Τα σχολεία άνοιξαν, όμως, η πανδημία έχει αφήσει τα σημάδια της στις ψυχές των παιδιών

Της Κατερίνας Μυλωνά

Το συνεχές άνοιγμα και κλείσιμο των σχολείων και η καραντίνα έχουν σημαντικές ψυχικές επιπτώσεις στα παιδιά. Η κλινικός- ΜΑ, ΜSc, σχολικός ψυχολόγος, PhD(c), Παρασκευή Νικηφόρου, εξηγεί στο Cretalive τι είναι χρήσιμο να γνωρίζουν οι γονείς.

Το πρώτο καμπανάκι

Τον Μάρτιο του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (2020α) δήλωσε ότι το COVID-19 έφτασε σε κατάσταση πανδημίας, θέτοντας τον πλανήτη σε κατάσταση μέγιστης προειδοποίησης. Οι κυβερνήσεις διέταξαν στους πολίτες να παραμείνουν στο σπίτι ως ένα έκτακτο μέτρο και να κλείσουν τα σχολεία με σκοπό να εμποδίσουν την περαιτέρω διασπορά του ιού. Το κλείσιμο των σχολείων επηρέασε την καθημερινότητα 150 εκατομμύριων  παιδιών και εφήβων σε 165 χώρες. Ενώ παιδιά και έφηβοι φαίνεται να είναι λιγότερο ευάλωτοι στο COVID-19, η «κοινωνική» απόσταση και το κλείσιμο των σχολείων που επιλέγονται σε όλο τον κόσμο για την πρόληψη και τον περιορισμό της εξάπλωσης του COVID-19, αποτελεί επικείμενη απειλή για την υγεία και την ψυχική ευημερία των παιδιών, αφού για τη φυσιολογική ψυχολογική ανάπτυξη και ευεξία των παιδιών, η συντροφικότητα και η κοινωνική αλληλεπίδραση αποτελούν απαραίτητα συστατικά, τα οποία τον τελευταίο χρόνο απουσιάζουν λόγω των υποχρεωτικών μέτρων προστασίας.

«Η αναστολή σχολείου και /ή έναρξη της εξ΄ αποστάσεως μάθησης, η παύση  εξωσχολικών δραστηριοτήτων, η διακοπή του αθλητισμού και του ελεύθερου χρόνου, το κλείσιμο παιδικών χαρών, πάρκων, εμπορικών κέντρων και η απώλεια καθημερινών επαφών με φίλους μετέτρεψαν εντελώς τη ζωή των παιδιών και των γονιών χωρίς να είναι απαραίτητα προετοιμασμένοι για αυτές τις αλλαγές», εξηγεί. Από την άλλη πλευρά, οι γονείς έπρεπε να διαχειριστούν τα παιδιά τους στο σπίτι 24 ώρες το 24ωρο (για όσους γονείς ήταν σε άδεια ειδικού σκοπού ή δούλευαν με τηλε-εργασία) και, ταυτόχρονα, να συντονίζουν τις σχολικές υποχρεώσεις των παιδιών τους λόγω τηλεκπαίδευσης.

Το αποτύπωμα της πανδημίας

Μία πανδημία έχει μοναδική σημασία για την ψυχική υγεία λόγω των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της που μπορούν να ανιχνευθούν μήνες ή χρόνια αργότερα. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, η πανδημία μπορεί να επιφέρει σημαντικές ψυχικές επιπτώσεις στα παιδιά όπως άγχος αποχωρισμού (από γονείς που βρίσκονται σε καραντίνα), δυσκολίες προσαρμογής, ανησυχία, άγχος, λύπη, μειωμένο ενφιαφέρον για δραστηριότητες που τους προκαλούσαν ενδιαφέρον, ευερεθιστότητα, συχνά ξεσπάσματα θυμού, διαταραχές στον ύπνο και την όρεξη, ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, έλλειψη προσοχής και συγκέντρωσης, χαμηλή σχολική επίδοση, έκθεση σε υπερβολική χρήση οθόνης, φόβος μετάδοσης του ιού σε αγαπημένα πρόσωπα, φόβος για θάνατο, συμπτώματα μετατραυματικού στρες, κ.ά. Η απάντηση ενός παιδιού σε μια κατάσταση κρίσης εξαρτάται από την προηγούμενη έκθεσή του σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, τη σωματική και ψυχική του υγεία, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας αλλά και στην περίπτωση της πανδημίας, τον τρόπο που το οικογενειακό περιβάλλον διαχειρίζεται την παραμονή στο σπίτι.

«Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι ένα σταθερό και υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον, η διατήρηση καθημερινής ρουτίνας, η έγκαιρη πληροφόρηση από τους γονείς για τον κορωνοϊό και ο περιορισμός της έκθεσης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποτελούν βασικές συνιστώσες για ενίσχυση ψυχικής ανθεκτικότητας. Επιπλέον,  η διατήρηση της επικοινωνίας των παιδιών με σημαντικούς άλλους (π.χ. φίλοι, συμμαθητές, παππούδες, γιαγιάδες), η ψυχοεκπαίδευση στο στρες και στη ψυχική δυσφορία (με χρήση διαφραγματικής αναπνοής, νευρομυϊκής χαλάρωσης, χρήση καθοδηγούμενης φαντασίας), η συμμετοχή των γονέων σε δραστηριότητες-παιχνίδια μπορούν να συμβάλλουν στην εξωτερίκευση και διαχείριση των σκέψεων και των συναισθημάτων τους. Επιπλέον, η εκμάθηση/ανάληψη ευθυνών στο σπίτι (πότισμα, πλύσιμο πιάτων, άπλωμα ρούχων, μαστορέματα στο σπίτι, κ.ά.), η υιοθεσία κατοικίδιου ζώου, η αποφυγή πρόκλησης νέων αλλαγών στη ζωή (π.χ. μετακόμιση, λήψη διαζυγίου εν μέσω πανδημίας) συμβάλλουν σημαντικά στην ψυχική ευημερία τους», τονίζει. Η συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη των γονέων και παιδιών εν μέσω πανδημίας κρίνεται απαραίτητη από ειδικούς ψυχικής υγείας, όταν οι ψυχικές επιπτώσεις επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργικότητα τους.

Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη.