Αλατότητα & pH: 2 σημαντικές έννοιες για κάθε καλλιεργητή

Το πρόβλημα της αλατότητας ανά τους αιώνες                                    

Η άρδευση των γεωργικής γης προκαλούσε προβλήματα από την αρχαιότητα, καθώς η ανάγκη για αποστράγγιση δεν είχε γίνει αντιληπτή μέχρι πρόσφατα. Αυτό  οδήγησε συχνά σε μείωση της παραγωγικότητας του εδάφους και κατά συνέπεια στην παρακμή πολιτισμών που αναπτύχθηκαν με βάση τη γεωργία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι Σουμέριοι,  αρχαίος λαός της Μεσοποταμίας. Οι Σουμέριοι άρδευαν τα αγροτεμάχια τους σε μεγάλη κλίμακα στην περιοχή του ποταμού Diyala, προκαλώντας ήδη από το 2.400 π.Χ., το φαινόμενο της αλάτωσης  (της ύπαρξη, δηλαδή, αλατιού στα χωράφια τους).

Αλατότητα: Τι είναι και από τι προκαλείται;

Το νερό άρδευσης, ανεξάρτητα από την ποιότητα του, περιέχει διαλυμένα ορυκτά άλατα, η συγκέντρωση και η σύσταση των οποίων, εξαρτάται από την προέλευση του νερού. Για παράδειγμα, το νερό από το λιώσιμο του χιονιού ή από ταμιευτήρες περιέχει λιγότερα άλατα από το νερό των υπογείων υδάτων σε παράκτιες περιοχές και από εκείνο των επεξεργασμένων αποβλήτων. Επομένως, αν η ποσότητα και η ποιότητα του νερού που εισέρχεται στο έδαφος δεν ελέγχεται κατάλληλα, θα παρατηρηθούν υψηλές συγκεντρώσεις αλάτων (αλατότητα).

Γιατί η μέτρηση της αλατότητας είναι σημαντική;

Η αλατότητα είναι μια ιδιαίτερα σημαντική έννοια για τον παραγωγό, καθώς επιδρά στη θρέψη των φυτών. Ανάλογα με την τιμή της μπορεί να μειώσει ή και να αναστείλει την πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων. Αυτό συμβαίνει επειδή μειώνει το υδατικό δυναμικό άρα και τη διαθεσιμότητα του νερού στα φυτά. Για αυτό τον λόγο έχουν αναπτυχθεί τεχνικές για τη μέτρηση και την ποσοτικοποίηση της αλατότητας, η οποία μετριέται ως ολικά διαλυμένα στερεά (TDS) ή ευκολότερα ως ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC).

Ηλεκτρική αγωγιμότητα: Τι είναι και πώς μετριέται;

Το καθαρό νερό από μόνο του είναι κακός αγωγός του ηλεκτρικού ρεύματος, όμως η αγωγιμότητα του, η ικανότητα του δηλαδή να άγει το ηλεκτρικό ρεύμα, αυξάνεται με την ύπαρξη  διαλυμένων αλάτων . Γι’ αυτό η μέτρηση της Ηλεκτρικής Αγωγιμότητας (EC) είναι μια γρήγορη, απλή, αν και έμμεση μέθοδος μέτρησης της αλατότητας.  Η Ηλεκτρική Αγωγιμότητα (EC) μπορεί να μετρηθεί τόσο σε δείγματα εδάφους όσο και σε υδατικά διαλύματα και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην υδρολίπανση καθώς μπορεί να  λειτουργήσει ως οδηγός έλλειψης ή πλεονάσματος λιπάσματος. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα μετριέται με ειδικά όργανα που ονομάζονται αγωγιμόμετρα και οι μονάδες μέτρησής της είναι τα deciSiemens ανά μέτρο (dS/m).

Σκληρότητα του νερού: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Η σκληρότητα του νερού σχετίζεται με την παρουσία αλάτων και κυρίως του ανθρακικού Ασβεστίου ή Ασβεστίτη. Τα σκληρά νερά αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για κάθε παράγωγό, καθώς φράζουν τις σωληνώσεις άρδευσης, προκαλώντας σημαντικές φθορές. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να διορθωθεί με τη ρύθμιση της αλατότητας και την απομάκρυνση των ιόντων Ca++ και Mg++.

PH: Τι είναι και πώς μετριέται;

Τέλος, το pH, είναι ένας δείκτης για το βαθμό οξύτητας/αλκαλικότητας του εδάφους, του νερού άρδευσης ή του θρεπτικού διαλύματος και αποτελεί καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης σε κάθε καλλιέργεια. Το pH ενός θρεπτικού διαλύματος είναι πολύ σημαντικό για τη θρέψη των φυτών γιατί καθορίζει τη διαλυτότητα άρα και τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων στα φυτά. Η μέτρηση του pH πραγματοποιείται με ειδικά όργανα που ονομάζονται pH-μέτρα και η κλίμακα μέτρησης του κυμαίνεται από το 0 (πολύ όξινο) έως το 14 (αλκαλικό), με ουδέτερη τιμή το 7.   

Ποιά είναι τα αλκαλικά και αλκαλιωμένα εδάφη;

Κάπου εδώ θα πρέπει να γίνει μια διευκρίνιση στους όρους "αλκαλικά" και "αλκαλιωμένα" εδάφη που συχνά  συγχέονται. Αλκαλικά είναι τα εδάφη που έχουν pH πάνω από 7, ενώ αλκαλιωμένα είναι παλαιότερος όρος που χρησιμοποιούνταν για τα Αλατούχα-Νατριωμένα εδάφη.

Σύμφωνα με το Γεωπονικό πανεπιστήμιο Αθηνών τα χημικά χαρακτηριστικά της ποιότητας του αρδευτικού νερού είναι τα εξής:

Ποιες είναι οι βέλτιστες πρακτικές για να ρυθμίσουμε την αλατότητα και το pH;

Εκτός από τον έλεγχο της ποσότητας και της ποιότητας του νερού που απαιτείται για κάθε αρδευόμενη καλλιέργεια προτείνονται τα εξής:

- Για τη ρύθμιση της αλατότητας του εδάφους

Η βελτίωση του εδαφικού πορώδους είναι μια εύκολη και απλή λύση για τη ρύθμιση και την αντιμετώπιση της αλατότητας του εδάφους. Αυτό επιτυγχάνεται με εμπλουτισμό οργανικής ουσίας, κοπριάς, κομπόστ κτλ. Η σωστή κατεργασία του εδάφους μπορεί επίσης να αποτρέψει τη συσσώρευση του νερού κατά τόπους και να βελτιώσει  τις συνθήκες στράγγισης. 

- Για τη ρύθμιση του PH 

Η ρύθμιση του pH στην πράξη δεν είναι εύκολη και πρέπει να γίνεται προσεκτικά και σε συνεννόηση με κάποιον ειδικό. Η προσθήκη ασβεστόλιθου ή νιτρικού ασβεστίου σε όξινα εδάφη και θείου ή θειικής αμμωνίας σε αλκαλικά είναι μερικές ενδεικτικές λύσεις. Επιπλέον, σε αλκαλικά εδάφη το Ph μπορεί να διορθωθεί και με την προσθήκη οργανικών λιπασμάτων.

Η AgriSc προτείνει για τον έλεγχο της αλατότητας και τη ρύθμιση pH:

1. KSC Sulfacid  Το KSC Sulfacid είναι ένα προϊόν με προσθήκη αζώτου, πλούσιο σε θείο, που αξιοποιεί την συνεργιστική δράση μεταξύ αυτών των δύο στοιχείων. Χάρη στην τεχνολογία LCN (σύμπλοκο αναστολέων νιτροποίησης):

- Ρυθμίζει την ισορροπία μεταξύ νιτρικού/αμμωνιακού αζώτου

-Εξουδετερώνει τα ανθρακικά και διττανθρακικά στα νερά άρδευσης

-Αντιμετωπίζει την αλατότητα του εδάφους, διαλύοντας τα άλατα του εδάφους τα οποία εκπλένονται εύκολα

2. Physiolith  Το Physiolith περιέχει την τεχνολογία Calcimer η οποία αποτελεί μια ανώτερη μορφή οργανικού ασβεστίου, θαλάσσιας προέλευσης πλούσια σε ιχνοστοιχεία. Λόγω της δομής του και του υψηλού ποσοστού ασβεστίου προτείνεται για:

-Γρήγορη διόρθωση του pH

-Ταχεία βελτίωση της δομής του εδάφους

Από την επιστημονική ομάδα της AgriSC
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Πουλοβασίλης, Α. (2010). Εισαγωγή στις Αρδεύσεις. Εκδόσεις Έμβρυο, Αθήνα.

-Brandy, C.N and Weil, R.R. (2015).  Εδαφολογία- Η φύση και οι ιδιότητες των εδαφών. Εκδόσεις Έμβρυο, Αθήνα.

Διαβάστε επίσης:

Πώς να αυξήσετε την απόδοση των καλλιεργειών σας

Ποια είναι τα θετικά αλλά και τα αρνητικά της βιολογικής γεωργίας;

Διαβάστε περισσότερες ειδήσεις από την Κρήτη