Πώς θα γίνει η αποκατάσταση των σεισμόπληκτων κτιρίων: Οι προτάσεις των πολιτικών μηχανικών

Ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας Τμήμα Ανατολικής Κρήτης, με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και υπό την αιγίδα του ΤΕΕ/ΤΑΚ, διοργάνωσε Διημερίδα στο Ηράκλειο Κρήτης 06/09/2023 & 07/09/2023 με θέμα : Αποκατάσταση Σεισμόπληκτων Κτηρίων , με αφορμή το σεισμό που έπληξε το Αρκαλοχώρι και την ευρύτερη περιοχή στις 27.09.2021.

Στη συνάντηση συμμετείχαν εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας, εκπρόσωποι των Τοπικών Αρχών, η Περιφέρεια Κρήτης, είκοσι ιδιωτικές εταιρείες υποστηρικτές της εκδήλωσης, εκπρόσωποι του ΤΕΕ/ΤΑΚ, η υπηρεσία ΔΑΕΦΚ, ιδιώτες μηχανικοί, έξι καθηγητές Πανεπιστημίων, διακεκριμένοι επιστήμονες και o Σύλλογος Σεισμόπληκτων ΕΛΠΙΔΑ. Τέλος με βάση τα στοιχεία της Γραμματείας, υπήρχαν 188 καταγεγραμμένοι συμμετέχοντες την πρώτη ημέρα και 221 στο σύνολο, από τον Τεχνικό κόσμο.

Σκοπός της συνάντησης ήταν o συντονισμός και η συνεννόηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, προκειμένου να επιτευχθεί η απλοποίηση και η επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησεων επισκευής Σεισμόπληκτων κτηρίων. Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, στόχος ήταν η επιστημονική κατάρτιση και η επιμόρφωση των μηχανικών σε Τεχνικά θέματα ενισχύσεων και επισκευών.

Ο σεισμός

Η ευρύτερη περιοχή του Αρκαλοχωρίου ιστορικά δεν είχε δώσει μεγάλους σεισμούς, τουλάχιστον τους τελευταίους αιώνες, με βάση τα καταγεγραμμένα στοιχεία για τους σεισμούς στην Κρήτη.

Ο σεισμός στο Αρκαλοχώρι μεγέθους 6,0 ρίχτερ πέρα από το ότι ήταν ο μεγαλύτερος των τελευταίων ετών, ήταν μοναδικός ως προς τα χαρακτηριστικά του με βάση τα έως τώρα καταγεγραμμένα στοιχεία. Μάλιστα, σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, το Αρκαλοχώρι «[..,] βυθίστηκε στη γη κατά 14cm, μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου. Η επιτάχυνση της σεισμικής δόνησης που αναπτύχθηκε — σύμφωνα με τις μετρήσεις του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου — ήταν 0,8 G , όταν με 1 G απογειώνεται το αεροσκάφος. Η σεισμική επιτάχυνση ήταν τέτοια, που ξεπέρασε κατά πολύ εκείνη που είχε καταγραφεί στον σεισμό των 5,9 Ρίχτερ στην Πάρνηθα το 1999. Κατά τον σεισμολόγο Stephen Hicks του lmperial College του Λονδίνου o σεισμός ήταν ο πιο ισχυρός στο νησί της Κρήτης από το 1959 (Εφημ. The Guardian, Λονδίνο, 27 Σεπτεμβρίου 2021). Αυτό μαρτυρούν στην πράξη και οι πολλές βλάβες από το συγκεκριμένο σεισμό στους Βυζαντινούς ναούς του 1401) και 1501) αιώνα που ποτέ έως την 27-09-2021 δεν είχαν παρουσιάσει Τόσο μεγάλη εικόνα φθορών, ρηγματώσεων ή και κατάρρευσης.

Ως συνέπεια της μεγάλης έντασης του σεισμού αλλά και των κατά μέσο όρο κακών συνθηκών δόμησης κτηρίων της περιοχής (κακός τρόπος δόμησης και υλικά, κτήρια χωρίς οικοδομική άδεια) είναι ο μεγάλος αριθμός πληγέντων νοικοκυριών, αλλά και ο μεγάλος αριθμός πληγέντων κτηρίων και υποδομών, που αποτελούν σημαντικά κριτήρια για να δοθεί βαρύτητα στο σεισμό του Αρκαλοχωρίου.

Στον προηγούμενο μεγάλο σεισμό στον Ελλαδικό χώρο (Πάρνηθα 1999) προέκυψαν περίπου 6500 φάκελοι Σεισμόπληκτων, ιδρύθηκαν 12 τομείς αποκατάστασης και έγιναν προσλήψεις 300 μηχανικών, Στον σεισμό του Αρκαλοχωρίου ορθώς ιδρύθηκε Τομέας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών με πρόσληψη 30 ατόμων εκ των οποίων 20 μηχανικοί. Εκ του αποτελέσματος όμως οι 20 μηχανικοί δύσκολα μπορούν να διαχειριστούν τον μεγάλο όγκο των 8000 καταγεγραμμένων ήδη σεισμόπληκτων κτηρίων . Ήδη ο κάθε μηχανικός έχει χρεωθεί πάνω από 150 φακέλους σεισμόπληκτων κτηρίων.

 Οι προτάσεις προς την Πολιτεία

1) Στοχευμένη διαχείριση του Ανθρώπινου δυναμικού του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας.

Η δύναμη του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας είναι το ανθρώπινο εκπαιδευμένο προσωπικό του.

οι έμπειροι μηχανικοί, πρέπει να εστιάσουν στοχευμένα στα κτήρια με σημαντικές και επικίνδυνες βλάβες.

Τα πράσινα κτήρια (με μικρές ζημιές) μπορούν να αναλάβουν και να διεκπεραιώσουν οι ιδιώτες μηχανικοί με έγκριση εργασιών Μικρής Κλίμακας (από την ηλεκτρονική πλατφόρμα   με εφάπαξ πληρωμή ποσού από την Πολιτεία με βάση κατηγοριοποίηση κριτηρίων όπως πχ χρήση (κατοικία, αποθήκη, εμπορική χρήση) , εμβαδομέτρηση επιφανειών βλαβών κτλ. Τα πράσινα κτήρια αφορούν 2.078 καταγεγραμμένα κτήρια. (Πρόταση ΤΕΕ/ΤΑΚ ,έγγραφο 17-02-2022). Ομοίως στα κίτρινα κτήρια Τοπικού χαρακτήρα χωρίς βλάβες στο φέροντα οργανισμό, θα μπορούσε επίσης να ακολουθηθεί αντίστοιχη

διαδικασία έγκρισης Μικρής Κλίμακας, με κατηγοριοποίηση κριτηρίων. (Πρόταση ΤΕΕ/ΤΑΚ , έγγραφο 1702-2022)

ΘΕΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ : α) Άμεση έκδοση, διεκπεραίωση αδειών για 2.000 Πράσινα κτήρια με μικρές ζημιές (χρήματα σε μεγάλο βαθμό έχουν μπει – η καθυστέρηση οφείλεται στη διαδικασία)

β) Ελάφρυνση φόρτου εργασίας μηχανικών ΤΑΕΦΚ – θα μπορέσουν να εστιάσουν σε κτήρια ακατάλληλα προς χρήση με σημαντικές και βαριές βλάβες, όπου υπάρχει και η μεγαλύτερη επικινδυνότητα.

γ) Σταδιακή επισκευή κτηρίων στην περιοχή (τα διαθέσιμα συνεργεία και υλικά στην περιοχή είναι δυνατόν να διατεθούν σταδιακά).

Μακροπρόθεσμα, στόχος θα πρέπει να έιναι το ανθρώπινο δυναμικό του Υπουργείου Πολιτικής

Προστασίας να επικεντρωθεί σε θέματα σχεδιασμού, πρόληψης και αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών. Ως γνωστόν, οι ίδιοι ανθρώπινοι πόροι, στον ίδιο διαθέσιμο χρόνο έχουν τη μέγιστη δυνατή απόδοση όταν δρουν προληπτικά, στο σχεδιασμό πριν από τις Φυσικές Καταστροφές που παγκοσμίως είναι πλέον αναμενόμενες λόγω της Κλιματικής αλλαγής.

• Εκσυγχρονισμός και Ψηφιοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης σεισμόπληκτων κτηρίων, στην πλατφόρμα e-adeies. (Πρόταση ΤΕΕ/ΤΑΚ , έγγραφο 17-02-2023)

Δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για αιτήματα πολιτών, κατάθεση φακέλων ιδιωτών μηχανικών. Δημιουργία Ψηφιακής πλατφόρμας για την καταχώριση των αυτοψιών (πρωτοβάθμιος έλεγχος, δελτίο επανελέγχου ΠΑΕΕΚ, έκθεση αυτοψίας ολοσχερώς κατεστραμμένου κτηρίου, αυτοψίες ΔΑΕΦΚ και πορισμάτων τους).

Οι πρωτοβάθμιοι έλεγχοι από τους ελεγκτές μηχανικούς είναι χρήσιμο να γίνονται ηλεκτρονικά.

Συνεχής εμπλουτισμός πλατφόρμας helpdesk για επικοινωνία, ανάρτηση νομοθεσίας, πληροφορίες, οδηγίες σε πολίτες και μηχανικούς (αυτό έχει υλοποιηθεί και είναι διαθέσιμο ήδη).

ΘΕΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ : η ηλεκτρονική διαχείριση των πληροφοριών και των πρωτοβάθμιων ελέγχων, πέρα από τη μεγάλη εξοικονόμηση χρόνου για το δημόσιο αλλά και τους Ιδιώτες μηχανικούς, θα μας δώσει και μια μεγάλη βάση δεδομένων για δημιουργία χαρτών , στατιστικών στοιχείων κτλ

• Επιλέξιμη και επιδοτούμενη δαπάνη η Αμοιβή Μηχανικού, στον Προυπολογισμό των σεισμόπληκτων κτηρίων.

Με βάση και τις εισηγήσεις της επιστημονικής κοινότητας, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε κτηρίου ανά περίπτωση θα πρέπει να γίνεται διερεύνηση στα πέτρινα κτήρια του τρόπου δόμησης, όπου χρειάζονται εργαστηριακοί έλεγχοι, τεκμηρίωση του Φέροντος οργανισμού προκειμένου να γίνει η στατική μελέτη. Πρόκειται για εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις και μεθόδους που δεν μπορούν να

καλυφθούν από τις ανηγμένες τιμές του Προϋπολογισμού των εργασιών υλοποίησης. Σε περίπτωση μνημείων, ιστορικών κτηρίων και ειδικών περιπτώσεων θα πρέπει να μπουν πρόσθετα άρθρα στον Προυπολογισμό, που να προβλέπουν και να επιδοτούν αυτές τις εξειδικευμένες γνώσεις και τεχνικές, αλλά και συνολικά την αμοιβή μηχανικού εφόσον είναι επιθυμητή και επιβεβλημένη η ποιότητα στις μελέτες μας και στις κατασκευές μας.

ΘΕΤΙΚΑ εξοικονομεί ΣΗΜπόρους, χρήμα και γνωρίζουμε χρόνο. Το καλά αποτέλεσμα ότι για την του Πολιτεία, να μελετηθεί η επένδυση αλλά και σε να επιστημονική υλοποιηθεί ορθάγνώση ,

επιστημονικά η ενίσχυση και επισκευή των κτηρίων, των μνημείων και των δημόσιων υποδομών, είναι τελικά η ασφαλής επαναχρήση τους για πολλά ακόμη χρόνια και άρα η εξοικονόμηση πόρων και χρόνου.

• Ασύμφορα κτήρια.

Θα πρέπει να προβλεφτεί νομοθετικά όπως προβλέφτηκε στο Μάτι και σε άλλες περιπτώσεις. Όταν το κόστος επισκευής σε ένα κτήριο γίνεται μεγαλύτερο από το κόστος ανακατασκευής, οι διαθέσιμοι πόροι οικονομικοί αλλά και οι ανθρωποώρες των μηχανικών ιδιωτών και ελεγκτών έχουν αρνητικό ισοζύγιο. Είναι κρίσιμο να αξιολογηθεί και στην περίπτωση του Αρκαλοχωρίου σε ποιά κτήρια έιναι ασύμφορη η επισκευή τους. Θα πρέπει πρώτιστα να δοθεί βαρύτητα στη σωστή και στοχευμένη διαχείριση των πόρων , με απώτερο σκοπό την ασφαλή επανάχρηση κτηρίων με λογικά αποδεκτό κόστος σε σχέση με το κόστος ανακατασκευής ενός κτηρίου.

• Παρά την δημοσίευση σε ΦΕΚ, για το άτοκο δάνειο που αφορά το 20% του Προϋπολογισμού των σεισμόπληκτων κτηρίων, καμία Τράπεζα ως σήμερα δεν έχει εφαρμόσει την εν λόγω νομοθετική ρύθμιση. 6) Παρά τις διαβεβαιώσεις της Πολιτείας, έχουν ξεκινήσει οι Πλειστηριασμοί σε ακίνητα στο σεισμόπληκτο Αρκαλοχώρι. Σε άλλες περιπτώσεις όπως το Μάτι, δόθηκαν έως σήμερα 5 αναστολές Πλειστηριασμών.

Ομοίως ζητάμε για το σεισμόπληκτο Αρκαλοχώρι να γίνει το ίδιο.

• Έχουν παρατηρηθεί Δεσμεύσεις λογαριασμών σε ακατάσχετα χρήματα στεγαστικής συνδρομής. οι Τράπεζες θα πρέπει να εναρμονιστούν επίσης με τις οδηγίες της Πολιτείας.
• Μεγάλο πρόβλημα παρατηρείται με την καταβολή του ποσού για οικοσυσκευών. Σε αυτό συντελεί και o μεγάλος αριθμός των πληγέντων νοικοκυριών σε σχέση με άλλες σεισμόπληκτες περιοχές. Η Πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει και να δώσει βαρύτητα στην επίλυση των τυχόν προβλημάτων, ώστε να υπάρχει ισότιμη αντιμετώπιση των πολιτών .
• Στα Κόκκινα κτήρια που προέκυψαν από το βίαιο γεγονός του σεισμού του Αρκαλοχωρίου, θεωρούμε ότι πρέπει να δοθεί βαρύτητα στην επίσπευση των διαδικασιών και στην κατεδάφισή τους, εφόσον καθίστανται επικίνδυνα για τους πολίτες.
• Στον εγκεκριμένο και αναθεωρημένο Προυπολογισμό , πέρα από τις χαμηλές τιμές που δεν ανταποκρίνονται στο σημερινό κόστος της αγοράς (έγγραφο ΤΕΕ/ΤΑΚ 01-12-2022) πρέπει να γίνουν σημαντικές προσθήκες σε άρθρα για εργασίες που είναι απαραίτητες και πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός και ξεχωριστή τιμή για αυτές. Αυτές είναι οι εξής :

α) Καθαίρεση επιχρισμάτων. Είναι σημαντική εργασία πρέπει να διαχωριστεί από τα άρθρα Δ2γ και Δ3. Ενδεικτικές τιμές αγοράς 8€ -10€/τμ.

β) Χρήση Ικριωμάτων. Η ορθή και ασφαλής χρήση των ικριωμάτων πρέπει να επιδοτηθεί ξεχωριστά από τα υπάρχοντα άρθρα, να συμπεριληφθεί στην άδεια επισκευής όταν είναι απαραίτητη και να δίνονται κίνητρα έτσι για ορθή χρήση των μέτρων ασφαλείας. Ενδεικτική τιμή αγοράς 6€/τμ.

γ) Μελέτη και εφαρμογή υποστύλωσης και αντιστήριξης όπου αυτό απαιτείται, με καθορισμού ποσού ανάλογα με την επιφάνεια της υποστύλωσης. Σε πολλά έργα επισκευής και ενίσχυσης είναι προαπαιτούμενη η μελέτη και εφαρμογή μελέτης υποστύλωσης. Αυτο τεκμηριώνεται από την επιστημονική κοινότητα, Είναι ένα σημείο που πρέπει να δοθεί βαρύτητα για την ασφάλεια των εργαζομένων, της κατασκευής και την ορθή εφαρμογή της επιστήμης.

δ) Να επιδοτούνται οι διερευνητικές εργασίες και οι εργαστηριακοί έλεγχοι όπου αυτοί απαιτούνται.

Αποκατάστασ Οπλισμένου σκυροδέματος

ε)Άρθρο Β5 (επικόλληση σύνθετων υλικών FRP) δεν γίνεται εφαρμογή ελασμάτων παρά μόνο σε υφάσματα. Επίσης στο ίδιο άρθρο δεν γίνεται διαχωρισμός τιμής μεταξύ υφασμάτων διαφορετικού βάρους ή σύστασης (υάλον ή άνθρακα).

Αποκατάσταση Τοιχοποιίας

Άρθρο Β5 – δεν περιλαμβάνεται σύστημα ινοπλισμένων πολυμερών FRP

στ) Άρθρο Γ6 σε εφαρμογή ενεμάτων ομογενοποίησης η τιμή δεν επαρκεί για την εκτέλεση εργασιών

ζ) Άρθρο Γ3 ο ελαφρύς οπλισμένος μανδύας δεν επαρκεί με βάση τις συνήθεις τιμές (υλικά και εργασία) Αυτο ισχύει για τα περισσότερα άρθρα του τιμολογίου, οι τιμές είναι χαμηλότερες από το πραγματικό κόστος στην αγορά. (έγγραφο ΤΕΕ/ΤΑΚ 01-12-2022)

η) Προσθήκη άρθρου για ειδική διαχείριση και αποκομιδή του αμιάντου (πρόταση ΤΕΕ/ΤΑΚ, επιτροπή σεισμόπληκτων κτηρίων έγγραφο 17-11-2022).

11) Στατική ενίσχυση σεισμόπληκτων κτηρίων σε συνδυασμό με επιδοτούμενη ενεργειακή αναβάθμιση. 12) Οριστική διάκριση αρμοδιοτήτων και περιορισμός των απαιτούμενων γνωμοδοτήσεων μορφολογικού ελέγχου (ΥΠΟ/ΣΑ) .Να διευκρινισθεί ότι σε περίπτωση που οι απαιτούμενες οικοδομικές εργασίες δεν επιφέρουν τροποποιήσεις στις όψεις του κτιρίου δεν απαιτείται γνώμη ΣΑ, με το σκεπτικό ότι η ΔΑΕΦΚ επιδοτεί εργασίες για την αποκατάσταση του κτιρίου ως έχει, χωρίς να εξετάζεται η νομιμότητα του ΚΤΙρίΟΙΙ. (Πρόταση ΣΑ)

• Σε νομίμως υφιστάμενο κτίριο που κατά την ανέγερσή του δεν απαιτείτο γνώμη ΣΑ (ΕΠΑΕ) και κατά την επισκευή του δεν τροποποιούνται οι όψεις δεν απαιτείται γνώμη ΣΑ. (Πρόταση ΣΑ)
• Κατά την διαδικασία έγκρισης και αποζημίωσης εργασιών αποκατάστασης σεισμοπλήκτων κτιρίων, να λαμβάνονται υπόψη και οι αιτούμενες εργασίες προσαρμογής των κατασκευών που αποκλίνουν από το (χαρακτηρισμένο ή μη) μορφολογικό χαρακτήρα του οικισμού. (Πρόταση ΣΑ)
• Επιδότηση και απαίτηση Γεωτεχνικής μελέτης . Πρόσφατα μαθήματα από τις πλημμύρες της Μαγνησίας.

Στα συμπεράσματα της διημερίδας αυτής, συγκαταλέγεται το μήνυμα της ΤΟΠΙΚής κοινωνίας της Περιφέρειας Ηρακλείου Κρήτης, ότι είμαστε ενωμένοι σε έναν κοινό στόχο που είναι η απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης επισκευής σεισμόπληκτων κτηρίων.

Ζητάμε αλλαγή της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού του Υπουργείου, απλοποίηση και Ψηφιοποίηση των διαδικασιών, προκειμένου να επιταχύνουμε στο υπάρχον πολύ χαμηλό ποσοστό αδειοδότησης 1,28% , 29 άδειες επισκευής έχουν εκδοθεί από τους 2254 φακέλους επισκευής που έχουν κατατεθεί, δύο χρόνια μετά το σεισμό . (Στοιχεία από την παρουσίαση της ΔΑΕΦΚ).

Σας καλούμε με αφορμή τα δύο χρόνια από το σεισμό του Αρκαλοχωρίου 27-09-2021, να κάνουμε μαζί στην πράξη βήματα επιτάχυνσης, Ψηφιοποίησης, απλοποίησης των διαδικασιών, ώστε να αλλάξουμε το κλίμα και την υφιστάμενη δυσχερή κατάσταση και η περίπτωση του Αρκαλοχωρίου να γίνει ένα θετικό παράδειγμα ένωσης και σύγκλισης δυνάμεων και της πολιτικής βούλησης.