Τους τελευταίους δύο μήνες διαβάσαμε πολλά για τον «διαφορετικό» τρόπο που η Σουηδία αντιμετώπισε την επιδημία του κορωνοϊού. Πολλά τα θετικά σχόλια, αλλά περισσότερα τα αρνητικά. Στη Σουηδία βρίσκεται για το Διδακτορικό της στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα, στον Τομέα Νευροεπιστήμες, η Ουρανία Τζώρτζη, κόρη του καθηγητή από την Κριτσά Μανώλη Τζώρτζη και της Αθανασίας Καραμιχάλου. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ιεράπετρα αλλά είναι δημότης της Κριτσάς.
Το 2012 η Ουρανία ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και το 2014 το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Νευροεπιστημών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
«Όχι σε αυστηρά lockdown αλλά σε πολιτική ατομικής ευθύνης»
«Από τις 11 Μαΐου υπάρχουν συνολικά 26.670 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 3.256 θάνατοι από κορωνοϊό στη Σουηδία, ενώ στις μονάδες εντατικής θεραπείας νοσηλεύονται 1.738 ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα. Παρόλο που η Σουηδική κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι θα γίνονται εβδομαδιαία 50.000-100.000 διαγνωστικά τεστ όπου θα δίνεται προτεραιότητα π.χ. σε άτομα που εργάζονται στον τομέα της υγείας, αστυνομία κλπ., αυτός ο αριθμός δεν έχει επιτευχθεί ακόμα. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, το σουηδικό μοντέλο αντιμετώπισης της πανδημίας του COVID-19 δεν βασίζεται σε αυστηρά lockdown και ακολουθεί την πολιτική ατομικής ευθύνης. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει την αντίδραση των χωρών παγκοσμίως».
«Οι περισσότεροι δουλεύουν από το σπίτι και οι κοινωνικές επαφές έχουν μειωθεί»
«Παρά τη χαλαρότητα των μέτρων, η ζωή όλων στη Σουηδία έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό. Φυσικά πολλοί είναι εκείνοι που αρρώστησαν και εκείνοι που έχασαν αγαπημένα πρόσωπα. Γυμνάσια, λύκεια και πανεπιστήμια λειτουργούν εδώ και καιρό μέσω διαδικτύου, ενώ παρόλο που τα δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία παραμένουν ανοικτά, πολλοί γονείς επιλέγουν να κρατήσουν τα παιδιά στο σπίτι. Κόσμος έχασε τη δουλειά του και εταιρίες έκλεισαν. Σε άλλες περιπτώσεις το κράτος προχώρησε σε οικονομική ενίσχυση εταιριών σε κρίση, για να μην απολυθεί το προσωπικό. Οι περισσότεροι προσπαθούν να δουλεύουν από το σπίτι και οι κοινωνικές επαφές έχουν μειωθεί στο ελάχιστο. Εδώ ευτυχώς ή δυστυχώς οι “ασπασμοί- χαιρετισμοί” όπως λέει και ο Σπύρος Παπαδόπουλος στο ενημερωτικό σποτ, γίνονταν πολύ πιο προσεκτικά από αυτό που έχουμε συνηθίσει στην Ελλάδα καθώς ο σκανδιναβικός εναγκαλισμός πάντα περιείχε λίγη απόσταση. Στα σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα προστέθηκαν προστατευτικά πλεξιγκλάς στα ταμεία. Μειώθηκαν όμως και οι πελάτες με πολλούς από εμάς να ψωνίζουν πλέον μόνο διαδικτυακά. Επίσης μειώθηκε πολύ η χρήση των ΜΜΜ. Ναι! ταυτόχρονα πολλοί είναι εκείνοι που δεν κρατούν τα μέτρα φυσικής απόστασης και θα δεις ορδές σε πάρκα, καφετέριες, εστιατόρια μια ηλιόλουστη ημέρα.
Ένα δυνατό κομμάτι της εγχώριας επιστημονικής κοινότητας αντέδρασε και προσπάθησε να ασκήσει πίεση στην κυβέρνηση ώστε να λάβει πιο ισχυρά μέτρα, αλλά δεν τα κατάφερε. Κάτι που προϋπήρχε και συνέχισε να λειτουργεί και τώρα στην πανδημία είναι το γεγονός ότι με μια απλή ρινική καταρροή θα πρέπει να αποφύγω να πάω στη δουλειά για να προστατεύσω τους συναδέλφους. Επίσης υπάρχει πάντα τηλεφωνική γραμμή ιατρικής βοήθειας την οποία μπορείς να καλείς ανά πάσα στιγμή περιγράφοντας τα συμπτώματα σου και ζητώντας οδηγίες, αποφεύγοντας έτσι μια επίσκεψη στα επείγοντα περιστατικά όπου και κινδυνεύεις να μολύνεις και να μολυνθείς».
«Η κατάσταση φαίνεται να είναι ελεγχόμενη»
«Το σύστημα υγείας αντέδρασε άμεσα, αυξήθηκαν οι μονάδες εντατικής θεραπείας με τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία να δημιουργούν πτέρυγες αποκλειστικά για περιστατικά COVID-19 και με τη βοήθεια του στρατού δημιουργήθηκε έκτακτο νοσοκομείο 600 κλινών σε έναν μεγάλο εκθεσιακό χώρο στη Στοκχόλμη. Αν και αυτή τη στιγμή οι νεκροί ξεπερνούν τους 3.500 το αυτοσχέδιο νοσοκομείο δεν έχει χρειαστεί ακόμα καθώς η κατάσταση φαίνεται να είναι ελεγχόμενη. Διαγνωστικά τεστ γίνονται σπάνια, γεγονός που σε πρώτη φάση αλλοιώνει τις οποιεσδήποτε στατιστικές δίνονται στα μίντια».
«Ο ασυμπτωματικός είναι και μεταδοτικός»
«Τα μελανότερα σημεία της πολιτικής που ακολουθήθηκε στη Σουηδία είναι το ότι δεν κατάφερε να προστατεύσει τους ηλικιωμένους της, όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο υπουργός υγείας κ. Τέγκνελ, και η πεποίθηση ότι οι ασυμπτωματικοί φορείς του ιού δε συμβάλουν στην εξάπλωσή του. Τα μέσα αναφέρουν πως το 90% των νεκρών ήταν άνω των 70 ετών και πολλοί από αυτούς βρίσκονταν σε οίκους ευγηρίας. Η πιθανότερη εξήγηση για αυτό είναι η έλλειψη κατάλληλης ενημέρωσης και η απουσία μέσων προστασίας σε άτομα που φρόντιζαν ή συναναστρέφονταν ηλικιωμένους σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τελικά ο ασυμπτωματικός είναι και μεταδοτικός. Αυτή τη στιγμή έχουν απαγορευτεί οι επισκέψεις σε γηροκομεία και οι ηλικιωμένοι μένουν σπίτι, ενώ το κράτος προσφέρει μεγάλα πακέτα οικονομικής ενίσχυσης στον τομέα της φροντίδας ηλικιωμένων».
«Μέχρι τέλος Μαΐου το 40% της Στοκχόλμης θα έχει μολυνθεί»
«Σε μια πιο ευχάριστη νότα -αν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε έτσι-, υπολογίζεται πως μέχρι τέλος Μαΐου το 40% της Στοκχόλμης θα έχει μολυνθεί, γεγονός που σημαίνει ότι βγαίνουμε σιγά σιγά από αυτή τη λαίλαπα και στο δεύτερο κύμα κρουσμάτων που αναμένεται να έρθει το φθινόπωρο, θα έχει ήδη αποκτηθεί ανοσία σε ένα μεγάλο βαθμό οπότε ελπίζουμε πως τα νέα περιστατικά θα είναι λίγα. Προσωπικά δεν θέλω να αναφέρομαι στον όρο «ανοσία της αγέλης» καθώς ο όρος αυτός αφορά σε τύπο έμμεσης ανοσίας και όχι σε κάποια σύγχρονη πολιτική κρατών που αναπτύχθηκε ξαφνικά στα χρόνια της πανδημίας».
«Είναι πολλά αυτά που βεβιασμένα μάθαμε… είναι όμως περισσότερα αυτά που δεν γνωρίζουμε»
«Τους τελευταίους μήνες έχει δημοσιευτεί ένας τεράστιος αριθμός επιστημονικών άρθρων γύρω από τον SARS-CoV-2, όπου σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα, γιατροί, ερευνητές κλπ. προσπαθεί να εξηγήσει τα διάφορα χαρακτηριστικά του ιού και τους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισής του. Είναι πολλά αυτά που βεβιασμένα μάθαμε αυτή την περίοδο: ο ιός είναι υψηλής μεταδοτικότητας, ανήκει σε γνωστή κατηγορία ιών που προκαλούν λοίμωξη του αναπνευστικού, γνωρίζουμε το χρόνο που μπορεί παραμένει ενεργός πάνω σε υλικά… μέταλλο, χαρτί, ξύλο, αεροζόλ κλπ. Είναι όμως περισσότερα αυτά που δεν γνωρίζουμε και χρειάζεται χρόνος για να απαντηθούν κάποια ερωτήματα όπως για παράδειγμα ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός ανθρώπων που μολύνθηκαν, με ποιο τρόπο ακριβώς γίνεται η μετάδοσή του από άνθρωπο σε άνθρωπο, ποια είναι η πλήρης κλινική εικόνα που προκαλείται, ποιος είναι ο ρυθμός μετάλλαξης του ιού… γνώση απαραίτητη για την ανάπτυξη εμβολίου, γιατί νεαρά άτομα χωρίς συνοδά νοσήματα αναπτύσσουν σοβαρά συμπτώματα, πόσο διαρκεί μια αποκτηθείσα ανοσία και αν μπορεί κανείς να νοσήσει ξανά».
«Ας παραμείνουμε θετικοί και ψύχραιμοι!»
«Το σίγουρο είναι πως έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε από αυτή την ιστορία σε επιστημονικό-πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο. Η υπάρχουσα γνώση αλλάζει συνεχώς και ο ιός δεν έχει παίξει όλα τα χαρτιά του. Επομένως δεν είμαστε ακόμα σε θέση να κάνουμε απολογισμό. Σε μερικά χρόνια θα μπορούμε να γνωρίζουμε ποιες τακτικές λειτούργησαν τελικά. Μέχρι τότε ας παραμείνουμε θετικοί και ψύχραιμοι!».
Τα παραπάνω εξαιρετικά ενδιαφέροντα μας μετέφερε από τη Σουηδία η βιολόγος Ουρανία Τζώρτζη που αυτήν την περίοδο βρίσκεται για το Διδακτορικό της στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας, στον Τομέα Νευροεπιστήμες.
Αντικείμενο μελέτης της είναι: «Εγκεφαλικά κυκλώματα που εμπλέκονται στην κατάθλιψη, τον εθισμό και στο σύστημα ανταμοιβής/ευχαρίστησης».
Έχει κάνει δημοσιεύσεις σε: Nature Neuroscience, 2018; Molecular Psychiatry, 2019; Cell Reports, 2019 – Ομιλία στο Brain Prize Meeting Conference, Δανία, 2017. Το πλήρες κείμενο της διατριβής της βρίσκεται στο: https://openarchive.ki.se/xmlui/handle/10616/46981.
