Τι πιστεύουν οι Ευρωπαίοι για το φαινόμενο των fake news

Το 83% των Ευρωπαίων θεωρεί ότι υπάρχουν πολλές ψευδείς ειδήσεις (fake news) σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και πως το φαινόμενο αυτό θέτει σε κίνδυνο τη δημοκρατία, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, όπου συμμετείχαν περίπου 26.000 πολίτες.

Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, οι Ευρωπαίοι αξιολογούν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης ως την πλέον αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης, με κορυφαίο το ραδιόφωνο (70%), ενώ ακολουθούν η τηλεόραση (66%) και ο Τύπος (63%). Οι διαδικτυακές πηγές ειδήσεων και οι ιστοσελίδες δημοσίευσης βίντεο θεωρούνται η λιγότερο αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης, με ποσοστά εμπιστοσύνης μόνο 26% και 27% αντίστοιχα.

Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνονται από σχετική δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με την οποία τη λιγότερη εμπιστοσύνη εμπνέουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι διαδικτυακοί φορείς συγκέντρωσης ειδήσεων, τα ιστολόγια και οι δικτυακοί τόποι. Στο άλλο άκρο βρίσκονται οι παραδοσιακές εφημερίδες και τα περιοδικά, ειδικευμένοι δικτυακοί τόποι και διαδικτυακές εκδόσεις, ειδησεογραφικά πρακτορεία και δημόσιοι οργανισμοί (με ποσοστό άνω του 70%).

Σύμφωνα με τη δημόσια διαβούλευση, η παραπληροφόρηση είναι εύκολο να εξαπλωθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επειδή οι ψευδείς ειδήσεις απευθύνονται στο συναίσθημα των αναγνωστών (88%), διαδίδονται με σκοπό να κατευθύνουν τον δημόσιο διάλογο (84%) και σχεδιάζονται με στόχο την αποκόμιση κέρδους (65%). Οι μισοί συμμετέχοντες στη διαβούλευση πιστεύουν ότι η εξακρίβωση των πραγματικών περιστατικών μετά τη δημοσίευση της παραπληροφόρησης δεν λύνει το πρόβλημα, καθώς δεν γίνεται αντιληπτή από τα άτομα που είδαν τις αρχικές πληροφορίες.

Εξάλλου, σε έκθεση που παρέδωσε στην Επίτροπο Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας Μαρίγια Γκαμπριέλ η ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τις ψευδείς ειδήσεις και την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο, διατυπώνει μια σειρά από συστάσεις.

Οι ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες συνιστούν να καταρτιστεί κώδικας αρχών, τον οποίο θα πρέπει να δεσμευτούν να τηρούν οι διαδικτυακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η έκθεση συμπληρώνει τα πρώτα συμπεράσματα από τη δημόσια διαβούλευση και την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου.

Στην έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων η παραπληροφόρηση ορίζεται ως ψευδείς, ανακριβείς ή παραπλανητικές πληροφορίες που κατασκευάζονται, παρουσιάζονται και προωθούνται με σκοπό το κέρδος ή για να ζημιώσουν το κοινό συμφέρον. Οι πληροφορίες αυτές, όπως επισημαίνεται, μπορούν να υπονομεύσουν τις δημοκρατικές διαδικασίες και αξίες και να θέσουν στο στόχαστρο διάφορους τομείς, όπως η υγεία, η επιστήμη, η εκπαίδευση και ο χρηματοπιστωτικός τομέας.

Οι εμπειρογνώμονες τονίζουν ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να μεριμνούν για τη διαφάνεια των εργασιών τους, εξηγώντας πώς επιλέγονται από τους αλγόριθμούς τους οι ειδήσεις που προβάλλονται. Επίσης, οι πλατφόρμες αυτές ενθαρρύνονται να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα σε συνεργασία με ευρωπαϊκά ειδησεογραφικά πρακτορεία, ώστε να βελτιωθεί η προβολή των αξιόπιστων ειδήσεων και να διευκολυνθεί η πρόσβαση των χρηστών σε αυτές. Τονίζεται ότι η λήψη μέτρων είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά τη διάρκεια προεκλογικών περιόδων.