Για πρώτη φορά η Κρήτη εντάσσεται στην αγορά ενέργειας

Εκτενή αναφορά στις δύο ηλεκτρικές διασυνδέσεις της Κρήτης, που βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης, έκανε ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, κ. Μάνος Μανουσάκης στη συνέντευξη που παραχώρησε σήμερα Τετάρτη 31 Μαρτίου στο Power and Gas Supply Forum.

Και τα δύο εμβληματικά έργα βρίσκονται εντός χρονοδιαγράμματος, με τη διασύνδεση με την Πελοπόννησο να διανύει το τελικό στάδιο υλοποίησης και τη διασύνδεση με την Αττική –έχοντας διασφαλίσει πλήρως τους πόρους χρηματοδότησης– να βρίσκεται στα πρώτα στάδια της κατασκευής.

• Διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου

Ήδη από τον Δεκέμβριο, το πρώτο υποβρύχιο καλώδιο Χανίων-Νεάπολης έχει ηλεκτριστεί δοκιμαστικά και ολόκληρο το κύκλωμα της διασύνδεσης λειτουργεί με επιτυχία. Μετά από καθυστερήσεις λόγω καιρικών συνθηκών, το προηγούμενο διάστημα ποντίστηκε και το δεύτερο υποβρύχιο καλώδιο και αυτή τη στιγμή ολοκληρώνονται κάποιες επιμέρους εργασίες ώστε μέχρι το Πάσχα το έργο να έχει ολοκληρωθεί. Βέβαια, μία τόσο μεγάλη διασύνδεση σαν αυτή, και δεδομένου ότι για πρώτη φορά η Κρήτη θα ενταχθεί στην αγορά ενέργειας, προϋποθέτει ένα διάστημα δοκιμαστικής λειτουργίας. Δεδομένων τούτων, εκτιμούμε ότι το καλοκαίρι (Ιούνιος/Ιούλιος) η νέα γραμμή θα είναι έτοιμη να πάρει φορτία από το ηπειρωτικό σύστημα.

• Διασύνδεση Κρήτης-Αττικής

Ειδικά σε ό,τι αφορά το έργο της διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής, συνολικού προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ, ο κ. Μανουσάκης τόνισε ότι έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από τρεις διαφορετικές πηγές:

1. Ίδια κεφάλαια 200 εκατ. ευρώ

2. Τραπεζικό δανεισμό 400 εκατ. ευρώ, με τις σχετικές δανειακές συμβάσεις να έχουν ήδη υπογραφεί με την ΕΤΕπ και τη Eurobank.

2. Κοινοτικούς πόρους 400 εκατ. ευρώ μέσω του νέου ΕΣΠΑ.

Τονίζεται ότι η μη ένταξη του έργου στο Ταμείο Ανάκαμψης δεν προκαλεί καμία μεταβολή στον σχεδιασμό υλοποίησης του εμβληματικού έργου, αφού είχε ήδη προενταχθεί στο ΕΣΠΑ, όπως είχε ήδη από τη συμβασιοποιησή του ανακοινωθεί. Πρόκειται για ένα απόλυτα βιώσιμο έργο που αναμένεται να αποσβεστεί σε χρόνο-ρεκόρ δυόμιση ετών, λόγω της μείωσης των χρεώσεων ΥΚΩ.

• Οι διεθνείς διασυνδέσεις καθιστούν την Κρήτη ενεργειακό κόμβο της Μεσογείου

Ο κ. Μανουσάκης ανέδειξε και τον ενεργό ρόλο που διεκδικεί ο ΑΔΜΗΕ και σε κρίσιμα διεθνή έργα που «περνούν» από την Κρήτη, όπως η φιλόδοξη ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου στην οποία αναφέρθηκε στο ίδιο συνέδριο σχετικό Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών.

Ο ΑΔΜΗΕ έχει ρόλο και στη διασύνδεση της Κρήτης με την Κύπρο, διασφαλίζοντας τη διαλειτουργικότητα των δύο Συστημάτων, όπως άλλωστε είναι η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης ήδη από τον Οκτώβριο του 2019.

Τα κύρια σημεία της συνέντευξης του κ. Μανουσάκη έχουν ως εξής:

• Επέκταση διεθνών ηλεκτρικών διασυνδέσεων

Για να λειτουργήσει πραγματικά το Μοντέλο Στόχος είναι αναγκαίο να έχουμε ισχυρές διεθνείς διασυνδέσεις. Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται ο ΑΔΜΗΕ, σε όλο το φάσμα των ελληνικών συνόρων.  Με τις διεθνείς διασυνδέσεις, εκτός από τον ανταγωνισμό αυξάνεται και η δυνατότητα μεγαλύτερων εξαγωγών ενέργειας, κάτι που θα λειτουργήσει υπέρ της χώρας μας όσο αλλάζει το ενεργειακό μείγμα και μειώνεται το κόστος ηλεκτροπαραγωγής.

Για τη δεύτερη διεθνή διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας, μέσα στο 2021 ολοκληρώνεται ο διαγωνισμός για το εγχώριο τμήμα της διασύνδεσης Νέα Σάντα-Maritsa. Αυτή την περίοδο, διερευνώνται επίσης νέες διασυνδέσεις με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Παράλληλα, ο ΑΔΜΗΕ βρίσκεται πολύ κοντά σε υπογραφή Συμφώνου Συνεργασίας με τον Ιταλό Διαχειριστή TERNA και για την κατασκευή δεύτερης ενισχυτικής διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών. Τέλος, ωριμάζουν τα σχέδια για αναβάθμιση της διασύνδεσης Ελλάδας-Τουρκίας, της διασύνδεσης δηλαδή του ευρωπαϊκού με το τουρκικό Σύστημα Μεταφοράς.

Εκτός από τις χερσαίες διεθνείς διασυνδέσεις, στο μικροσκόπιο του ΑΔΜΗΕ βρίσκονται και οι θαλάσσιες διασυνδέσεις στη Μεσόγειο. Σε συνέχεια των όσων ανέφερε ο υπουργός Ενέργειας, κ. Κωστής Σκρέκας νωρίτερα σε αυτό εδώ το συνέδριο για την υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο για την κατασκευή ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών, θέλουμε να τονίσουμε ότι ο ΑΔΜΗΕ στέκεται υπέρμαχος της επέκτασης των διεθνών διασυνδέσεων και διεκδικεί ενεργό ρόλο. 

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η διασύνδεση της Κρήτης με την Κύπρο από τον Euroasia Interconnector. Ο ρόλος του ΑΔΜΗΕ είναι να διασφαλίσει τη διαλειτουργικότητα των δύο διασυνδέσεων (Αττική-Κρήτη και Κρήτη-Κύπρος), όπως άλλωστε είναι η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης ήδη από τον Οκτώβριο του 2019. Σε συζητήσεις που έχουμε με την Κομισιόν, η οποία επικοινωνεί μαζί μας προκειμένου να κατανοήσει την τεχνική ωριμότητα του έργου και κυρίως τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των δύο συστημάτων, μας έχει αναφερθεί ότι υπάρχει διάθεση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμμετέχει Ευρωπαϊκός TSO στο μετοχικό σχήμα της διασύνδεσης. Ως εκ τούτου, αυτό είναι κάτι το οποίο θα μπορούσε να εξεταστεί επί της αρχής χωρίς όμως να έχει ληφθεί κάποια απόφαση, καθώς αυτή η απόφαση είναι των μετόχων μας, δηλαδή της ελληνικής κυβέρνησης και της State Grid.

•  «Πάγωμα» του Δυτικού Διαδρόμου στην Πελοπόννησο

Αξίζει να αναφερθούμε στο ιστορικό αυτής της «πικρής» υπόθεσης, καθώς έχει προεκτάσεις που χαρακτηρίζουν γενικότερα τα έργα και τις επενδύσεις στη χώρα μας. Η ενεργειακή αναβάθμιση της Πελοποννήσου στην Υπερυψηλή Τάση (400 kV), από τα 150 kV που είναι σήμερα, έχει ενταχθεί στον σχεδιασμό ήδη από το 2006, από την τότε Γενική Διεύθυνση Μεταφοράς της ΔΕΗ. Μετά από σειρά καθυστερήσεων –γιατί οι αντιδράσεις της Μονής στα Καλάβρυτα δεν είναι το μόνο εμπόδιο που συνάντησε τοπικά το έργο– η κατασκευή της γραμμής ξεκίνησε το 2018 για να φτάσει το 2020 να ολοκληρωθεί σε βαθμό 98%. Πέραν των εναέριων γραμμών υπενθυμίζεται ότι έχει κατασκευαστεί και το υποβρύχιο καλώδιο των 400 kV μεταξύ Ρίου-Αντιρρίου.

Μετά από προσφυγές κατοίκων και φορέων στην Πελοπόννησο σχετικά με την όδευση του έργου, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε νόμιμο τον Δυτικό Διάδρομο, καθώς είχε εξασφαλίσει όλες τις νόμιμες αδειοδοτήσεις από τους αρμόδιους φορείς. Δυστυχώς, πριν λίγο καιρό το Πρωτοδικείο Καλαβρύτων αποδέχθηκε την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων που κατέθεσαν οι πέντε μοναχές της Μονής Αγίων Θεοδώρων, κρίνοντας ότι το έργο δεν πρέπει να κατασκευαστεί. Ο ΑΔΜΗΕ, όπως είναι αυτονόητο, θα προσπαθήσει να ανατρέψει τη δικαστική απόφαση αξιοποιώντας όλα τα νόμιμα μέσα που διαθέτει. Παράλληλα, όμως, εξετάζουμε ήδη εναλλακτικές οδεύσεις ώστε να μην χαθεί επιπλέον χρόνος στο ενδεχόμενο που ο Διαχειριστής δεν δικαιωθεί στο δικαστήριο.

Στόχος μας είναι η Πελοπόννησος να ενταχθεί στο Σύστημα Υπερυψηλής Τάσης –όπως θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολλά χρόνια– το συντομότερο δυνατό και με αυτόν τον γνώμονα θα προχωρήσουμε. Ένας λόγος είναι η βλάβη στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου στις 7 Φεβρουαρίου, κατά την οποία κανένας καταναλωτής στην Πελοπόννησο δεν θα είχε επηρεαστεί εάν είχε ολοκληρωθεί η νέα γραμμή. Επιπλέον, είναι γνωστός ο ενεργειακός κορεσμός του δικτύου της Πελοποννήσου που δεν επιτρέπει τη διείσδυση περισσότερων ΑΠΕ στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ένας τρίτος βασικός λόγος είναι η διασύνδεση της Κρήτης μέσω της Πελοποννήσου τους επόμενους μήνες, η οποία θέτει επιπλέον προκλήσεις στο κορεσμένο Σύστημα της περιοχής. 

• Διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου

Ήδη από τον Δεκέμβριο, το πρώτο υποβρύχιο καλώδιο της «μικρής» διασύνδεσης έχει δοκιμαστεί και ολόκληρο το κύκλωμα της διασύνδεσης λειτουργεί με επιτυχία. Μετά από κάποιες καθυστερήσεις λόγω καιρού, το προηγούμενο διάστημα ποντίστηκε και το δεύτερο υποβρύχιο καλώδιο και αυτή τη στιγμή ολοκληρώνονται κάποιες επιμέρους εργασίες ώστε μέχρι το Πάσχα το έργο να έχει ολοκληρωθεί. Βέβαια, μία τόσο μεγάλη διασύνδεση σαν αυτή, και δεδομένου ότι για πρώτη φορά η Κρήτη θα ενταχθεί στην αγορά ενέργειας, προϋποθέτει ένα διάστημα δοκιμαστικής λειτουργίας. Δεδομένων τούτων, εκτιμούμε ότι το καλοκαίρι (Ιούνιος/Ιούλιος) η νέα γραμμή θα είναι έτοιμη να πάρει φορτία από το ηπειρωτικό σύστημα.

• Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση διασυνδέσεων

Ανεξάρτητα από τις πηγές χρηματοδότησης, τα έργα του ΑΔΜΗΕ είναι βέβαιης υλοποίησης, καθώς πρόκειται για έργα εγκεκριμένα από την αρμόδια ρυθμιστική αρχή.

Ως κοινωνικά υπεύθυνος οργανισμός, ο Διαχειριστής επιδιώκει τους βέλτιστους οικονομικούς όρους υλοποίησης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, και σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ, επιδιώκουμε την ένταξη στα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά προγράμματα, όπως είναι το ΕΣΠΑ. Ειδικά στο Ταμείο Ανάκαμψης, σύμφωνα με τη λίστα των υπό ένταξη έργων που ανακοινώθηκε σήμερα, θα ενταχθούν οι διασυνδέσεις της Δ΄ Φάσης Κυκλάδων (Σαντορίνη, Μήλος, Φολέγανδρος, Σέριφος) με το ποσό των 170 εκατ. ευρώ και η εναέρια γραμμή Κόρινθος–Κουμουνδούρος και το ΚΥΤ Κουμουνδούρου με το ποσό των 30 εκατ. ευρώ.

Η διασύνδεση της Κρήτης-Αττικής θα ενταχθεί στο νέο ΕΣΠΑ με το ποσό των 400 εκατ. ευρώ –όπως είχε άλλωστε ήδη δρομολογηθεί. Τα υπόλοιπα 400 εκατ. αντλούνται από δανεισμό (έχουμε ήδη υπογράψει δανειακές συμβάσεις με την ΕΤΕπ και τη Eurobank) και τα 200 εκατ. ευρώ προέρχονται από ιδία κεφάλαια της Αριάδνη Interconnection. Θυμίζω ότι πρόκειται για ένα άκρως βιώσιμο οικονομικά έργο, αφού θα αποσβεστεί σε μόλις 2,5 έτη –χρόνος ρεκόρ για ένα έργο υποδομής με προϋπολογισμό 1 δισ. ευρώ. Συνεπώς, όλοι μπορούν να είναι ήσυχοι για την ασφάλεια υλοποίησης του εμβληματικού έργου, καθώς έχει ούτως ή άλλως εξασφαλισμένη χρηματοδότηση.

• Νέα Στρατηγική 2021-2024 & Ανανέωση Παγίων Συστήματος

Ένας από τους πυλώνες νέας Στρατηγικής μας για τα έτη 2021-2024 είναι η ασφάλεια και αξιοπιστία σε ένα δύσκολο περιβάλλον. Το γεγονός ότι το σύστημα συνολικά αλλάζει και το δίκτυο μεγαλώνει, εισάγει νέες τεχνολογικές απαιτήσεις. Ακόμη και δευτερεύοντα στοιχεία του συστήματος πρέπει να είναι επαρκώς ανανεωμένα και να βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας ώστε να μην δημιουργούνται προβλήματα στην ηλεκτροδότηση. Όλα αυτά τα λαμβάνουμε συνεχώς υπόψη μας και προσπαθούμε να συμβαδίζουμε με τις τεχνολογικές εξελίξεις και με τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας η οποία χωρίς την ηλεκτροδότηση δεν μπορεί να λειτουργήσει.

Προς αυτή την κατεύθυνση, επιταχύνουμε και διευρύνουμε το Πρόγραμμα Ανανέωσης Παγίων μας, το οποίο καταρτίσαμε το 2018. Αυτό είναι ένα κυλιόμενο πρόγραμμα, το οποίο για τα έτη 2021-2024 προέβλεπε δαπάνες της τάξης των 80-90 εκατ. ευρώ. Πλέον, μετά την απόφαση που πήραμε να επισπεύσουμε και να διευρύνουμε το Πρόγραμμα Ανανέωσης των παγίων μας, μιλάμε για ένα εμπροσθοβαρές πλάνο με budget της τάξης των 200 εκατ. ευρώ, καθώς τα πρώτα 150 εκατ. σκοπεύουμε να  επενδύσουμε μέσα στην τρέχουσα τριετία. Αυτό που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας είναι ότι οι συνθήκες αλλάζουν σε πολλά επίπεδα. Πρώτα απ’ όλα βλέπουμε ότι τα καιρικά φαινόμενα είναι ολοένα και χειρότερα. Το είδαμε το 2019 στη Χαλκιδική, το είδαμε το 2020 στην Εύβοια και την Άνδρο, το είδαμε το 2021 με τη Μήδεια. Επιπλέον, η έννοια της ασφάλειας περιλαμβάνει και την κυβερνοασφάλεια, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί διάφορα συμβάντα και επιβάλλεται να προστατευθούμε και από αυτή την απειλή.

Ο μετασχηματισμός του ΑΔΜΗΕ σε τεχνολογική εταιρεία αξιοποίησης των υποδομών και της τεχνογνωσίας της, όπως είναι το όραμά μας για τα έτη 2021-2024, δεν είναι κάτι καινούργιο για τους Ευρωπαίους Διαχειριστές. Συμβαδίζει με την ευρύτερη τάση σύμφωνα με την οποία, καθώς αναβαθμίζεται το επίπεδο, η ποιότητα αλλά και η ποσότητα των υπηρεσιών που διακινούνται πάνω στα ηλεκτρικά δίκτυα, είναι αναγκαίο οι Διαχειριστές των δικτύων να μετατρέπονται σε διαχειριστές των υποδομών που διαθέτουν συνολικά.

Γι’ αυτόν τον λόγο, έχουμε εξαγγείλει ότι θα αξιοποιήσουμε περαιτέρω υποδομές που διαθέτουμε, καθώς διαθέτουμε κτιριακές υποδομές, διαθέτουμε ένα εταιρικό στόλο που κάνει μια πολύ εξειδικευμένη δουλειά και πλέον διαθέτουμε και μια θυγατρική εταιρία που προσφέρει τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες και κατασκευάζει και δικό της δίκτυο πέραν από τη χρήση μέρους της οπτικής υποδομής που διαθέτει ο ΑΔΜΗΕ.

Τέλος, καθώς οδεύουμε προς την ενεργειακή μετάβαση, στόχος του ΑΔΜΗΕ είναι να παίξει τον ρόλο που αντιστοιχεί σε έναν Διαχειριστή. Αυτή είναι μια συζήτηση που γίνεται μεταξύ των Ευρωπαίων Διαχειριστών στο ΔΣ του Εntso-Ε, όπου μετέχω.  Ο ΑΔΜΗΕ σκοπεύει να παίξει το ρόλο που αντιστοιχεί στη διασύνδεση των υπεράκτιων αιολικών πάρκων που πρόκειται να κατασκευαστούν, καθώς και το ρόλο που αντιστοιχεί σε ένα Διαχειριστή στην ενίσχυση των νησιωτικών διασυνδέσεων και κρίσιμο σημεία του συστήματος με την αποθήκευση.