ΚΡΗΤΗ
Πώς οι κακές επιλογές των γιαγιάδων μας επηρεάζουν εμάς σήμερα- Ο Δρ. Χ. Σπηλιανάκης απαντά στο Cretalive
Τελικά, είμαστε το DNA μας ή αποτέλεσμα των περιβαλλοντικών συνθηκών; Μία ενδιαφέρουσα ομιλία γίνεται την Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου στην Ανδρόγεω.
Της Κατερίνας Μυλωνά
«Δες την πεθερά σου και θα έχεις εικόνα πώς θα μοιάζει η γυναίκα σου σε 30 χρόνια»… Είναι μία φράση που ακούγεται συχνά και μας κάνει να σκεφτόμαστε πως, τελικά, είμαστε ό,τι είναι γραμμένο στο DNA μας.
Ή μήπως όχι; Ο καθηγητής Μοριακής Βιολογίας και Επιγενετικής του Τμήματος Βιολογίας, της Σχολής Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, Δρ. Χαράλαμπος Γ. Σπηλιανάκης θα πραγματοποιήσει μία ενδιαφέρουσα ομιλία με θέμα «Αυτό που είμαστε οφείλεται στο DNA μας ή στο περιβάλλον μας;».
Πρόκειται για την τρίτη διάλεξη του κύκλου ομιλιών «Η Βιολογία στην πόλη», που συνδιοργανώνεται από το Τμήμα Βιολογίας της Σχολής Θετικών και Τεχνολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης και τον Δήμο Ηρακλείου, την Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου, στις 7 το απόγευμα, στην αίθουσα «Μανόλης Καρέλλης» στο κτήριο της οδού Ανδρόγεω.
Ο καθηγητής μας ξεκαθάρισε από την αρχή ότι αποφεύγει να δίνει ποσοστά, να κατανέμει, δηλαδή, πόσο… DNA είμαστε και πόσο περιβάλλον. Εξηγεί ότι ο συνδυασμός είναι αυτός που μας καθορίζει. Για παράδειγμα, αν έχουμε ένα καλό γενετικό υλικό αλλά ζούμε σε ένα επιβλαβές περιβάλλον, τότε κινδυνεύουμε να νοσήσουμε. Ωστόσο, από την επιστημονική του κατάρτιση καταλήγει στο συμπέρασμα πως το DNA κατέχει ένα ποσοστό της τάξης του 60% στο είναι μας. Αυτό γιατί αν το γενετικό μας υλικό είναι «προβληματικό», ό,τι και αν κάνει το περιβάλλον μας δύσκολα το ανατρέπει.
Ηράκλειο: Ομιλία για τα γονίδια, το DNA και το περιβάλλον μας
Η παραπάνω… μίξη, πάντως, προσδιορίζει και τον χαρακτήρα του κάθε ατόμου. Ο Δρ. Χ. Σπηλιανάκης αναφέρει πως ο χαρακτήρας μας δεν είναι τίποτα άλλο από μία παραγωγή ορμονών και μορίων που επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας. Στην ουσία, πρόκειται για χημεία: οι ορμόνες είναι εκείνες που καθορίζουν τον τρόπο σκέψης μας. Τα χημικά μόρια που παράγει ο οργανισμός μας εξαρτώνται από το περιβάλλον αλλά και το γενετικό μας υλικό. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η σχιζοφρένεια, που αποτελεί πάθηση του νευρικού συστήματος.
Δίδυμα που διαφέρουν!
Ένα ερώτημα που θα τεθεί στην ομιλία είναι «Γιατί δίδυμα που έχουν το ίδιο DNA δεν αναπτύσσουν απαραίτητα τις ίδιες ασθένειες;». Ο επιστήμονας εξηγεί πως στα δίδυμα διαφέρει και ο χαρακτήρας και σε αυτό ξεκάθαρα παίζει ρόλο το περιβάλλον. Μπορεί δίδυμα να μεγαλώνουν με διαφορετικό τρόπο, να είναι 100% όμοια στην όψη και, όμως, να τα διακρίνει κανείς μόνο από το βλέμμα τους. Ακόμα, μπορεί ένας δίδυμος να εμφανίζει διαβήτη και ο άλλος όχι. Σε αυτή τη διαφοροποίηση έχει σαφώς καθοριστικό ρόλο το περιβάλλον.
Στην απλοϊκή ερώτηση που του θέσαμε εμείς ως αδαείς, αν, για παράδειγμα, ο καρκίνος είναι κάτι που «κρύβεται» μέσα μας και εμφανίζεται αναλόγως τις συνθήκες, μας απάντησε ότι ο κάθε άνθρωπος έχει 10 τρις κύτταρα που προέκυψαν από ένα γονιμοποιημένο ωράριο, έχουμε ένα DNA που διαρκώς διαιρείται και υπάρχει η τάση να γίνονται λάθη κατά την αντιγραφή του γενετικού υλικού. Δεν εμφανίζουν όλοι οι άνθρωποι καρκίνο γιατί τα κύτταρά μας διαθέτουν επιδιορθωτικούς μηχανισμούς. Όμως, μπορεί να έχουμε την προδιάθεση να μη συντελείται αυτή η επιδιόρθωση ή εμείς οι ίδιοι να επιβαρύνουμε το γενετικό μας υλικό λόγω του τρόπου ζωής μας, για παράδειγμα αν καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, αν καπνίζουμε ή αν ακολουθούμε κακή διατροφή.
Εν κατακλείδι, όλοι μας έχουμε την τάση να νοσήσουμε, παράλληλα, όμως, έχουμε και μηχανισμούς προστασίας απέναντι στον καρκίνο.
Αμαρτίες γιαγιάδων παιδεύουσι τέκνα!
«Μπορεί η διατροφή της γιαγιάς σας να επηρεάσει τη δική σας υγεία;» Στο παραπάνω ερώτημα θα απαντήσει ο καθηγητής. Τον ρωτήσαμε, αν η γιαγιά μας έχει τη δυνατότητα να μας κληροδοτήσει ένα «κακό» ή «καλό» DNA. Μας είπε ότι η κληρονομιά μας είναι στη χρωματίνη μας, το DNA δεν είναι γυμνό στα κύτταρά μας, το 50% του βάρους του είναι οι πρωτεΐνες που το τυλίγουν.
Κάπου εδώ κάνει τη θεαματική είσοδό της η επιγενετική μνήμη.
Για παράδειγμα, αν η γιαγιά μας πέρασε έναν λοιμό στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αυτό καταγράφεται ως επιγενετική μνήμη και μπορεί να επηρεάσει τις εγγονές της, οι οποίες κινδυνεύουν να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2.
Ίσως ο παππούς μας ήταν ακτινολόγος και δε λάμβανε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Τότε, επηρεάζονται άμεσα ακόμα και τα εγγόνια του, διότι το DNA του είναι καταπονημένο!
Το γενετικό μας υλικό κληρονομείται από τα ωράρια και τα σπερματοζωάρια, αν έχει υποστεί συγκεκριμένες βλάβες και έχει αλλάξει η σύστασή του τότε αυτό μπορεί να περάσει και στις επόμενες γενιές. Ωστόσο, το περιβάλλον, να θυμίσουμε, παίζει και αυτό καθοριστικό ρόλο.
Τον ρωτήσαμε αν η φράση «Δες πώς είναι σήμερα η πεθερά, για να καταλάβεις πώς θα είναι η νύφη σε 30 χρόνια» έχει κάποια βάση και μας απάντησε θετικά. Μας είπε, βέβαια, ότι μπορεί να έχουμε μία προδιάθεση για κάτι, για παράδειγμα μία τάση να παίρνουμε βάρος, ωστόσο αν το… παλέψουμε με άσκηση και διατροφή, τότε μπορούμε να το πολεμήσουμε. Απλώς θέλει κόπο ούτως ώστε το περιβάλλον να νικήσει το DNA μας!
Πολύχρωμες γάτες και αυτοάνοσα!
Οφείλουμε να παραδεχτούμε πως αυτό το ερώτημα μας προκάλεσε απορίες. Έχει ως εξής: «Τι σχέση έχουν οι πολύχρωμες γάτες με τη μεγαλύτερη συχνότητα αυτοάνοσων νοσημάτων στις γυναίκες;»
Κατ’ αρχάς, ο Δρ. Χ. Σπηλιανάκης μας εξήγησε πως οι πολύχρωμες γάτες είναι πάντα θηλυκές. Για όλα φταίνε τα χρωμοσώματα, τα θηλυκά θηλαστικά έχουν δύο Χ ενώ οι άντρες ένα. Υπάρχει, λοιπόν, ένας μηχανισμός απενεργοποίησης του ενός Χ χρωμοσώματος στις γυναίκες ούτως ώστε να έχουν την ίδια γονιδιακή δόση με τους άντρες. Αν αυτός ο μηχανισμός σφάλει, τότε αυτό μπορεί να εξηγήσει την αυξημένη συχνότητα αυτοάνοσων νοσημάτων στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.
Άρα οι μηχανισμοί που ελέγχουν το χρώμα στις γάτες σχετίζονται με την αυξημένη τάση για αυτοάνοσα στις γυναίκες!
Εμείς θα πούμε πως η Βιολογία είναι μία συναρπαστική επιστήμη!
Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη και το Ηράκλειο
