Την Κριτσά επισκέφθηκαν την Κυριακή, 12 Μαρτίου, μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου. Στον απολογισμό της εξόρμησης επισημαίνονται τα εξής:
"Μια ωραία πεζοπορία στη γειτονική μας Κριτσά πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου την Κυριακή 12 του Μάρτη. Συγκεντρωθήκαμε περίπου 40 πεζοπόροι, ανάμεσά τους κι αρκετά νέα παιδιά. Μαζί μας και το χαριτωμένο σκυλάκι της Χαράς, ο Μελένιος –όνομα και πράγμα-, που τείνει να γίνει μασκότ της ομάδας.
Ο ΠΕΥΚΟΣ ΤΗΣ ΜΑΜΟΥΝΑΙΝΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ ΤΗΣ ΚΡΙΤΣΑΣ
Αφού λοιπόν παρκάρουμε τα αυτοκίνητά μας στην επαρχιακή οδό Αγίου Νικολάου-Κριτσάς, ξεκινάμε την πορεία μας στις 8.30 το πρωί στο ύψος της Παναγίας Φλερμ (Φιλέρημος). Περνάμε από χωματόδρομους, μονοπάτια, την κοίτη του χειμάρρου και πρώτη μας στάση ο μεγάλος πεύκος της Μαμούναινας. Αυτό το γιγαντιαίο δέντρο σίγουρα δικαιούται τον τίτλο ‘μνημείο της φύσης’, αφού πραγματικά δεσπόζει στο χώρο. Ακόμα και τα κουκουνάρια του είναι μεγάλα και διαφορετικά με βρώσιμους καρπούς. Το δέντρο είναι διάσημο κι αγαπητό στους κατοίκους της Κριτσάς. Μια φίλη μάς δίνει την πληροφορία ότι ο προπάππους της το είχε φέρει απ’ τους Αγίους Τόπους. Θυμάται μάλιστα που ως παιδιά πήγαιναν με τα ξαδέρφια της και με πετρούλες έσπαζαν τα σπόρια, για να γευτούν το νόστιμο καρπό.
Στη συνέχεια διασχίζουμε απ’ άκρη σ’ άκρη τον εύφορο κάμπο της Κριτσάς περνώντας από ελαιώνες σχολιάζοντας το –συνήθως βαρύ- κόψιμο των δέντρων. Πολλοί είναι και οι κήποι με τα εσπεριδοειδή, φορτωμένα φρούτα. Μια πρόχειρη παράγκα με δύο ενήλικα γουρούνια και τα μικρά τους κερδίζει την προσοχή μας. Στις άκρες των χωραφιών χαρακτηριστικό μοτίβο η ανθισμένη ραπανίδα με άσπρα και ρόδινα ανθάκια. Η κίνησή μας περιμετρικά της Κριτσάς μας προσφέρει θέα του χωριού από πολλές διαφορετικές μεριές.
ΠΡΟΣ ΤΟ ΒΟΡΘΙ
Επόμενη στάση χωμένο μες τα ελαιόδεντρα το ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου, της ίδιας εποχής και σχολής με την Παναγία την Κερά. Λίγο πιο πάνω ο ναός του Τιμίου Σταυρού. Εκεί κοντά μια παλιά πέτρινη στέρνα γεμάτη με νερό, για τις ανάγκες γεωργών και κτηνοτρόφων της περιοχής. Ανηφορίζουμε, παίρνουμε το δρόμο προς Λατώ κι έπειτα δεξιά τον χωματόδρομο προς τη θέση Κλεισίδια. Μια μικρή κατηφορίτσα μας δίνει θέα στο περίφημο Βορθί, ένα μικρό εύφορο λεκανοπέδιο, περίκλειστο από ψηλά βουνά. Ποιος ξέρει ποιες γεωλογικές δυνάμεις στο παρελθόν προκάλεσαν αυτό το βύθισμα του εδάφους εδώ! Στο κέντρο του διακρίνουμε μια λιμνούλα με νερό και προβατάκια να σεργιανίζουν τριγύρω της.
ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΣΑ
Κατά το μεσημεράκι πλησιάζουμε το ιστορικό χωριό της Κριτσάς από ΒΔ. Πρώτη στάση ο Συνεταιρισμός Γυναικών, περίφημος για τα παραδοσιακά χειροποίητα προϊόντα. Είναι κλειστά τις Κυριακές, αλλά ανοίγει ειδικά για μας. Παίρνουμε στο χέρι τις έτοιμες ήδη μυζηθρόπιτες, αγοράζουμε κι άλλα τοπικά προϊόντα κι αναχωρούμε. Περνώντας από δρομάκια ξεχασμένα, ανάμεσα σε παλιά σπίτια, ανηφορίζουμε για την επόμενη στάση μας το Μουσείο «Σπάνιων κι ενδημικών φυτών ‘Ροδάνθη’» -από το όνομα της γνωστής Κριτσωτοπούλας, ηρωίδας της περιοχής, που ντύθηκε άντρας και πολέμησε στο πλευρό του καπετάν Καζάνη-. Ο ιδιοκτήτης, Γιώργος Αφορδακός, τόσα χρόνια το εμπλουτίζει και το συντηρεί με προσωπικό κόπο και μεράκι. Μορφή κι ο ίδιος της σύγχρονης ιστορίας της περιοχής –ο καλύτερος κρητικός μαραθωνοδρόμος, όσον αφορά την επίδοση, μέλος επί σειρά ετών της ελληνικής εθνικής ομάδας στίβου και της εθνικής ομάδας ενόπλων δυνάμεων εκπροσωπώντας την ελληνική αστυνομία με πλήθος διεθνών διακρίσεων! Κι όμως ο μεγάλος αυτός αθλητής είναι τόσο απλός και φιλικός άνθρωπος. Μας υποδέχεται με χαρά και μας έχει ετοιμάσει ‘βραστάρι’ από ντόπια βότανα. Στη φιλόξενη βεράντα του με τα λογιών-λογιών φυτά θα φάμε τις μυζηθρόπιτες με ντόπιο μέλι κι έπειτα θα μας δείξει με μάτια που λάμπουν ορισμένα από τα ξεχωριστά εκθέματά του: απολιθώματα προϊστορικών ζώων και φυτών. Έπειτα θα περάσουμε για μια γρήγορη ξενάγηση στους μικρούς, αλλά προσεγμένους χώρους του Μουσείου, που θέλει κανείς μέρες, για να τους εξερευνήσει σε βάθος.
Ωστόσο ο καιρός κατεβάζει, αρχίζουμε να κρυώνουμε και πρέπει να ξεκινήσουμε, γιατί έχουμε ακόμα δρόμο. Περνάμε λοιπόν μέσα από τα σοκάκια της Κριτσάς με τα πολλά όμορφα αναπαλαιωμένα κτίρια και φτάνουμε στην παλιά δίκλιτη εκκλησία του Αφέντη Χριστού, όπου σώζονται εντυπωσιακές τοιχογραφίες των αρχών του 12ου αιώνα από τη Δευτέρα Παρουσία, καθώς και μία σπάνια -για εκκλησία- απεικόνιση του κτήτορά της, του ευγενούς Χωνιάτη. Στον περίβολο του ναού υπάρχουν κι αρκετοί τάφοι.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Το δίλημμα αν πρέπει να ολοκληρώσουμε την προγραμματισμένη πεζοπορία μας ή να τη συντομέψουμε, καθώς η ώρα έχει περάσει και κάποιοι απ’ την πολυμελή ομάδα κουράστηκαν, ήρθαν να το ξεκαθαρίσουν οι πρώτες σταγόνες της βροχής. Δε μας μένει λοιπόν απ’ το να κόψουμε μέσα απ’ το χωριό και να κατευθυνθούμε στ’ αυτοκίνητα. Η επιλογή αυτή μας φέρνει στην Κάτω Βρύση του χωριού και στη διάσημη (από τις παλιές κινηματογραφικές ταινίες) και πολύ ιδιαίτερη Παναγία την Κερά. Η εκκλησία αυτή, παλιό μοναστήρι, απ’ τα πιο σημαντικά βυζαντινά μνημεία της Κρήτης, του 13ου -14ου αιώνα, είναι χάρμα οφθαλμών καθώς απλώνεται πολύ στον οριζόντιο άξονα και δίνει μια στιβαρότητα χωρίς ωστόσο να στερείται χάρης κι ομορφιάς. Η χαρά του φωτογράφου! Την εικόνα συμπληρώνουν πανέμορφα μικρά γαλάζια ‘κρινάκια’ του είδους moraea sisyrinchium –όπως με πληροφορεί ο φίλος μας, ο Μαρίνος-. Φτάνουμε στ’ αυτοκίνητά μας, ενώ η βροχή έχει κοπάσει προσωρινά. Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι παρά το ότι κόψαμε δρόμο έχουμε ήδη διανύσει 18 χιλιόμετρα σε συνολικό χρόνο 6 ωρών (4,5 ώρες χωρίς τις στάσεις)!
Ευχαριστούμε πολύ: τον Συνεταιρισμό Γυναικών Κριτσάς, που άνοιξε για το χατίρι μας κυριακάτικα και μας κέρασε ντόπιες λιχουδιές, ώσπου να γίνουν οι μυζηθρόπιτες. Τον Γιώργο τον Αφορδακό για τη φιλοξενία του και την ξεχωριστή τιμή, που μας έκανε, να μοιραστεί τις γνώσεις του μαζί μας, αλλά και για την προσφορά του στον τόπο μας, τόσο σαν αθλητή όσο και σαν φυσιοδίφη. Την Πόπη Μπρόκου, που μας άφησε πλήθος καλούδια, για να κεραστούμε κατά την παραμονή μας στο χωριό. Και πάνω απ’ όλα τον πάντα χαμογελαστό και πρόθυμο να μας εξηγήσει το καθετί, αρχηγό μας, τον Γιώργο Πόθο.
Ωραία ήταν και σήμερα. Δεν πειράζει που μας διέκοψε η βροχή, την έχει ανάγκη ο τόπος μας".
ΚΕΙΜΕΝΟ: Μαρία Μετζογιαννάκη
Περισσότερες πληροφορίες, φωτογραφίες, βίντεο, χάρτη διαδρομής στο blog του Συλλόγου:https://orsian.blogspot.com/2023/03/12.html
