«Είμαστε καταδικασμένοι στην εξωγήινη μοναξιά μας»: Ο Γ. Γραμματικάκης σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις

Της Κατερίνας Μυλωνά

Μία συζήτηση μαζί του ποτέ δεν ήταν αρκετή, πάντα ήθελες κι άλλο. Λίγα λεπτά ακόμα, δυο κουβέντες παραπάνω. Να ακούσεις, να συζητήσεις, να μάθεις. Με τον ενθουσιασμό του πρωτοετή φοιτητή που ονειρεύεται να κατακτήσει το Σύμπαν!

Όταν απέναντί σου είχες «τον πρύτανη», η συνέντευξη ήξερες πως θα είναι ενδιαφέρουσα.

Ήταν Οκτώβριος του 2022 όταν ο Γιώργος Γραμματικάκης έδινε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις στην εφημερίδα «Πατρίς».

Αφορμή ήταν το Βραβείο Ηθικής Τάξης που είχε αποφασίσει να του απονείμει ο Δήμος Ηρακλείου.

Για τη συγκεκριμένη διάκριση είχε πει:

«Να τονίσω ότι λίγο  με συγκινούσαν  παλαιότερα τα βραβεία και οι τιμητικές εκδηλώσεις και ποτέ δεν τις επιδίωξα. Μου αρκούσε η εκτίμηση του κόσμου και των φοιτητών, που με συνόδευε πάντα, και είχε ως γνώρισμά της έναν ιδιότυπο αυθορμητισμό.
Άλλα όμως νόμιζα εγώ, και άλλα πρέσβευε η ζωή, που καταργεί συνήθως με την πράξη τις θεωρίες μας. Κάποια στιγμή λοιπόν η αγαπημένη μου Σητεία με ανακήρυξε επίτιμο δημότη της πόλεως και ένιωσα  μεγάλη χαρά. Ακολούθησαν και άλλοι, πόλεις, ιδρύματα και σύλλογοι. Έτσι δεν  ήσαν λίγες οι φορές που κάποιο βραβείο ή μια  δημόσια  εκδήλωση τιμής  είχε  εμένα ως αποδέκτη. Με τον  καιρό  κατάλαβα ότι όλα είχαν την αξία και το βαθύτερο τους νόημα και οφείλω  χάρη σε όσους είχαν τη σχετική πρωτοβουλία.
Ένα βραβείο  όμως, που προέρχεται από  την πόλη που γεννήθηκα έχει  από μόνο του μια λαμπερή ιδιαιτερότητα. Όταν μου ανακοίνωσε τη βράβευση ο ίδιος ο δήμαρχος, σαν αστραπή πέρασαν από το μυαλό μου οι αλάνες που παίζαμε μικροί, τα σχολεία που με δίδαξαν,  η μαγεία και τα βάσανα του πρώτου έρωτα, ο επιφανειακά αυστηρός πατέρας μου, η γλύκα της μητέρας μου, ο μονάκριβος αδελφός μου, οι φίλοι.

Κάποια στιγμή μάλιστα νόμισα -σίγουρα ήταν μια ψευδαίσθηση!- ότι ηχούν χαρμόσυνα οι καμπάνες του Αγίου Τίτου, που  λάτρευα ως παιδί.  Η  ασταμάτητη βουή της πόλεως τρυπούσε πάντα τους τοίχους και τα παράθυρα».

Ο… παντοτινός πρύτανης

Είχε αναφερθεί και στον λόγο που όσα χρόνια, δεκαετίες και να περνούσαν, στη συνείδηση όλων παρέμενε ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Είχε πει πως: 
«Δεν έχω κάποια πειστική απάντηση. Θεωρώ ότι όλοι οι συνάδελφοι που τιμήθηκαν κατά καιρούς με το αξίωμα του πρύτανη συνέβαλαν, άλλος λίγο και άλλος περισσότερο, στην πρόοδο και την καταξίωση του Πανεπιστημίου μας. Στη  δική μου περίπτωση, νομίζω ότι μεγάλο ρόλο στην αγάπη του κόσμου έπαιξε  η προσπάθειά μου να εκφράσω, με επιμονή και καθαρότητα, τις αξίες και τις αρετές που πρέπει να χαρακτηρίζουν ένα ανώτατο Ίδρυμα:
Τους  δεσμούς του  με την κοινωνία και τον  τόπο,  την ανεξαρτησία του απέναντι στην  πολιτική εξουσία,  την αντίληψη ότι η Παιδεία είναι κάτι ευρύτερο και ευγενέστερο από την απλή παροχή γνώσεων. Χωρίς ίσως να το συνειδητοποιώ, εξέφρασα τη βαθύτερη λαχτάρα των πολιτών  για μια άλλη Ελλάδα, που θα ανταποκρίνεται στους κόπους και τα όνειρα τους».

Για το James Webb και τις επιστημονικές ανακαλύψεις είχε πει πως 

«Ακόμα και με την πιο αδιανόητη πρόοδο της τεχνολογίας, απαιτούνται πολλές ανθρώπινες ζωές και μεγάλη τύχη, για να δώσομε την πρώτη χειραψία με έναν εξωγήινο.
Είμαστε λοιπόν καταδικασμένοι στην εξωγήινη μοναξιά μας. Θα ήταν έτσι πράξη  σοφίας, αν δείχναμε περισσότερη έγνοια και προσοχή για τον πανέμορφο πλανήτη μας. Ενώ είναι ο μόνος  που με βεβαιότητα φιλοξενεί το θαύμα της ζωής, απειλείται από πολλούς κινδύνους, που οφείλονται κυρίως στην ανθρώπινη αφροσύνη.»

Για τη θέση του στην Ευρωβουλή είχε αναφέρει τα εξής
«Είχα πάντως  την τύχη, χάρις στην καλοσύνη των Ελλήνων πολιτών, να ζήσω από κοντά την πολιτική -και μάλιστα στην  αριστοκρατική της έκφραση-  ως  μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Και εκεί ωστόσο έζησα το ίδιο φαινόμενο, η  πολιτική  να εκτρέπεται συχνά σε ταπεινές επιδιώξεις. Αν λοιπόν πρόκειται να επιβιώσει, τουλάχιστον με τις δημοκρατικές παραλλαγές της, η πολιτική πρέπει να αλλάξει πρόσωπο.

Η δική μου σωτήρια  διέξοδος ήταν  να εντάξω στις βασικές   δραστηριότητες μου, την προβολή του Ελληνικού Πολιτισμού, του αρχαίου ή του νεότερου, στον χώρο της Ευρώπης. Η απήχηση  της προσπάθειάς μου υπήρξε απρόσμενη και συγκινητική και με έκανε συχνά να σκέφτομαι  πόσο θα κέρδιζε η Ελλάδα αν θεωρούσε  τον πολιτισμό μέρος ουσιαστικό της πολιτικής της.
Αποτελεί ωστόσο αλήθεια αναμφισβήτητη ότι δεν είναι λίγα όσα πέτυχε στην πολυτάραχη πορεία της η ελληνική πολιτική ζωή.  Σήμερα έχουν λείψει  οι σπόροι του εθνικού διχασμού, που συχνά μας οδήγησαν στον γκρεμό, ενώ για τη μεγάλη πλειοψηφία του πολιτικού μας κόσμου η Ευρώπη είναι το ευρύτερο σπίτι μας. Τέλος, παρά τις μικρές  ή τις μεγάλες της αδυναμίες, η δημοκρατία κέρδισε νέα ορμή και ποιότητα μετά τη δικτατορία.

Για να  απαντήσω πάντως, έστω και δια της τεθλασμένης,  στο ερώτημά σας, είχα πάντα έναν πολιτικό εαυτό, που παραμένει σε εγρήγορση. Από το σημείο όμως αυτό μέχρι να επιδιώξω και κάποια ένταξη μου στην καθημερινότητα  της πολιτικής, ο δρόμος είναι ολισθηρός και δύσβατος.»

Για το μέλλον των Πανεπιστημίων, είχε αναφέρει:

«Όσο για τα Πανεπιστήμια, που υπήρξαν πάντοτε  πυλώνες ελευθερίας και γνώσεων, φοβούμαι ότι χάνουν με γρήγορο ρυθμό  τον οραματισμό και την αυτοτέλειά τους και υποτάσσονται σε αλλότριες δυνάμεις. Είναι για παράδειγμα χαρακτηριστικό  ότι το  πρόβλημα της βίας, που είναι πράγματι υπαρκτό  σε πανεπιστημιακά ιδρύματα,  αντιμετωπίσθηκε με τη δημιουργία Πανεπιστημιακής αστυνομίας, που ιστορικά υπήρξε το συνώνυμο της βίας.»

Δείτε επίσης:

Ήταν και θα μείνει για πάντα «Ο πρύτανης»: Το Πανεπιστήμιο Κρήτης έχασε έναν από τους πρωτεργάτες του

Βαρύ πένθος: Έφυγε από τη ζωή ο Γιώργος Γραμματικάκης

"Αντίο" στον Γιώργο Γραμματικάκη - Συλλυπητήρια μηνύματα
 

Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη και το Ηράκλειο

Κεντρική φωτογραφία: EUROKINISSI/ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ