Για πρώτη φορά μετά από πολλες δεκαετίες το πρώτο Πανεπιστημιακό ιδρυμα στην Κρήτη, το Καμπάνειο Ιδρυμα στο Οροπέδιο Λασιθίου, λειτούργησε ξανα ως εκπαιδευτικός χώρος μαθημάτων και φιλοξενίας φοιτητών στο πλαίσιο των επιταγών του Μεγάλου Κρητικού Ευεργέτη της Παιδειας στην Ελλαδα και αρχηγού της Μεγάλης Κρητικής επανάστασης του 1866-69 Αντωνίου Φ. Παπαδάκη.
Ο Αντώνης Παπαδάκης κληροδότησε ένα τμήμα της περιουσίας του στον τόπο καταγωγής του, το Ψυχρό στο Οροπέδιο Λασιθίου, ορίζοντας την μητέρα του (το γένος Καμπάνη) ως διαχειρίστρια του κληροδοτήματος.
Έτσι το 1870 ιδρύθηκε το πρώτο Πανεπιστημιακό ίδρυμα στην Κρήτη, το μικρό Πολυτεχνείο όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι.
Ο σκοπός του ιδρύματος είχε διττό χαρακτήρα: αφεσόν της Παιδείας και αφετέρου της Πολυτεχνικής Εκπαίδευσης ώστε οι τεχνίτες που θα μάθαιναν να χειρίζονται τα όπλα θα βοηθούσαν στην απελευθέρωση του νησιού από την Οθωμανική κατοχή. Μάλιστα οι τεχνίτες αυτοί δημιούργησαν και το «θαύμα» του Οροπεδίου Λασιθίου με τους 10.000 ανεμόμυλους!
Αργότερα, στο περάσμα των δεκαετιών, το Καμπάνειο λειτούργησε και σαν χώρος θεραπείας για ασθενείς με πνευμονολογικά νοσήματα αλλά και σαν κατασκήνωση για μαθητές. Στα χρόνια της Κατοχής έγινε επίταξη του και λειτούργησε ως στρατώνας για Ιταλούς ενώ μετά την Κατοχή λειτούργησε ως χώρος εκπαίδευσης και συσσιτίων.
Εκείνα τα χρόνια επισκέφθηκαν το Καμπάνειο ο σπουδαίος συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης καθώς και άλλες μεγάλες προσωπικότητες του τόπου από το χώρο της πολιτικής και του πολιτισμού.
Τα τελευταία χρόνια 10- 15 χρόνια με ενέργειες της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος καθώς και του δήμου Οροπεδίου ανακαινίστηκε για να γίνει ξανά ένα κέντρο Παιδείας και Πολιτισμού στα Ορεινά της Κρήτης.
Το Καμπάνειο Ίδρυμα στο Οροπέδιο Λασιθίου διαθέτει αίθουσες διδασκαλίας, γραφείων, τεχνικών εργαστηρίων, σχολείο, παιδική χαρά, υπαίθριο θέατρο, χώρους φιλοξενίας και κοιτώνες ακριβώς κάτω από το σπήλαιο γέννησης του Δία στο Ψυχρό Λασιθίου καθιστώντας το ένα μικρό κολλέγιο στα ορεινά της Κρήτης στη σκιά της Δίκτης.
Το Σεπτέμβριο του 2023 έγινε κατορθωτή η φιλοξενία και η διδασκαλία 34 φοιτητών από όλη την Ευρώπη στα πλαίσια Πανεπιστημιακού προγράμματος Εrasmus στις εγκαταστάσεις του Καμπανείου Ιδρύματος αναφορικά με το μοναδικό φυσικο περιβαλλον και τα δάση του Οροπεδίου Λασιθίου.
Οι φοιτητές με τη βοήθεια του ορειβατικού συλλόγου Λασιθίου, ξεναγήθηκαν στα δάση βελανιδιάς της περιοχής (Ιερό δέντρο του Δία), επισκέφτηκαν Μινωικούς αρχαιολογικούς χώρους όπως στην Πλάτη, στο Δικταίον Άντρον το Κρόνειο και στο Καρφί, και ανέβηκαν μέσα από οροπέδιο του Λιμνάκαρου, ως την κορυφή της Δίκτης.
Επίσης δήλωσαν εντυπωσιασμένοι από τους ανεμόμυλους και το Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Γεωργίου, που διασώζει και περιγράφει μία μοναδική παγκόσμια πολιτιστική παράδοση και κληρονομιά της οποίας στόχος είναι να γίνει η πρώτη περιοχή της Κρήτης - ως προστατευόμενη περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους - της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
«Πλέον φιλοδοξία του ιδρύματος και του δήμου είναι να αποτελέσει ένα χώρο παιδείας, πολιτισμού και ανάπτυξης σε ανθρώπινο μέτρο στα ορεινά της Κρήτης» αναφέρει με δηλώσεις του στο Cretalive ο κ. Δημήτριος Πλευράκης, γενικός γραμματέας του Καμπάνειου Ιδρύματος και του δήμου Οροπεδίου Λασιθίου.
