) Τις λοιπές ευθύνες των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και Διοικητών της Ανωνύμης Εταιρείας.
Η ευθύνη των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου δεν είναι δυνατό, δυστυχώς, να αποκλειστεί. Ούτε και όσων εμπλέκονται στη διοίκηση της ανώνυμης εταιρείας. Είναι όμως δυνατό, σαφώς, να περιορισθεί. Λύσεις προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση (μεταξύ άλλων) αποτελούν:
(α) Ο περιορισμός των εμπλεκομένων προσώπων (π.χ. μέσω της πρόβλεψης Μονομελούς Οργάνου Διοίκησης/Συμβούλου-Διαχειριστή) καθώς και
III. Εν κατακλείδι
Ο πρόσφατος (και σε ισχύ από 1.1.2019) νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες έχει δημιουργήσει σημαντικούς πονοκεφάλους. Επιχειρηματίες, λογιστές, δικηγόροι, φοροτεχνικοί, σύμβουλοι επιχειρήσεων, δεν καταφέραμε να τους αποφύγαμε. (Τουλάχιστον όχι όλοι...)
Κανενός είδους ασπιρίνη δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει, έστω και εν μέρει, τους «πονοκεφάλους» ενός επιχειρηματία. Βεβαίως ούτε κι εκείνους που δημιουργούνται από τη θέση σε ισχύ ενός (νέου) νόμου.
Ο «πατέρας» της ασπιρίνης (Felix Hoffmann), αν ζούσε, στο ίδιο συμπέρασμα θα κατέληγε.
Με βεβαιότητα.
Είναι όμως δεδομένο πως τα «business opportunities» που ο συγκεκριμένος νόμος δημιούργησε είναι μοναδικά. Και σημαντικά. Πολλαπλάσια, πάντως, των «πονοκεφάλων».
Πρώτο βήμα: η κατανόηση των ευχερειών του συγκεκριμένου νόμου.
Στη συνέχεια: Η επαναπροσέγγιση του καταστατικού της ανώνυμης εταιρείας του σε μια “tailor made” βάση.
Και τέλος: Η αξιοποίηση κάθε ευχέρειας που ο νόμος παρέχει.
Το συντομότερο.
Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε αναλυτική μορφή
