Ο "Ήρωας της Ρωσίας"... αποκαλύπτεται στο Cretalive

Συνέντευξη στον Αντώνη Παντινάκη

Πριν έξι μήνες κατάφερε να απαθανατίσει ένα μοναδικό φαινόμενο: Τη Σελήνη που... χάνεται! Το σχετικό βίντεο που ανέβασε στον προσωπικό του λογαριασμό στο twitter έγινε viral!  «Ταξίδεψε» σε όλο τον κόσμο, κάνοντάς τον γνωστό σε κοινό που ούτε καν τον ήξερε!

Το κουμπί της... εγγραφής το είχε πατήσει ξανά, για να μας ξεναγήσει στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό! Γενικώς, με τις βιντεοσκοπήσεις πρέπει να έχει μανία. «Μα και πώς θα περάσουν έξι μήνες σ' ένα διαστημόπλοιο;», θα αναρωτηθεί κανείς - αναρωτιόμαστε κι εμείς! Έλα ντε...

Τον Μάρτιο του 2016 έλαβε την ύψιστη τιμή από τον Πρόεδρο της πατρίδας του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος τον ανακήρυξε «Ήρωα της Ρωσίας» !

Αυτές τις μέρες, ο διάσημος κοσμοναύτης Όλεγκ Αρτέμιεφ βρίσκεται στην Κρήτη, για την αποκατάστασή του! Για δεύτερη φορά μάλιστα - η πρώτη ήταν στο Ρέθυμνο και στην Χερσόνησο, τώρα ήρθε στο Ηράκλειο!

Ελάχιστα χιλιόμετρα, πιο μακριά απ' την προτομή του Γιούρι Γκαγκάριν στον Καράβολα, ο «Ήρωας της Ρωσίας», απολαμβάνει υπηρεσίες χαλάρωσης κι ευεξίας, που έχει τόσο ανάγκη ο οργανισμός του, από το προσωπικό της Aegeo Spas, στην Αμμουδάρα.

Το Cretalive τον συνάντησε, συνομίλησε μαζί του και σας τον παρουσιάζει, την πιο κατάλληλη στιγμή: Αμέσως μετά από ένα ιδιαίτερα αναζωογονητικό πρόγραμμα αποκατάστασης!

Ο Ρώσος κοσμοναύτης έκατσε σε μία αναπαυτική πολυθρόνα.  Άνετος, χαλαρός και χωρίς το συνηθισμένο του αυστηρό και απρόσιτο ύφος, προσπάθησε να μας λύσει κάθε απορία για την «μαγεία» του Σύμπαντος, αλλά και της διπλής ζωής μεταξύ Γης και... διαστήματος!

Γιατί επιλέγετε την Κρήτη για την αποκατάστασή σας; 

 Είναι η δεύτερη φορά που έρχομαι στην Κρήτη. Είχαμε έρθει ξανά οικογενειακώς στη Χερσόνησο και στο Ρέθυμνο, μείναμε τότε για δύο βδομάδες, οπότε έχουμε γνωριστεί καλά με την περίφημη κρητική φιλοξενία, τα υπέροχα τοπία, τη θάλασσα, την εξαιρετική κουζίνα και πάνω απ' όλα τη μοναδική, αξέχαστη ατμόσφαιρα, που δημιουργούν οι Κρητικοί, όταν υποδέχονται φίλους. Επομένως δεν ήταν δύσκολο να πάρω την απόφασή μου. Όταν ακόμη βρισκόμουν στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μαζί με τον Αντόν Σκάπλεροφ, τον κοσμοναύτη, που πρώτη φορά αποκάλυψε την Κρήτη σε όλους εμάς τους υπόλοιπους από το 2015, καλέσαμε στο τηλέφωνο τον φίλο μας δημοσιογράφο Θανάση Αυγερινό και συζητήσαμε τα πρακτικά θέματα του προγράμματος αυτού και ευτυχώς τελικά τα καταφέραμε, έστω κι αν αργήσαμε λιγάκι και είμαστε στην Κρήτη.

Πότε ήταν το τελευταίο σας ταξίδι και πότε θα είναι το επόμενο;

Η εκτόξευσή μου έγινε από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν στις 21 Μαρτίου, μετά από δύο 24ωρα βρέθηκα στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μαζί με τη διεθνή ομάδα, που τον διαχειρίζεται, όπου παρέμεινα σχεδόν 200 ημέρες. Προσγειωθήκαμε στις 5 Οκτωβρίου και μετά το πρώτο πρόγραμμα αποκατάστασης, βρίσκομαι τώρα στο δεύτερο στάδιο, που παραδοσιακά διοργανώνεται σε κάποιο θέρετρο της Ρωσίας ή του εξωτερικού. 

Για το επόμενο ταξίδι κανείς δεν γνωρίζει ακόμη. Θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση, να περάσουμε με επιτυχία τις ιατρικές εξετάσεις και την αρμόδια επιτροπή, που μας κρίνει ικανούς να παραμείνουμε ή όχι στο Σώμα των κοσμοναυτών και μόνο κατόπιν τούτου ορίζεται νέο πρόγραμμα εκπαίδευσης, στο οποίο εντασσόμαστε. Συνήθως οι κοσμοναύτες καλούνται για επόμενα ταξίδια μετά από δύο-τρία χρόνια μετά την προηγούμενη πτήση τους, όμως και αυτό είναι θέμα της διοίκησής μας και των διεθνών προγραμμάτων στα οποία συμμετέχουμε. Οι συνθήκες συχνά αλλάζουν, είτε γιατί προκύπτει μια νέα επείγουσα ανάγκη, είτε γιατί υπάρχουν προβλήματα, που προκαλούν καθυστερήσεις. 

Πόσο διαρκεί ένα ταξίδι, και πόσο η αποκατάσταση;

Κατά μέσο όρο τα διαστημικά ταξίδια στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό διαρκούν γύρω στους έξι μήνες. Βέβαια στο παρελθόν είχαν υπάρξει και προγράμματα με ετήσιες αποστολές ή για ποικίλους λόγους κοσμοναύτες παρέμειναν ακόμη περισσότερο σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Συνηθίζουμε να λέμε ότι ο ανθρώπινος οργανισμός μετά από ένα πολύμηνο διαστημικό ταξίδι, ο οποίος έχει υποστεί όλες τις παρενέργειες της ζωής χωρίς βαρύτητα, χρειάζεται περίπου ένα ίσο χρονικό διάστημα για να επανέλθει πλήρως στις κανονικές του λειτουργίες. Επομένως χρειαζόμαστε περίπου ένα εξάμηνο για να επανέλθουμε 100% στην προτέρα κατάσταση.

Όλο τον καιρό που λείπετε, επικοινωνείτε καθόλου με την οικογένειά σας;

Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ ευκολότερα και για εμάς τους κοσμοναύτες. Υπάρχει πλέον Διαδίκτυο στο Διαστημικό Σταθμό και δυνατότητα να χρησιμοποιούμε τηλέφωνο όποτε το επιθυμήσουμε στον ελεύθερο χρόνο μας. Επομένως μπορούμε να ανταλλάσσουμε μηνύματα, φωτογραφίες, βίντεο, όπως κάνουν όλοι οι άνθρωποι στις μέρες μας. Υπάρχει μια φορά την εβδομάδα και η προγραμματισμένη βίντεο επικοινωνία, όπου υπάρχει απόρρητο και μπορούμε να βλέπουμε και να συζητάμε πιο οικογενειακά ζητήματα. 

Τι περιλαμβάνει η αποκατάσταση, και κατά πόσο φθείρεται το σώμα;

Είναι πολλές οι συνέπειες των μακρόχρονων διαστημικών πτήσεων, γιατί ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένας πολύ ευφυής μηχανισμός, ο οποίος προσαρμόζεται στα δεδομένα. Χάνουμε κατά την παραμονή μας στο Διάστημα ωστική και μυική μάζα, αίμα κλπ. Όταν για παράδειγμα δεν χρησιμοποιείς για μεγάλο χρονικό διάστημα τα πόδια σου, τότε ξεκινά η διαδικασία ατροφίας τους και αντιστεκόμαστε σε αυτήν την διαδικασία με εντατικό πρόγραμμα γυμναστικής που ακολουθούμε υποχρεωτικά στο Διαστημικό Σταθμό. Η γυμναστική και η συνεχής άσκηση αποκαθιστούν και αντιστρέφουν πολλά από τα προβλήματα, που θα μπορούσαν να προκληθούν, όμως η αποκατάσταση είναι απολύτως απαραίτητη και περιλαμβάνει φυσική άσκηση κυρίως σε νερό, που είναι το πιο ήπιο στοιχείο για γυμναστική τον πρώτο καιρό, αλλά και ασκήσεις σε γυμναστήριο, ήπιες μορφές αθλητισμού, όπως το τένις, φυσικοθεραπεία, ειδικές θεραπείες για τυχόν συγκεκριμένα προβλήματα, που εκδηλώνει κάποιος, ειδική ποιοτική διατροφή, κοινωνική επανένταξη κλπ.

Υπάρχει ζωή στο διάστημα;

Σίγουρα υπάρχει, αν μιλάμε για τους μικροοργανισμούς, που έχουν μεταφερθεί από τη Γη, έχουν εγκατασταθεί στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και συνεχίζουν την αυθύπαρκτη ύπαρξή τους εκεί. Αποδείχθηκε ότι επιβιώνουν στο Διάστημα και μάλιστα τα καταφέρνουν ακόμη και εκεί όπου είναι ισχυρά τα μαγνητικά πεδία, η ραδιενέργεια κλπ. Έχουν μεταφερθεί παρά την αυστηρή καραντίνα, που κατάφεραν να ξεπεράσουν, επιβιώνουν, μεταλλάσσονται και εξελίσσονται με έναν τρόπο, που αξίζει παρατήρησης. 

Όσο για την πιθανότητα να υπάρχει έλλογη ζωή, όλα μπορεί να υπάρχουν στο Σύμπαν, που είναι άπειρο, είμαι σχεδόν βέβαιος ότι κάτι υπάρχει, αν και δεν έχω τέτοιες ενδείξεις για να μπορώ να το αποδείξω.

Τον Αύγουστο «τραβήξατε» ένα εκπληκτικό βίντεο , στο οποίο «χανόταν» η Σελήνη. Πείτε μας δύο λόγια γι' αυτό...

Τελικά επιβεβαιώνεται και σ' αυτήν την περίπτωση ότι τα ωραιότερα ίσως πράγματα γίνονται απροετοίμαστα. Δεν το είχα προγραμματίσει. Απλώς πετούσαμε δίπλα, έτυχα να είχα δίπλα μου την κάμερα και τράβηξα αυτά τα εκπληκτικά πλάνα. Πολύ συχνά συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, γνωρίζουμε από πριν ότι επίκειται κάποιο εντυπωσιακό φαινόμενο, οπότε το παρακολουθούμε και το φωτογραφίζουμε, εκτός αν είμαστε πολύ απασχολημένοι με το ημερήσιο πρόγραμμα των πειραμάτων μας. Άλλες φορές τυχαίνει να περιμένες επί ώρα, να προσπαθείς και το αποτέλεσμα να μην είναι τόσο ικανοποιητικό, οπότε, ξαναλέω, το αυθόρμητο, το τυχαίο, είναι συχνά και το καλύτερο...

Διαβάσαμε ότι συμμετείχατε στα προγράμματα μακρόχρονης επιβίωσης, που προετοιμάζουν την πτήση του ανθρώπου στον Άρη, το περίφημο "Μαρς-500"

Αυτό ήταν πρωτίστως ένα ψυχολογικό και τεχνικό πείραμα για να επεξεργαστούμε τις μεθόδους και το πρόγραμμα επιλογής ανθρώπων, οι οποίοι θα πληρούν τις προϋποθέσεις για την πτήση στον Άρη. Ήμουν σ' αυτό το πείραμα ο μηχανικός της πτήσης. Ήταν δύο διαδοχικά πειράματα, το πρώτο διάρκειας δύο εβδομάδων, το δεύτερο 150 ημερών. Σ' αυτά τα προγράμματα σχεδιάστηκαν και τελειοποιήθηκαν τα κριτήρια επιλογής για το πρόγραμμα των 500 ημερών, όπως λέγεται για λόγους πρακτικούς. Στην πραγματικότητα οι σχεδιασμοί μιλούν για 240 μέρες, που θα χρειαστούν με τις σημερινές τεχνολογίες να φθάσουμε τον Άρη, περίπου 30 ημέρες εργασίας στο έδαφός τους και άλλες 240 ημέρες για την επιστροφή, συνολικά πάνω από 500 ημέρες αν όλα πάνε καλά. Γίνεται ειδικότερα άσκηση γύρω από τις μεθόδους και την ψυχολογία της επικοινωνίας, όταν γνωρίζουμε ότι είναι αναπόφευκτη η σχετική καθυστέρηση της απευθείας επικοινωνίας, η οποία σταδιακά θα πάψει να είναι δυνατή, όσο απομακρυνόμαστε από την Γη και πλησιάζουμε προς τον Άρη. Πολύ κοντά στον Άρη και όσο διάστημα θα παραμείνουμε εκεί, θα απαιτούνται πλέον 45 περίπου λεπτά με τις σημερινές τεχνολογίες για να φθάσει η πληροφορία στη Γη, γι' αυτό και έχει επιλεγεί να μεταφέρονται οι πληροφορίες με «πακέτα», που θα περιλαμβάνουν πολλά στοιχεία. Όσο για τα κριτήρια επιλογής, αποδείχθηκε ότι τα σημερινά κριτήρια επιλογής κοσμοναυτών ανταποκρίνονται μια χαρά και για τις ανάγκες ενός τέτοιου πολύ πιεστικού από πολλές απόψεις ταξιδιού, ειδικά για την ανθρώπινη ψυχολογία.  Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πιστεύω κι εγώ ότι είναι αναπόφευκτο να μελετούμε τις δυνατότητες εξόδου από τον πλανήτη μας, γιατί αργά ή γρήγορα το θέμα θα τεθεί: οι δυνατότητές του είναι πεπερασμένες και μόνο η αποίκηση άλλων πλανητών θα επιτρέψει στο ανθρώπινο γένος να επιβιώσει. 

Πότε και πώς πήρατε την απόφαση να γίνετε κοσμοναύτης; 

 Ήμουν φοιτητής του προκαταρκτικού έτους στο περίφημο Ινστιτούτο της Μόσχας Μπάουμαν, άρχισα να σπουδάζω αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θητείας μου, κρυογενετική, δηλαδή την τεχνική και τη φυσική χαμηλών θερμοκρασιών και διάφορα προγράμματα επιβίωσης υποδομών και ανθρώπου σε τέτοιες συνθήκες. Μας πήγαν τότε μια εκδρομή στο Κέντρο Εκπαίδευσης Κοσμοναυτών, όπου μας διηγήθηκαν όλα τα περίφημα για το Διάστημα, η ομιλία ήταν τόσο ενδιαφέρουσα, που με παρακίνησε να το σκεφτώ πολύ σοβαρά και να που τελικά το αποφάσισα. Ρώτησα τότε τον εκπρόσωπο του Κέντρου και μου είπε ότι το καλύτερο θα ήταν μετά τη Σχολή να πάω να δουλέψω στην εταιρεία κατασκευής πυραύλων και διαστημοπλοίων, την "Ενέργκια", όπου όντως πήγα και δούλεψα ως μηχανικός συνολικά πέντε χρόνια πριν καταθέσω την αίτησή μου να μπω στο Σώμα των κοσμοναυτών.

Τι χρειάζεται να έχει κάποιος για να γίνει κοσμοναύτης; 

 Μεγάλη θέληση και αποφασιστικότητα. Όλα τα άλλα είναι πολύ ευκολότερα. Πρέπει να είναι απολύτως υγιής, ώστε να μπορεί να αντέξει όλες τις δοκιμασίες και εξετάσεις και φυσικά να έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του σε κάποιο αναγνωρισμένο πανεπιστημιακό ίδρυμα σε κάποια συναφή ειδικότητα. Μετά θα πρέπει να ακολουθήσει έναν μαρκύ δρόμο, να ανταγωνιστεί πολλούς άλλους υποψηφίους και τελικά να καταταγεί στο Σώμα, αφού περάσει όλες τις διαδικασίες. 

Τι είναι για την πατρίδα σας ο Γιούρι Γκαγκάριν και κατά πόσο επηρεαστήκατε εσείς προσωπικά;

Είναι αναμφίβολα ένας άνθρωπος-σύμβολο, αυτός, που κάλεσε όλους εμάς να ξεπεράσουμε τα όριά μας και το φράγμα της βαρύτητας, να βγούμε στο ανοιχτό Διάστημα, είναι ένας θρύλος, ένα ιερό πρόσωπο, το παράδειγμα του οποίου ακόμη και σήμερα συγκινεί πολλούς νέους, μας καλεί να μην διστάσουμε και να τον ακολουθήσουμε. 

Αισθάνεστε πρότυπο για τα νέα παιδιά στην Ρωσία;

Θα έλεγα πως για ένα ορισμένο τμήμα της νεολαίας ναι, χιουμοριστικά μιλώντας ίσως αυτή η έλξη προς τον κόσμο του Διαστήματος να είναι τελικά πιο δυνατή όσο πιο μακριά από τη Μόσχα βρίσκεται κάποιος, γιατί όσο νά 'ναι η πρωτεύουσα με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της ασκεί πάντα μια αμφιλεγόμενη επιρροή, και καλή και κακή, οπότε πολλοί παρασύρονται σε ανούσιες ενασχολήσεις και ξεχνούν μερικά από τα πιο κορυφαία επιτεύγματα της ανθρωπότητας και της πατρίδας μου.

Ποια είναι η αίσθηση σας όταν επιστρέφετε  στη γη, αλλά και ποια όταν επιστρέφετε στο διαστημόπλοιο;

Για έναν επαγγελματία κοσμοναύτη όπως εμείς, κάθε φορά, που επιστρέφεις στη Γη, χαίρεσαι φυσικά γιατί είσαι πάλι μαζί με την οικογένειά σου, τους φίλους και τους συγγενείς, όμως αργά ή γρήγορα εμφανίζεται η επιθυμία να ξαναπετάξεις. Και φυσικά κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Στο τέλος της παραμονής σου εκεί και ειδικά όταν γνωρίζεις πότε ολοκληρώνεται το πρόγραμμά σου, τότε δεν σε κρατά τίποτα και θέλεις το γρηγορότερο να γυρίσεις σπίτι σου, η νοσταλγία είναι πολύ μεγάλη.