Άτομα με αναπηρία: "Είμαστε και εμείς εδώ"

Της Σώτιας Πεντεδήμου

Πως θα σας φαινόταν για μία ημέρα, για λίγες ώρες να κάνετε μια βόλτα στο Ηράκλειο με αναπηρικό αμαξίδιο; Να σας έκλειναν τα μάτια, να βυθιζόσασταν στο σκοτάδι και με ένα λευκό μπαστούνι να επιχειρούσατε να περπατήσετε στο κέντρο της πόλης; Η βιωματική εμπειρία είναι - ίσως - η μοναδική μας ευκαιρία να καταλάβουμε, έστω για λίγο, τη δυσκολία των ατόμων με αναπηρία να κυκλοφορήσουν ανάμεσά μας. "Είμαστε αφημένοι στα χέρια των συμπολιτών μας, να μας δουν στην άκρη του πεζοδρομίου. Των οδηγών να σταματήσουν. Αλλά δεν μας βλέπουν" λέει η κα. Ανθή Δούπη, που έχει χάσει εντελώς την όρασή της και είναι η μοναδική που κυκλοφορεί στο Ηράκλειο με λευκό μπαστούνι.

Μα γιατί η μόνη; αναρωτιέμαι. "Γιατί τα τελευταία 8 χρόνια δεν υπάρχει εκπαιδευτής κινητικότητας με τη χρήση λευκού μπαστουνιού σε όλη την Κρήτη" απαντά με αφοπλιστική ειλικρίνεια που τη νιώθω σα χαστούκι. Και αν κάποιος θέλει να εκπαιδευτεί θα πρέπει να μεταβεί στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη!

Μία εκπαίδευση διαφορετική από άλλες, προφανώς. Μία εκπαίδευση διαρκής. Εφ' όρου ζωής. Γιατί δεν αφορά αποκλειστικά πως θα μάθεις να περπατάς, να κινείσαι με "οδηγό" το λευκό μπαστούνι. "Εκπαιδεύεσαι στους ήχους. Να μπορείς να τους αναγνωρίζεις. Στις δεξιότητες. Στα απλά. Πως να τρως με μαχαίρι και πιρούνι, πως να γεμίζεις ένα ποτήρι νερό χωρίς να σου χυθεί απέξω".

Αφορμή για περισυλλογή η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία. Συνήθως αυτός είναι ο στόχος τους, άλλωστε. Αν τον καταφέρουν. Κοιτάξτε δίπλα σας, ενδιαφερθείτε. Μην στέκεστε...αλληλέγγυοι από μακριά. Η αναπηρία τρομάζει. Προκαλεί οίκτο, ελεημοσύνη. Είναι το τελευταίο που χρειάζονται αυτοί οι άνθρωποι. Χρειάζονται να τους κοιτάμε στα μάτια, όπως εκείνοι εμάς. Χρειάζονται μια "κανονικότητα" που τόσο πολύ τους στερούμε (και) με την συμπεριφορά μας.

Επιτροπή Προσβασιμότητας Δήμου Ηρακλείου

Τον Φεβρουάριο του 2019 συνεδρίασε για πρώτη φορά η Επιτροπή Προσβασιμότητας του Δήμου Ηρακλείου, η οποία ασχολείται με θέματα στρατηγικής ευαισθητοποίησης πολιτών και θέματα εφαρμογής πολιτικών αποκατάστασης και προσβασιμότητας.

Είναι μία "ανοιχτόμυαλη επιτροπή", λέει η κα. Δούπη, μέλος της και η ίδια. Αλλά οι γραφειοκρατικές διαδικασίες καθυστερούν την υλοποίηση πολιτικών. Θυμίζει τις δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, τον Σεπτέμβριο, και πόσο εντυπωσιασμένα ήταν τα παιδιά των ειδικών σχολείων. Αλλά και πόσο εξαιρετική δουλειά κάνουν οι εκπαιδευτικοί στα ειδικά σχολεία. Σκακίστρια η ίδια, έπαιξε με τα παιδιά, δίνοντας το παράδειγμα ότι δεν πρέπει να το βάζουμε κάτω.

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα, θα κυκλοφορήσει και θα μοιραστεί σε σχολεία, συλλόγους και φορείς, ένα φυλλάδιο με συμβουλές διευκόλυνσης προς ΑμεΑ και τον τίτλο "Προχωράμε μαζί".

Η Ανθή Δούπη, ήρθε στο Ηράκλειο πριν από δύο χρόνια, με τον 17χρονο σήμερα γιο της. Τη ρωτάω γιατί. "Γιατί τον ενδιαφέρει να σπουδάσει στο Φυσικό του Ηρακλείου", απαντά. Έχει και εκείνος την ίδια πάθηση με εκείνη. Η όρασή του προς το παρόν είναι μειωμένη, αλλά η πάθηση εξελίσσεται και δεν ξέρουμε πότε θα έρθει η ολική τύφλωση. Θέλαμε να είμαστε εδώ, να μάθει την πόλη για να μπορέσει να σπουδάσει" λέει. Στο σχολείο πως είναι τα πράγματα; "Εδώ και δύο χρόνια δεν τον κάνει κανείς παρέα. Δεν τον ενημέρωσαν καν για την χοροεσπερίδα του σχολείου, θεώρησαν αυτονόητο ότι δεν μπορεί να πάει ένα παιδί με μειωμένη όραση". Γροθιά στο στομάχι. Τα παιδιά είναι σκληρά, αμείλικτα. Αλλά για να μάθει ένα παιδί να αποδέχεται την διαφορετικότητα, να τη σέβεται και να την αγκαλιάσει πρέπει να το διδάξεις. Να του δείξεις τον δρόμο. Και αυτό ξεκινά από τον μικρόκοσμο της οικογένειας.

Πόσο δρόμο έχουμε ακόμα άραγε να διανύσουμε; Χιλιόμετρα. Ιδού μερικά στατιστικά στοιχεία, ένεκα της ημέρας.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κάποιας μορφής αναπηρία, το 80% των οποίων ζει στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Πάνω από 168 χώρες έχουν πλέον υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ), που τέθηκε σε ισχύ πριν μια δεκαετία. Μια νέα ανάλυση της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος 'Αντζελες (UCLA) διερευνά κατά πόσο έχει εφαρμοσθεί η Σύμβαση μέσα στα δέκα χρόνια που μεσολάβησαν.

Μεταξύ άλλων ευρημάτων, αναφέρει ότι:

- Μόνο μία στις τέσσερις χώρες (24%) έχουν συντάγματα που ρητά απαγορεύουν τη διάκριση κατά των ΑμεΑ ή εγγυώνται ίσα δικαιώματα γι' αυτά τα άτομα.

- Μόνο το 28% των χωρών προστατεύουν συνταγματικά το δικαίωμα στην εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία, με συνέπεια τα παιδιά αυτά να αντιμετωπίζουν συχνά σημαντικά εμπόδια στη μόρφωσή τους, ιδίως στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Μόνο το 12% των χωρών έχουν ειδικά σχολεία για ΑμεΑ και συχνά αυτά τα ιδρύματα περιορίζονται σε συγκεκριμένες αναπηρίες.

- Μόνο το 18% των χωρών προστατεύουν συνταγματικά το δικαίωμα των ΑμεΑ στην εργασία, με συνέπεια η ανεργία να είναι αυξημένη για αυτά τα άτομα. Πάντως σταδιακά η κατάσταση εμφανίζει βελτίωση στο εργασιακό πεδίο, καθώς ενισχύεται διεθνώς η τάση να μη γίνονται διακρίσεις κατά των ΑμεΑ στους χώρους εργασίας.

- Μόνο το 26% των χωρών έχουν σύνταγμα που εγγυάται ρητά το δικαίωμα των ΑμεΑ στην υγεία. Μόνο το 11% των χωρών προβλέπουν πληρωμένη άδεια για τους γονείς προκειμένου να φροντίσουν τις ανάγκες υγείας των παιδιών τους με αναπηρία.

Αποτελεί πάντως θετική εξέλιξη ότι από τα συντάγματα των χωρών που υιοθετήθηκαν μετά το 2010, πάνω από δύο στα τρία (68%) απαγορεύουν τις διακρίσεις με βάση την αναπηρία, το 58% εγγυώνται το δικαίωμα των ΑμεΑ στην εργασία και το 63% το δικαίωμα στην εκπαίδευση για τα παιδιά με αναπηρία. Αλλά, σύμφωνα με τη μελέτη, η ανθρωπότητα συνολικά απέχει ακόμη από το επιθυμητό επίπεδο, όσον αφορά την αντιμετώπιση των ΑμεΑ.