Οι Απόκριες και οι ξέφρενοι χοροί μέχρι το ξημέρωμα στο παλιό Ηράκλειο

Συνέντευξη της ιστορικού κ. Μάρας Παναγιωτάκη στη Μαρία Αγαπάκη 

Από τους νερατζοπολέμους και τα κονταροχτυπήματα των Βενετών ως σήμερα, η Καστρινή Αποκριά έχει μεγάλη παράδοση. Ήδη από τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, είχαν αρχίσει σιγά σιγά οι δημόσιες εμφανίσεις μασκαράδων και γύρω στα 1883-84 οι ημιαυτόνομοι Κρητικοί έστησαν το πρώτο δημόσιο καρναβάλι, με τον Σκάχτρη, τον ξυλοπόδαρο κι ακολουθούσαν οι πατσούροι, το γαϊτανάκι, η μπάντα και οι γενναίοι Καλντιριμιτζίδες.

Μετά την απελευθέρωση, τα καρναβάλια της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα έγραψαν ιστορία: Το πρώτο μεγάλο καρναβάλι γύρω στα 1908/-10 ξεκίνησε με πρωτοβουλία φοιτητών, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Νίκος Καζαντζάκης. Διαβάζουμε στη «Νέα Εφημερίδα» του Γ. Μουρέλλου: (4.03.1924): «όλα τα κέντρα από τις δύο το απόγευμα μέχρι των πρωϊνών ωρών ήσαν κατάμεστα από κόσμο. Οι δρόμοι, αι πλατείαι τας απογευματινάς ώρας έβριθον πλήθους μεταξύ των οποίων έτρεχαν κι οι μασκαρωμένοι (…) Εις το θέατρον Πουλακάκη (…) εις την «Αγλαϊαν» (…) , εις την αίθουσαν του «Πανελληνίου», εις την «Κνωσσόν», στο «Σαλόν Φαραώ» και στου Καραϊσκου, κίνησις πρωτοφανής μετημφιεσμένων».

Το Ηράκλειο μετά από τη Μικρασιατική Καταστροφή ενσωματώνει το προσφυγικό στοιχείο και τα αποκριάτικα γλέντια συνεχίζουν! Δεν υπάρχει χώρος που να μην μετατρέπεται σε αίθουσα χορού: ο κινηματογράφος «Μινώα» (Βασιλική του Αγίου Μάρκου), το καφενείο «Εθνικόν», το χοροδιδασκαλείο Τριανταφυλλίδη, το Καζίνο Ροΐδη, μετατρέπονται σε αίθουσες χορού και το ΝΤΟΡΕ λειτουργεί ως αίθουσα δεξιώσεων όλο το χρόνο. 

Τα γλέντια κρατούν ως το ξημέρωμα και οι ορχήστρες με τους θαμώνες βγαίνουν από τα μαγαζιά και παίζουν στους δρόμους!  Έρχονται ορχήστρες διεθνούς φήμης και θίασοι από την Αθήνα (Σαπουντζάκη, Νταλμάς, Καλουτά), στις Λέσχες γίνονται επίσημοι χοροί με σμόκιν, λουστρίνια, παπιγιόν και με μακριές τουαλέτες, ενώ ο αθηναϊκός τύπος διαφημίζει την καστρινή αποκριά.

Οι «Ημέρες Χαράς» & η Χρυσή Εποχή των Καστρινών Καρναβαλιών

Η Γερμανική Κατοχή, και ο Εμφύλιος σταμάτησαν όλα τα παραπάνω. Ώσπου το 1952 διοργανώθηκε το πρώτο μεταπολεμικό καρναβάλι που ονομάστηκε «Ημέρες Χαράς». Η παρέλαση ξεκίνησε από την Χανιώπορτα και την άνοιξε η Φιλαρμονική που για πρώτη φορά φόρεσε τις νέες στολές της! Ακολούθησε ο Καρνάβαλος, πίσω του μασκαράδες, βρακοφόροι, χωριατοπούλες, κολομπίνες, πιερότοι, κουδουνάτοι, τουρκάκια, παλιάτσοι,  το Γαϊτανάκι με τις 32 ανυφάντρες και έφτασε ως την πλατεία Ελευθερίας και τους νότιους συνοικισμούς.

Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στηρίζονταν από τη δημοτική αρχή, αλλά και από ιδιώτες, καθώς εντάσσονταν σε μια προσπάθεια να τονωθεί η οικονομία της πόλης με την αύξηση της τουριστικής προσέλευσης, όχι μόνο για τις τοπικές αρχαιότητες. Η Κ.Ε.Κ.Τ.Ε. (Κεντρική Επιτροπή Καστρινών Τουριστικών Εορτών), στην οποία συμμετείχαν πολλοί επώνυμοι ηρακλειώτες κυρίως από τον εμπορικό χώρο, υποστήριζε τη διοργάνωση τουριστικών εορτών όπως τα καρναβάλια, με την προσδοκία της απορρόφησης κάποιων κονδυλίων από το σχέδιο Μάρσαλ, όπως ανέφερε στο Cretalive η ιστορικός κ. Μάρα Παναγιωτάκη.

Στου Ρεγγινάκη και στο Caprice γίνονταν οι παιδικές γιορτές (μπαλνταφάν), οι επίσημες γιορτές συνέχιζαν στο ΝΤΟΡΕ, στον Απόλλωνα, στη Λέσχη Ηρακλείου κ.α. ως το πρωί, με τους μασκαράδες να καταλήγουν στα πατσατζίδικα της 1821, στου Χιώτη στις Πατέλες και στα Λιοντάρια, για μπουγάτσα.

Η δεκαετία του ’80 βρίσκει το Καστρινό Καρναβάλι σε άλλους ρυθμούς. Οι χοροί συλλόγων  και σωματείων συνεχίζουν, στη δεκαετία του ’90 κάθε Τσικνοπέμπτη βρίσκει στο κέντρο της πόλης εκατοντάδες παρέες με έφηβους, νεαρούς και φοιτητές που διασκέδαζαν με ρόπαλα, κομφετί, σερπαντίνες και αφρούς, έθιμο που σταδιακά ατόνησε. 

Σήμερα οι καρναβαλικές εκδηλώσεις, η παρέλαση των καρναβαλικών αρμάτων, τα Κούλουμα κ.ά. υποστηρίζονται από τη Δημοτική Αρχή, ενώ την τελευταία 2Οετία το «Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού», ένα παιχνίδι που συμμετέχει όλη η πόλη, συνέβαλε επίσης σημαντικά στα δρώμενα των αποκριάτικων εκδηλώσεων. Οι πολίτες έχουμε ανάγκη, ειδικά μετά την Covid περίοδο, από «ημέρες χαράς».






Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη και το Ηράκλειο