"Οι Κρητικοί αγαπούν το βιβλίο" και ... ο κόσμος του βιβλίου έρχεται στα Χανιά!

Πραγματικός πρωταγωνιστής θα είναι το Βιβλίο στο Φεστιβάλ Βιβλίου που ξεκινάει στα Χανιά απόψε, με τη φιλοδοξία οι Κρητικοί να το αγκαλιάσουν, καταθέτοντας με την παρουσία και τη συμμετοχή τους, την ανάγκη το 1ο αυτό Φεστιβάλ Βιβλίου στην πόλη των Χανίων, να εξελιχθεί σε θεσμό.

Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ είναι αδιαμφιβήτητα πλούσιο και εξαιρετικά φιλόδοξο, με τους διοργανωτές να τοποθετούν τον πήχυ ψηλά. Ποντάρουν όμως και στους Κρητικούς, εκτιμώντας ότι με βάση την "παράδοση" της Κρήτης (και) στη Λογοτεχνία, οι Κρητικοί θα δώσουν το "παρών", επιβεβαιώνοντας και τους φορείς - Περιφέρεια Κρήτης και δήμο Χανίων - που στηρίζουν την προσπάθεια αυτή.

Στο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων που θα διαρκέσει ως τις 3 Ιουλίου, θα έχει κανείς την ευκαιρία να παρακολουθήσει "συμπυκνωμένα" πολυάριθμα δρώμενα, παρουσιάσεις, δράσεις και εκδηλώσεις. Πάνω από 100 ομιλητές - συγγραφείς Έλληνες, Κύπριοι, από τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ουκρανία και το Περού, εκδότες, ακαδημαϊκοί, μεταφραστές και διανοούμενοι - θα δώσουν το "παρών". Θα πραγματοποιηθούν περισσότερες από 60 παρουσιάσεις, συζητήσεις, σεμινάρια, συναυλίες, προβολές ντοκιμαντέρ, μελοποιημένες αφηγήσεις παραμυθιών και θεατρικά αναλόγια βιβλίων σύγχρονης ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, ποίησης, δοκιμίου, παιδικής λογοτεχνίας.

Κι όλα αυτά υπό το πρίσμα των κυριολεκτικών και μεταφορικών "γραμμών" που περιγράφουν όρια και σύνορα. Κεντρικό θέμα «Στις γραμμές των συνόρων» και επιμέρους θεματικοί άξονες του Φεστιβάλ οι εξής: «Σύνορα στην Ευρώπη», «Τα όρια Ιστορίας και Λογοτεχνίας», «Διαβαίνοντας τα σύνορα της προσφυγιάς», «Η Κρήτη ως όριο», και «Μίκης Θεοδωράκης: Ένας διανοούμενος εκτός ορίων».

Λίγο πριν το Φεστιβάλ "ανοίξει αυλαία", ο διευθυντής του 1ου Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, δημοσιογράφος, λάτρης του βιβλίου και λογοτέχνης κι ο ίδιος, Μανώλης Πιμπλής μιλάει για τη διοργάνωση που φιλοδοξεί να ανοίξει νέους πνευματικούς δρόμους, να υπογραμμίσει τις πολλαπλές διαστάσεις που οι σελίδες ενός βιβλίου "γεννούν" αλλά και εκφράζει την πεποίθηση ότι "η Κρητικιά και ο Κρητικός είναι σίγουρο ότι αγαπούν το βιβλίο". Το στοίχημα είναι ... να αποδειχθεί στην πράξη και το Φεστιβάλ να καταφέρει να αποτελέσει μια γιορτή!

Γιατί «Στις γραμμές των συνόρων»; Τί συμβολίζει ο τίτλος αυτός; Παραπέμπει απλώς σε ένα γεωγραφικό προσδιορισμό;

Ζούμε σε μια εποχή που τα γεωγραφικά σύνορα μπορεί να αμφισβητούνται με θετικούς ή αρνητικούς τρόπους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση λ.χ. τις προηγούμενες δεκαετίες χαλάρωσε τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορά της, κάτι που διευκόλυνε τις μετακινήσεις των ανθρώπων και άνοιξε τους ορίζοντές τους. Από την άλλη τόσο ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία όσο, ακόμη περισσότερο σήμερα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δείχνει ότι στην Ευρώπη, αντίθετα με ό,τι πιστευόταν παλιότερα, δεν έχει τελειώσει -κάθε άλλο- η αμφισβήτηση των «σκληρών» συνόρων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ειρήνη στην ήπειρό μας.

Από την άλλη μεριά, οι κοινωνίες εξελίσσονται, διαφόρων ειδών σύνορα και όρια αμφισβητούνται και μετακινούνται. Είτε αυτό έχει να κάνει με τη θέση της γυναίκας, είτε έχει να κάνει με ζητήματα ταυτότητας φύλου, είτε έχει να κάνει με κάθε είδους ταμπού και κοινωνικές απαγορεύσεις, που σήμερα αμφισβητούνται ευρέως ή βρίσκονται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, βάζοντας στο δημόσιο διάλογο διαφόρων τύπων όρια και κοινωνικές περιχαράξεις.

Όλα αυτά δεν αφήνουν αδιάφορη φυσικά ούτε τη λογοτεχνία η οποία όχι μόνο οικειοποιείται τα θέματα αυτά για να τα διαχειριστεί στο δικό της πεδίο, αλλά καταργεί και η ίδια διαφόρων ειδών όρια που την αφορούν. Κάπως έτσι βλέπουμε μίξεις ειδών, σε λογοτεχνικά κείμενα εισβάλλει και δοκιμιακός λόγος ενώ η Ιστορία διαχέεται στην πεζογραφία με όλους τους πιθανούς τρόπους.

Όσο για την Κρήτη, αυτοί οι προβληματισμοί την αφορούν άμεσα, τόσο γιατί είναι ένα ευρωπαϊκό γεωγραφικό όριο όσο, κυρίως, γιατί είναι ένας τόπος μίξεων και επιρροών, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μέσα από πολλές κατά καιρούς διαφορετικότητες, έχει χτίσει μια ισχυρή ταυτότητα που αντέχει στο χρόνο και έχει προοπτική.

Στο πρόγραμμα διακρίνει κανείς ένα μεγάλο αριθμό πολύ γνωστών ξένων και Ελλήνων συγγραφέων, πληθώρα εκδηλώσεων, προβολών, σεμιναρίων, συζητήσεων και πολλών άλλων. Η συμμετοχή του κοινού της Κρήτης (αλλά και των επισκεπτών) αποτελεί πρόκληση για εσάς; Το να αποδειχθεί, δηλαδή, ότι ο Κρητικός αγαπάει και στηρίζει το βιβλίο.

Αυτή είναι φυσικά η μεγαλύτερη πρόκληση. Η Κρητικιά και ο Κρητικός είναι σίγουρο ότι αγαπούν το βιβλίο, η Κρήτη έχει μεγάλη παράδοση στη λογοτεχνία αλλά και στις επιστήμες, οπότε το στοίχημα είναι όλος αυτός ο κόσμος που ενδιαφέρεται για τη λογοτεχνία, το δοκίμιο, το βιβλίο γενικότερα, να δει το φεστιβάλ σαν μια γιορτή του βιβλίου, σαν τη δική του γιορτή και να την πάρει στα χέρια του. Δεν είναι εύκολο ούτε περιμένει κανείς να γίνει κάτι τέτοιο από την πρώτη χρονιά, ωστόσο η Κρήτη έχει το δυναμικό, τις πάσης φύσεως υποδομές και τον πολιτιστικό αέρα να υποστηρίξει και να καθιερώσει ένα φεστιβάλ βιβλίου διεθνούς βεληνεκούς. Έχει και παράγοντες αυτοδιοικητικούς τόσο στην Περιφέρεια Κρήτης, όσο και στο Δήμο Χανίων, που βλέπουν καθαρά την ωφελιμότητα του εγχειρήματος. Ειλικρινά λοιπόν, δεν βλέπω το λόγο, κάτι τέτοιο, να μη γίνει κατορθωτό σε βάθος χρόνου.

Πού τοποθετείτε εσείς προσωπικά τον πήχυ, ώστε να χαρακτηριστεί επιτυχημένο το Φεστιβάλ; Ποιες είναι οι προσδοκίες σας;

Για το πρόγραμμα έχουμε ήδη δεχθεί πολύ κολακευτικά σχόλια από ποικίλες πλευρές, κάτι που είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό. Τα μέσα ενημέρωσης έχουν επίσης υποδεχθεί με θέρμη το νέο εγχείρημα, γιατί αναγνωρίζουν μια προσπάθεια να στηθεί ένα φεστιβάλ με στοιχεία μοναδικότητας για τα ελληνικά δεδομένα. Ελπίζουμε και το οργανωτικό σκέλος να σταθεί σε ανάλογο ύψος, όσο και αν οι δυσκολίες της πρώτης φοράς είναι αναπόφευκτες και τα λάθη πιθανά.

Θεωρείτε ότι το Διαδίκτυο και τα e-books μπορούν (ή έχουν) αντικαταστήσει το βιβλίο, όπως το γνωρίζουμε; Η μυρωδιά του χαρτιού, το ξεφύλλισμα, μπορούν να αντικατασταθούν από μία συσκευή, μια οθόνη;

Σε καμιά περίπτωση. Το βιβλίο ως αντικείμενο, με το χαρτί και το ξεφύλλισμα, θα συνεχίσει να υπάρχει, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον, πιστεύω όμως και στο λιγότερο ορατό. Οι οθόνες δεν ευνοούν τη μακρόχρονη ανάγνωση ενός μόνο βιβλίου, η συγκέντρωση σε αυτές για πολλές ώρες σε ένα μόνο αντικείμενο είναι σχεδόν αδύνατη και η ανάγνωση μετατρέπεται εκεί πολλές φορές από απολαυστική σε καταπιεστική. Το ηλεκτρονικό βιβλίο εξυπηρετεί άλλου είδους αναγνώσεις, λ.χ. αποσπασματικές αναγνώσεις δοκιμίων ή αναγνώσεις χρηστικών κειμένων. Η ανάγνωση βιβλίων λογοτεχνίας αλλά και η συστηματική ανάγνωση ενός δοκιμίου απαιτεί χαρτί. Φυσικά η αύξηση της τιμής του χαρτιού αποτελεί έναν νέο ανασταλτικό παράγοντα στις εκδόσεις, ενώ αυτό που παραμένει ερωτηματικό είναι αν σε 20 χρόνια, τα παιδιά που σήμερα διαβάζουν μόνο από οθόνη τηλεφώνου θα μπορούν να αφεθούν στο χαρτί. Σε κάθε περίπτωση, νομίζω, ότι αυτά τα παιδιά αν δεν διαβάζουν σε χαρτί, απλώς δεν θα διαβάζουν καθόλου λογοτεχνία.
 

Η συνεχιζόμενη (λόγω διαφορετικών παραγόντων κάθε φορά) οικονομική κρίση έχει επηρεάσει αναπόφευκτα και το βιβλίο. Ο μέσος Έλληνας το αντιμετωπίζει πια ως "πολυτέλεια" ή ως μια αναντικατάσταστη συντροφιά;

Οι συστηματικοί αναγνώστες βρίσκουν πάντα τους τρόπους. Ακόμη και αν το βιβλίο είναι ακριβό ή εκείνοι δεν διαθέτουν τα μέσα να το πληρώσουν, θα το βρουν σε μια φτηνότερη δεύτερη έκδοση ή και από δεύτερο χέρι σε βιβλιοπωλεία που ασχολούνται με τη μεταπώληση. Ή θα το δανειστούν. Το καινούριο βιβλίο γίνεται, είναι αλήθεια, κάποιες φορές πολυτέλεια, όπως όμως γίνεται και σχετικά φτηνή επιλογή δώρου τα Χριστούγεννα. Όλα τα νομίσματα έχουν δύο όψεις.
 

Υπάρχει κάτι από το πρόγραμμα που για εσάς προσωπικά έχει μία ιδιαίτερη "σημασία"; Κάτι που δεν έχει γίνει ξανά σε πόλη της Περιφέρειας και θα αποτελέσει "βαρόμετρο" και για επόμενες αντίστοιχες διοργανώσεις;

Το ένα στοιχείο που φέρνει το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων είναι ο αμιγώς φεστιβαλικός του χαρακτήρας. Το γεγονός δηλαδή ότι δεν συνοδεύεται από έκθεση βιβλίου, περίπτερα, πάγκους κ.λπ. Το μοναδικό βιβλιοπωλείο που θα υπάρχει θα είναι προϊόν μιας ωραίας και τιμητικής για το φεστιβάλ σύμπραξης τεσσάρων βιβλιοπωλείων της πόλης και της περιοχής των Χανίων που θα διαθέτει μόνο τα βιβλία των προσκεκλημένων συγγραφέων. Το φεστιβάλ θα έχει λοιπόν αποκλειστικά παρουσιάσεις βιβλίων, συζητήσεις κ.λπ. Όπως θα έχει και πολύ ενδιαφέρουσες, πιστεύω, παράλληλες εκδηλώσεις, μουσικές, θεατρικές και άλλες.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι υπάρχουν θεματικοί άξονες στο πλαίσιο των οποίων θα γίνουν συζητήσεις μεταξύ συγγραφέων, πολλές φορές μεταξύ Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, αλλά και συγγραφέων με ακαδημαϊκούς, μεταφραστές κ.λπ. Πρόκειται για μια ιδέα που στον πυρήνα της θέλει να φέρει κοντά διανοούμενους διαφορετικών χώρων αλλά και διαφορετικών χωρών, προάγοντας έτσι το διάλογο, την ελεύθερη έκφραση και την κατάθεση ποικιλίας απόψεων και οπτικών για τον κόσμο. Αυτό θα βρίσκεται στο επίκεντρο των στοχεύσεων και της φετινής και των επόμενων, βέβαια, διοργανώσεων.

Η επίσημη τελετή έναρξης του φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί σήμερα Τετάρτη 29 Ιουνίου, στο Θέατρο “Μίκης Θεοδωράκης” στην παλιά πόλη.

Δείτε το πλήρες Πρόγραμμα Εκδηλώσεων ΕΔΩ

Δείτε επίσης:

Cretalive και ... μικροί ζωγράφοι Εν Δράσει!

Άγαλμα Ρωμαίου αυτοκράτορα στο φως: το Cretalive στον χώρο της ανασκαφής της Λύττου!

Παρακαταθήκη αιώνων: Από την Κρητική Αναγέννηση στον «Μουσικό Αύγουστο»

"Ξεκλειδώνοντας" κόσμους σε στεριά, θάλασσα και Ιστορία!

Μύρων Μιχαηλίδης: "Η επόμενη χρονιά στο Πολιτιστικό Κέντρο θα είναι υπέροχη!"
 

Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την πρωτοβουλία Cretalive Εν Δράσει