Ν. Κυλάφης: Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης που έχει αστρονομικό φαινόμενο με το όνομα του!

«Δεν είχα κανέναν δισταγμό να επιστρέψω στην Ελλάδα. Η Αμερική μπορούσε να πάει καλά και χωρίς εμένα, ενώ αισθανόμουν ότι εκείνη την εποχή η Ελλάδα με χρειαζόταν. Δεν μετάνιωσα ποτέ για αυτή την απόφασή μου» αναφέρει στο Cretalive ο διακεκριμένος επιστήμονας κ. Νίκος Κυλάφης.

Σε ότι αφορά την απόφαση του να επιστρέψει και να εργαστεί στο νησί μας ο ίδιος λέει «Χαίρομαι που έβαλα κι εγώ ένα λιθαράκι στο κτίσιμο του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και βοήθησα να δημιουργηθεί μια εξαιρετική Ομάδα Αστροφυσικής στην Κρήτη, που είναι πλέον παγκοσμίως γνωστή»!

Μιλά επίσης για τη λαμπρή πορεία που διέγραψε από ένα μικρό χωριό του Αγρινίου μέχρι το φημισμένο Caltech και την επιστροφή του στα πατρογονικά εδάφη, παρότι είχε προτάσεις από τρία αμερικανικά πανεπιστήμια.

Πώς συνέβη η διαδικασία απόκτησης αστρονομικού φαινομένου με το όνομά σας.

Μετά την απόκτηση του Διδακτορικού μου to 1978 από το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόι (Illinois), έκανα αιτήσεις σε διάφορα Πανεπιστήμια για μεταδιδακτορική έρευνα.  Για καλή μου τύχη, έγινα δεκτός από το California Institute of Technology, γνωστό ως Caltech. Εκεί εργάστηκα από 1979 έως το 1981 υπό την επίβλεψη του καθηγητή Πίτερ Γκολντράιχ (Peter Goldreich) και από τη συνεργασία μας προέκυψε μια εργασία που δημοσιεύθηκε το 1981. Η εργασία ήταν θεωρητική και προέβλεπε ότι κάποιες φασματικές γραμμές από τη μεσοαστρική ύλη (δηλαδή την ύλη που δημιουργεί τα νέα αστέρια) υπό ορισμένες συνθήκες θα είναι γραμμικά πολωμένες και η πόλωση θα μας δώσει την κατεύθυνση του μαγνητικού πεδίου εκεί. Με άλλα λόγια, ανακαλύψαμε μια μαγνητική πυξίδα για τα μεσοαστρικά μαγνητικά πεδία.  Η θεωρητική αυτή πρόβλεψή μας επιβεβαιώθηκε με αστρονομικές παρατηρήσεις 20 χρόνια αργότερα και έκτοτε αποκαλείται «Φαινόμενο Γκολντράιχ – Κυλάφη» (“Goldreich – Kylafis Effect”).

Πώς αποφασίσατε να αφήσετε μία σπουδαία καριέρα στο εξωτερικό για να διδάξετε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (ποια χρονιά ήρθατε; ) κι αν μετανιώσατε ποτέ για αυτή σας την απόφαση;

Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης εκλέχθηκα ως επίκουρος καθηγητής το 1984 και ανέλαβα καθήκοντα το 1985. Δεν είχα κανέναν δισταγμό να επιστρέψω στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι είχα παρόμοιες προσφορές από τρία αμερικανικά Πανεπιστήμια. Οι λόγοι ήταν δυο. Ο σπουδαιότερος ήταν ότι, ως μοναχοπαίδι, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι δεν θα συμπαρασταθώ στους γονείς μου όταν θα με χρειάζονταν στα γηρατειά τους.  Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι η Αμερική μπορούσε να πάει καλά και χωρίς εμένα, ενώ αισθανόμουν ότι εκείνη την εποχή η Ελλάδα με χρειαζόταν. Δεν μετάνιωσα ποτέ για αυτή την απόφασή μου.  Χαίρομαι που έβαλα κι εγώ ένα λιθαράκι στο κτίσιμο του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και βοήθησα να δημιουργηθεί μια εξαιρετική Ομάδα Αστροφυσικής στην Κρήτη, που είναι πλέον παγκοσμίως γνωστή.  Χαίρομαι επίσης πολύ που οι καλοί φοιτητές μας (απόφοιτοι και Διδάκτορες) διαπρέπουν σε κορυφαία Πανεπιστήμια του εξωτερικού.  Δυο πρόσφατοι Διδάκτορες Αστροφυσικής από την Κρήτη (Τζίνα Πανοπούλου και Ραφαήλ Σκαλίδης) πήγαν για μεταδιδακτορική έρευνα στο Caltech, ενώ ένας τρίτος (Γιάννης Λιοδάκης) πήγε στο  Stanford.  Επιπλέον, ένας απόφοιτός μας (Νίκος Λούδας) πήγε στο Princeton για Διδακτορικό Αστροφυσικής, για να αναφέρω τα πιο τρανταχτά παραδείγματα.

Πως ήταν οι σπουδές σας στην Πάτρα και ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε ως φοιτητής;

Στο Πανεπιστήμιο Πατρών (ΠΠ) μπήκα το 1966, την πρώτη χρονιά λειτουργίας του. Όπως όλα τα νέα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα, έτσι και το Πανεπιστήμιο Πατρών δημιουργήθηκε στα χαρτιά και πήρε τους πρώτους φοιτητές του χωρίς να έχει ούτε καθηγητές ούτε κτίριο.  Λίγο καιρό πριν την έναρξη των μαθημάτων, ένα κτίριο στο κέντρο της πόλης, που προοριζόταν να γίνει εξατάξιο Γυμνάσιο, βαφτίστηκε Πανεπιστήμιο. Τα κτίρια του ΠΠ στο Ρίο άρχισαν να κτίζονται μετά την αποφοίτησή μου. Όταν ήμουν στο πρώτο έτος, τα μαθήματα μάς τα δίδασκαν καθηγητές από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, δηλαδή από τα υπάρχοντα ήδη Ανώτατα Ιδρύματα. Μέχρι την αποφοίτησή μου, είχαν εκλεγεί μόνο 5 ή 6 καθηγητές στο Τμήμα Φυσικής. Αυτοί μας έκαναν όλα τα μαθήματα από το δεύτερο έτος και ύστερα. Δεν ήταν ό,τι καλύτερο. Παρόλα αυτά, αρκετοί συμφοιτητές μου, όπως κι εγώ, έκαναν Μεταπτυχιακές και Διδακτορικές Σπουδές στο εξωτερικό. Εκεί καταλάβαμε όλοι πόσο φτωχό ήταν το πρόγραμμα των σπουδών μας στην Πάτρα. Χρειαστήκαμε όλοι, μαζί με τη μελέτη των μεταπτυχιακών μαθημάτων, να καλύπτομε και ύλη που έπρεπε να είχαμε διδαχθεί ως προπτυχιακοί.

Πώς ήταν οι πρώτες σας ημέρες ή μήνες στην Αμερική για έναν Έλληνα φοιτητή από ένα μικρό χωριό μιας μικρής χώρας;

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Νέα Αβόρανη, ένα χωριό περίπου 1.000 κατοίκων, κοντά στο Αγρίνιο. Για το εξατάξιο Γυμνάσιο (δηλαδή Γυμνάσιο και Λύκειο) πήγαινα καθημερινά στο Αγρίνιο, μια κωμόπολη τότε. Η πρώτη μου εμπειρία από πόλη ήταν στην Πάτρα. Στην Αμερική θα αντιμετώπιζα μεγάλα προβλήματα, αλλά για καλή μου τύχη ένα χρόνο πριν από μένα πήγε στο ίδιο Πανεπιστήμιο ένας φίλος, ο Γιώργος Δάσιος, που με βοήθησε πολύ τον πρώτο χρόνο. Ο Γιώργος έκανε Διδακτορικό στα Μαθηματικά και επέστρεψε αργότερα ως καθηγητής Μαθηματικών στο ΠΠ. Εδώ πρέπει να σας πω ότι υπάρχει παράδοση στα ξένα Πανεπιστήμια οι υπάρχοντες Έλληνες φοιτητές να καλοδέχονται και να βοηθούν τους νέους.

Μπορείτε να μας περιγράψετε την εμπειρία από τη φοίτηση σας στο Caltech, όπου φοιτούν οι top of the top φοιτητές.

Όπως σας είπα ήδη, ήμουν τυχερός που μεταξύ άλλων Πανεπιστημίων με δέχτηκε για μεταδιδακτορική έρευνα και το Caltech, στο οποίο δεν μπορούσα να πω όχι. Εκείνη την εποχή (αν και κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σήμερα) το Caltech ήταν μοναδικό Πανεπιστήμιο στον κόσμο ως προς το εξής: Είχε περίπου 800 προπτυχιακούς φοιτητές, σε όλα τα έτη και σε όλους τους κλάδους (Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά, Βιολογία, Υπολογιστές και διάφορα Τμήματα Πολυτεχνείου), περίπου 800 μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές και περίπου 800 καθηγητές και ερευνητές. Δηλαδή αναλογία 1:1:1. Τέτοια αναλογία δεν υπάρχει αλλού στον κόσμο! Καταλαβαίνετε ότι σε ένα τέτοιο Πανεπιστήμιο ο ανταγωνισμός είναι πάρα πολύ μεγάλος. Επειδή δεν ήμουν ο καλύτερος μεταξύ των μεταδιδακτόρων Αστροφυσικής, έπρεπε να δουλεύω σκληρότερα από τους άλλους για να τα καταφέρω.  Δούλευα λοιπόν 15 ώρες την ημέρα, 7 μέρες την εβδομάδα (πλην Παρασκευής 6:00 μ.μ. μέχρι τα μεσάνυχτα, που βγαίναμε με τους άλλους Έλληνες του Caltech για φαγητό και διασκέδαση). Το πρωί του Σαββάτου, 9:00 π.μ., στο γραφείο, το πρωί της Κυριακής, 9:00 π.μ., στο γραφείο και φυσικά τις καθημερινές 9:00 π.μ. στο γραφείο. Σκληρή δουλειά λοιπόν για να ανταγωνιστώ αυτούς που ήταν εξυπνότεροι από μένα.

Πότε και με ποια αφορμή αποφασίσατε να γίνετε Αστροφυσικός;

Οι σπουδές μου στο ΠΠ δεν ήταν ό,τι καλύτερο. Π.χ., δεν διδάχτηκα ούτε ένα μάθημα Αστροφυσικής. Ο καθηγητής μου σε προχωρημένα μαθήματα Φυσικής, Αστέριος Γιαννούσης, μου πρότεινε να ειδικευτώ στη Φυσική Συμπυκνωμένης Ύλης. Πήρα λοιπόν στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόι δυο μεταπτυχιακά μαθήματα Φυσικής Συμπυκνωμένης Ύλης και παρότι πήγα καλά δεν μου άρεσε το αντικείμενο τόσο, ώστε να κάνω Διδακτορικό σ’ αυτό.  Ευτυχώς, στα Αμερικανικά Πανεπιστήμια δεν είσαι υποχρεωμένος να ακολουθήσεις αυτό που δήλωσες όταν πήγες. Άρχισα λοιπόν να παρακολουθώ όλα τα σεμινάρια σε όλους τους κλάδους της Φυσικής και εντυπωσιάστηκα από την Αστροφυσική. Έτσι έγινα Αστροφυσικός.

Πόσα χρόνια διδάσκετε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης;

Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης διδάσκω από το 1985.  Συνταξιοδοτήθηκα (υποχρεωτικά!) το 2016, αλλά συνεχίζω να διδάσκω (χωρίς μισθό φυσικά), να κάνω έρευνα και να καθοδηγώ την έρευνα φοιτητών. Θα συνεχίσω να τα κάνω, όσο μπορώ. Μου δίνουν ζωή!

Αντιμετωπίσατε δυσκολίες και ποιες;

Τα πρώτα χρόνια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ήταν δύσκολα από οικονομικής απόψεως. Ο μισθός μου ήταν το ¼ αυτού που έπαιρνα στην Αμερική. Όλοι οι μισθοί ήταν χαμηλοί, όχι μόνο ο δικός μου. Χάρη στον καθηγητή Νάσο Βαγενά από το Τμήμα Φιλολογίας στο Ρέθυμνο (μετέπειτα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), οι μισθοί όλων των καθηγητών Πανεπιστημίου στην Ελλάδα διπλασιάστηκαν μέσα σε μια νύχτα. Ο Νάσος, καθηγητής πρώτης βαθμίδας, έκανε αίτηση στο Υπουργείο Παιδείας να προσληφθεί στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ως νυχτοφύλακας, διότι ο μισθός του καθηγητή δεν του επαρκούσε για να καλύπτει τα έξοδα της οικογένειάς του. Πριν προλάβουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να πληροφορηθούν για την αίτηση του Νάσου, ο Υπουργός Παιδείας διπλασίασε τους μισθούς των καθηγητών Πανεπιστημίου όλης της Ελλάδος. Ας το έχουν αυτό το παράδειγμα στο νου τους οι συνδικαλιστές όλων των επαγγελματικών κλάδων. Με μια έξυπνη κίνηση μπορούν να πετύχουν πολύ περισσότερα απ’ ό,τι με απεργίες και διαδηλώσεις. Το ίδιο και οι φοιτητές στην Ελλάδα. Οι καταλήψεις, πέραν του ότι είναι πράξεις βίας, δεν πετυχαίνουν απολύτως τίποτε.

Τι θυσιάσατε για την επιστήμη σας;

Σχεδόν τίποτε!  Όσο παράξενο κι αν σας φαίνεται αυτό, εκτός από τα δυο χρόνια στο Caltech, που ήταν «μοναστηριακά», τον υπόλοιπο καιρό (πριν και μετά) και τα ταξίδια μου τα έκανα και τις παρέες μου τις είχα και οι διασκεδάσεις δεν μου έλειπαν. Όλα φυσικά με μέτρο. 

Η επιτυχία έρχεται με σκληρή δουλειά ή είναι ταλέντο;

Ό,τι πέτυχα στη ζωή μου το πέτυχα με πολλή δουλειά τόσο στην Αμερική όσο και στην Ελλάδα (πριν και μετά την Αμερική). Το ταλέντο βοηθάει, αλλά δεν αρκεί. Συνάντησα πολλούς ταλαντούχους στη ζωή μου, που λόγω του ότι δεν έβαλαν την απαιτούμενη δουλειά, δεν πέτυχαν αυτό που είχαν βάλει ως στόχο. Τον ταλαντούχο που δουλεύει λίγο μπορείς να τον ανταγωνιστείς και να τον ξεπεράσεις με σκληρή δουλειά. Τον ταλαντούχο που δουλεύει σκληρά του βγάζεις το καπέλο και τον θαυμάζεις. Γνώρισα μερικούς τέτοιους στη ζωή μου. Είναι εντυπωσιακοί! Σχετικά με την ερώτησή σας για το ταλέντο, υπάρχει μια Αγγλική ρήση. Θα την πω πρώτα στα Ελληνικά και μετά στα Αγγλικά, που κάνει ρίμα. Η επιτυχία οφείλεται 10% σε εξυπνάδα και 90% σε δουλειά (Success is due to 10% inspiration and 90% perspiration). Το 10% της εξυπνάδας το έχομε σχεδόν όλοι μας. Το ερώτημα είναι ποιος βάζει το 90% της δουλειάς.

Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη και το Ηράκλειο