Θλιβερή "πρωτιά" της Κρήτης στις αυτοκτονίες

Σταθερά αυξητική τάση παρουσιάζει ο αριθμός των αυτοκτονιών κατά τα έτη 2018, 2019 και μέχρι τις 31/8/2020, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΜΚΟ «Κλίμακα».

 Επιπλέον, η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άντρες, ενώ οι άνθρωποι ηλικίας 80 και άνω και ηλικίας από 50 έως 59 ετών σημειώνουν τις περισσότερες αυτοκτονίες σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Οι περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία είναι η Κρήτη, η Θεσσαλία και η Αττική. Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας κατά την τελευταία τριετία είναι ο απαγχονισμός και ακολουθεί η πτώση από ύψος. Η χρονική περίοδος κατά την οποία σημειώνονται τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών είναι κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες (Μάρτιος έως Αύγουστος).

Παράλληλα σύμφωνα με την «Κλίμακα» περισσότεροι από 500 άνθρωποι αυτοκτονούν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τουλάχιστον 5.000 πενθούντες ετησίως. Όπως αναφέρουν, διεθνείς έρευνες και μελέτες, για κάθε μία αυτοκτονία μένουν πίσω τουλάχιστον 5-10 άτομα που πενθούν, βιώνοντας όχι μόνο το συναισθηματικό φορτίο του πένθους αλλά και τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του στίγματος της αυτοκτονίας, ενώ 135 άτομα θεωρείται ότι επηρεάζονται άμεσα από κάθε αυτοκτονία. Ακόμη, στην Ελλάδα δεν έχουμε καταγραφή των μη θανατηφόρων αποπειρών αυτοκτονίας, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών.

Τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, όπως αυτά αναλύθηκαν από το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, σχετικά με τις αιτίες θανάτου στην Ελλάδα υποδεικνύουν αύξηση των αυτοκτονιών, της τάξεως του 8,5%, για το έτος 2017. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των αυτοκτονιών για το 2017 ανήλθε στους 523 θανάτους σε σχέση με το προηγούμενο έτος όπου είχαν καταγραφεί 484. Κατά τα έτη 2010 - 2017 έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 4.000 αυτοκτονίες.

   Υποκαταγραφή των αυτοκτονιών

Εκτιμάται ότι στην πραγματικότητα οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες αυτών που καταγράφονται, ενώ δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία για τις μη θανατηφόρες απόπειρες, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών.

   Στοιχεία της 24ωρης Γραμμής Παρέμβασης για την Αυτοκτονία - 1018

Από την έναρξη λειτουργίας της Γραμμής το 2007, το 1018 έχει δεχτεί περισσότερες από 220.000 κλήσεις. Το 2019 στη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία-1018 έγιναν 19.722, εκ των οποίων 2.369 κλήσεις με αίτημα στο φάσμα της αυτοκτονικότητας.

Τo 30% των καλούντων στη Γραμμή το 2018 είχε προηγούμενη ψυχιατρική νοσηλεία.

   Στοιχεία του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας

   Από την ίδρυση του ως τον Αύγουστο του 2020 ζήτησαν βοήθεια από το Κέντρο Ημέρας 4.022 άτομα και πραγματοποιηθήκαν 29.761 επισκέψεις.

   Το 58% των ατόμων που επισκέφτηκαν το Κέντρο Ημέρας ήταν γυναίκες και το 42% άνδρες. Η πλειοψηφία των χρηστών των υπηρεσιών του Κέντρου, κατά την πρώτη τους επίσκεψη, ήταν από 19 έως και 50 ετών. Σχεδόν το 40% των χρηστών των υπηρεσιών δήλωσαν άνεργοι. Τρεις στους τέσσερις χρήστες επισκέφθηκαν το Κέντρο Ημέρας για λιγότερο από ένα χρόνο

   Covid-19 και αυτοκτονία

   Όπως αναφέρει η οργάνωση «Κλίμακα» «αυτή η κρίση της δημόσιας υγείας έφερε νέα δεδομένα και προκλήσεις τόσο στην φροντίδα των ευάλωτων πληθυσμών όσο και στην πρόληψη της αυτοκτονίας. Ο απόηχος της πανδημίας και οι συνέπειες της αποτελούν μία διαδικασία η οποία μπορεί να διαρκέσει για αρκετά χρόνια ακόμη και ο αντίκτυπός της στην ψυχική υγεία και το πεδίο της αυτοκτονίας και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών παραμένει ακόμη άγνωστος. Η επιστημονική γνώση που διαθέτουμε έως τώρα από την εμπειρία προηγούμενων πανδημιών (π.χ. ισπανική γρίπη 1918, ιός Sars 2003) αναδεικνύει την σχέση ανάμεσα του ψυχοπιεστικού αυτού παράγοντα με αύξηση των αισθημάτων φόβου, αδυναμίας, αβοηθησίας και αβεβαιότητας για το μέλλον με την επιβάρυνση του ψυχικού φορτίου των ήδη ευάλωτων ατόμων και την κινητοποίηση ακραίων ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων στον γενικό πληθυσμό. Επιπρόσθετα, κατά την διάρκεια της πανδημίας του κορονοιού εφαρμόστηκαν στρατηγικές προστασίας της δημόσιας υγείας που δεν είχαν εφαρμοστεί ξανά στον σύγχρονο κόσμο (π.χ. καραντίνα, κοινωνική αποστασιοποίηση) γεγονός που κίνησε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας σχετικά με τις επιπτώσεις που θα έχουν αυτές στην αύξηση των αυτοκτονιών».

   Παρόλα αυτά σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών, δεν παρατηρείται κάποια ιδιαίτερη διαφοροποίηση τις καταγεγραμμένες αυτοκτονίες σε σχέση με τα στοιχεία για το ίδιο διάστημα τα τελευταία χρόνια.

   «Η αυτοκτονία είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα με πολλαπλές αιτίες και για αυτόν τον λόγο κρίνεται αναγκαία η αποφυγή οποιασδήποτε συσχέτισης της αυτοκτονίας αποκλειστικά με την πανδημία. Οποιαδήποτε αναφορά σε άμεση σύνδεση της πανδημίας με την αυτοκτονία θα μπορούσε να θεωρηθεί εσφαλμένη και να απλοποιήσει υπερβολικά ένα τέτοιο πολυδιάστατο ζήτημα. Επιπρόσθετα, στρατηγικές προστασίας της δημόσιας υγείας όπως η κοινωνική απόσταση και η καραντίνα παρόλο που μπορεί να θεωρηθούν επιβαρυντικοί παράγοντες εμφάνισης ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων, εντούτοις, δεν αποτελούν παραμέτρους που αποκλειστικά μπορούν να ευθύνονται για την αυτοκτονία. Ωστόσο, παρατηρείται η μείωση της διαθεσιμότητας επαγγελματιών ψυχικής υγείας για τα άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα ψυχικής υγείας, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των διαφόρων μέτρων περιορισμού, γεγονός που αποτελεί μία επιβαρυντική συνθήκη για την ουσιαστική και αποτελεσματική πρόσβασή τους στις υπηρεσίες υγείας. Σ' αυτήν τη βάση, λοιπόν, επιβάλλεται η ανάληψη ευθυνών από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση της παροχής υπηρεσιών», επισημαίνει η «Κλίμακα», ενώ προσθέτει ότι απαιτείται η κατάρτιση ενός στρατηγικού σχεδίου δράσης για την προστασία των πιο ευάλωτων στους άξονες όχι μόνο της πολιτικής της υγείας, αλλά και της κοινωνικής πολιτικής, της οικονομικής της εργασιακής.

   Όπως τονίζει στο Αθηναικό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο επιστημονικός διευθυντής της «Κλίμακα» και ψυχίατρος, Κυριάκος Κατσαδώρος, αυτό που παρατηρήθηκε είναι ένας τετραπλασιασμός των κλήσεων στις γραμμές παρέμβασης. «Όλες οι κλήσεις είχαν να κάνουν με την αγωνία αυτών των ανθρώπων, τι θα κάνουν, τι τους συμβαίνει, πώς θα αντιμετωπίσουν μια κατάσταση, είχαν πρακτικά ζητήματα. Ο φόβος για το άγνωστο κινητοποίησε αυτή τη διαδικασία και έπαιξε έναν πολύ σημαντικό ρόλο και πάντα παίζει. Ο φόβος για το άγνωστο είναι το μεγαλύτερο κομμάτι που μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει», σημειώνει ο κ. Κατσαδώρος. 

   Παράλληλα τονίζει ότι στόχος είναι το κάθε άτομα να αναπτύξει πλέον τη δική του ανθεκτικότητα. «Πρέπει να μπορούμε να προετοιμαστούμε και να γίνουμε ανθεκτικοί σε όλα τα μελλούμενα. Θα μας συμβούν πολλά ακόμη και δεν ξέρουμε τι μπορεί να μας συμβεί το θέμα είναι να είμαστε έτοιμοι και να μπορέσουμε να αντιμετωπίζουμε και να ενισχύουμε την ψυχολογική μας ανθεκτικότητα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

   10 Σεπτεμβρίου- Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας

   Πάγιο αίτημα της οργάνωσης «Κλίμακα» είναι να καταρτιστεί μια εθνική στρατηγική για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας , καθώς όπως σημειώνει «μπορεί να επιτευχθεί μία προληπτική προσέγγιση αυτής με εμφανή αποτελέσματα, μέσω συντονισμένων, διεπιστημονικών παρεμβάσεων σε διάφορα επίπεδα της κοινωνικής σφαίρας καθώς και στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο της εν λόγω στρατηγικής, η υλοποίηση διασυνδεδεμένων, χαμηλού κόστους, παρεμβάσεων και δράσεων καθώς και η αναμόρφωση μηχανισμών στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και της εργασίας, θα διαμορφώσουν ένα συμπαγές και αποτελεσματικό δίχτυ προστασίας των ευάλωτων συνανθρώπων μας, που, πληττόμενοι από τις συνέπειες της κοινωνικοοικονομικής κρίσης, εκτός των ατομικών προδιαθεσικών παραγόντων, αναπτύσσουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές».

   H 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Διεθνή Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, προκειμένου να ενεργοποιηθεί η κοινή γνώμη με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού στα πεδία της πρόληψης της αυτοκτονίας και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.

 Στο πλαίσιο αυτό, η οργάνωση Κλίμακα παρουσιάζει την καμπάνια ενημέρωσης και συλλογής υπογραφών «Είμαι Εδώ» #eimaiedo σε μία προσπάθεια συλλογικής ενεργοποίησης του πληθυσμού ώστε να αναδείξει την αναγκαιότητα που υπάρχει για την ανάπτυξη μέτρων για την πρόληψη της αυτοκτονίας.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ