«Επάγγελμα πατέρα: ορφανός»! Μια πρωτότυπη έρευνα στο 2ο Λύκειο Ηρακλείου

Μια πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη στο 2ο Λύκειο Ηρακλείου. Για την ολοκλήρωσή της, μάλιστα, η μαθητική κοινότητα ζητά τη συνδρομή όλων όσοι αποφοίτησαν από το τότε οκτατάξιο 2ο Γυμνάσιο Αρρένων Ηρακλείου κατά τα έτη 1950 - 1960. Η ιδέα γεννήθηκε με αφορμή τη μελέτη αρχειακού υλικού του σχολείου και πιο συγκεκριμένα του μαθητολογίου της πρώτης μετεμφυλιακής δεκαετίας. Η διαπίστωσε που κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν το γεγονός ότι δίπλα στα στοιχεία των μαθητών υπήρχε και η καταγραφή του επαγγέλματος των πατεράδων τους. Στη στήλη αυτή η λέξη "ορφανός" επαναλαμβάνονταν με μεγάλη συχνότητα. 

Έτσι, η εξαρχής παιδαγωγική έρευνα για τη διαχρονική αξία της παιδείας, προσέλαβε και κοινωνιολογικό χαρακτήρα, αφού γεννήθηκε η ανάγκη να διαπιστωθεί πως αυτά τα ορφανά παιδιά κατάφεραν να φοιτήσουν και να αποφοιτήσουν ακόμη από το οκτατάξιο Γυμνάσιο της εποχής.

Στη σχετική ανακοίνωση του 2ου Λυκείου Ηρακλείου επισημαίνονται τα εξής:

"Στο σχολείο μας, στο 2ο Γενικό Λύκειο Ηρακλείου, διεξάγεται μία παιδαγωγική-κοινωνιολογική έρευνα βασισμένη στα αρχεία της δεκαετίας του 1950-1960. Η έρευνα εστιάζει στην καταγωγή των μαθητών, στο επάγγελμα του πατέρα, αλλά κυρίως στην καταγραφή «επάγγελμα πατέρα: ορφανός». Η έρευνα έχει καθαρά παιδαγωγικούς σκοπούς. Δίνοντας στους μαθητές μας πληροφορίες για την ιστορία του εξατάξιου 2ου Γυμνασίου, μεταφέροντάς τους στις κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν από τον πόλεμο και τη φτώχεια, θέλουμε να αναδειχθεί η αξία της παιδείας που γεννά την ελπίδα και τη δημιουργία. Αυτό φαίνεται από τη μετέπειτα πορεία των αποφοίτων και τις επιτυχίες τους στην προσωπική και οικογενειακή τους ζωή, στην επιστήμη, στην τέχνη, στην προσφορά τους στην κοινωνία και στην πατρίδα.

Τη σχολική χρονιά 1950-51 το πρώην οκτατάξιο (ενιαίο) Γυμνάσιο Αρρένων Ηρακλείου λόγω, μεγάλου αριθμού μαθητών (1218) διαχωρίστηκε σε Α και σε Β Γυμνάσιο, (οκτατάξια, με την έννοια ότι η Α και Β Τάξη ήταν η σημερινή Ε και ΣΤ Δημοτικού). Και τα δύο σχολεία στεγάζονταν στο Καπετανάκειο. Στο μαθητολόγιο του 1950, ένα καλοδιατηρημένο βιβλίο με εκπληκτικής ομορφιάς καλλιτεχνική γραφή με μελάνι, ο γυμνασιάρχης Καφετζάκης Μιχαήλ εγγράφει τους μαθητές από τη Γ έως την Η τάξη (σημερινή Γ λυκείου). Σε κάθε γραμμή εγγραφής, εκτός από το ονοματεπώνυμο, το πατρώνυμο, την καταγωγή, τη χρονολογία γέννησης (ενδεικτικά, οι μεγαλύτεροι μαθητές γεννήθηκαν το 1932-33), το όνομα του κηδεμόνα, την εξόφληση της εγγραφής (25.000 δρχ). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η στήλη «ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΠΑΤΡΟΣ». Όπως είναι φυσικό, το συχνότερο επάγγελμα είναι «γεωργός», 271 περιπτώσεις στους 557 μαθητές, ποσοστό 41,2%. Οι μαθητές κατάγονται από την πόλη του Ηρακλείου και από τα χωριά της υπαίθρου (από την ύπαιθρο σε ποσοστό 68%).

Επαγγέλματα -που τώρα πια δεν υπάρχουν- μας κεντρίζουν το ενδιαφέρον και μας οδηγούν να αναζητήσουμε πληροφορίες σε παλιά βιβλία και στο διαδίκτυο: σχοινοπλόκος, αμαξοποιός, καρραγωγεύς, μακαρονοποιός, δημοδιδάσκαλος, επιτηδευματίας, καρφοκιβωτοποιός, μυλεργάτης, παραγγελιοδόχος, σαγματοποιός, ψαθοποιός, πεταλωτής, αγροφύλαξ. Στην ίδια στήλη (επάγγελμα πατρός) εμφανίζεται η περιγραφή μίας ιδιαίτερης κατάστασης για τον πατέρα: άπορος, άεργος, άνεργος, ανάπηρος, ανάπηρος πολέμου, πατρός ουχί αναγνωρισμένου, αγνώστου πατρός, πυροπαθής, ορφανός. Το τελευταίο σε αρκετά υψηλή συχνότητα.

Στο τέλος του σχολικού έτους 1953-54, στο μητρώο προστίθενται τα ονόματα 58 μαθητών σε ενότητα υπό τον τίτλο «κατατακτήριοι εξετάσεις εξ ιδιωτικού σχολείου Χάρακα» ώστε να μεταβούν από την Γ στην Δ και από τη Δ στην Ε τάξη, με την πιστοποίηση του δημόσιου σχολείου. Εδώ, ο πατέρας κατά ποσοστό 78% είναι αγρότης, ενώ υπάρχουν και 7 ορφανοί από πατέρα μαθητές.

Αργότερα, στη σχολική χρονιά 1955-56, θα προστεθεί στο μαθητολόγιό μας και το παράρτημα Ανωγείων με 37 μαθητές στην Γ τάξη (σημερινή Α Γυμνασίου, 28 αγόρια και 9 κορίτσια) με καταγωγή από τα Ανώγεια και άλλα χωριά της επαρχίας Μυλοποτάμου. Εδώ το ποσοστό των ορφανών πολύ μεγαλύτερο από τα δύο προηγούμενα σχολεία.
Έκπληξη και απορία! Γιατί τόσα ορφανά παιδιά, ποιος φρόντισε να παρακολουθήσουν γυμνασιακές σπουδές, ποιες οι ιδιαίτερες συνθήκες των σπουδών τους, πόσα τελείωσαν το οκτατάξιο «2ον Γυμνάσιον Αρρένων Ηρακλείου», ποια ήταν η μετέπειτα εξέλιξή τους; Η έρευνά μας είναι ανοικτή προς όλους, με προτάσεις, διορθώσεις και πληροφορίες κάθε είδους σχετικά με τους μαθητές, κυρίως αυτούς που πήραν απολυτήριο τη δεκαετία 1950-1960. Στο σχολείο μας υπάρχουν όλα τα αρχεία καλοδιατηρημένα και ευανάγνωστα.
Παρακαλούμε πολύ, όποιος ενδιαφέρεται ας επικοινωνήσει μαζί μας στο τηλέφωνο του 2ου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου 2810372732, καθώς και στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected]. Τα αποτελέσματα της συλλογικής μας δουλειάς θα τα παρουσιάσουμε σε σχετική εκδήλωση στο αμφιθέατρο του σχολείου μας, στην οδό Ι. Κονδυλάκη 32, στο Ηράκλειο. 

Η ομάδα των καθηγητών:  Τσατσάκης  Γ.,  Φυσικός,  Κατσακός  Ε.,  Φυσικός,  Χαδήρογλου  Μ.,  Πληροφορικής, Παπαδάκη  Ζ.,  Φιλόλογος. Διευθυντής  2ου Γ.Ε.Λ. είναι ο Κ. Κωνσταντίνου, Φιλόλογος".

Φωτογραφία από cottonbro studio via pexels.com

Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη και το Ηράκλειο