Τεχνητή νοημοσύνη και ρομπότ στην υπηρεσία της αρχαιολογίας

Eνας από τους μεγάλους πονοκεφάλους των αρχαιολόγων είναι τα θραύσματα. Πολλές φορές η ανασκαφική σκαπάνη φέρνει στο φως κομματιασμένα αγγεία, κατεστραμμένα ψηφιδωτά, θραύσματα τοιχογραφιών που συνήθως μένουν για πολλά χρόνια μέσα σε αρχαιολογικές αποθήκες μέχρι να γίνει η ανασύνθεσή τους. 

Σύμφωνα με την kathimerini.gr, τα κομμάτια αυτού του αρχαιολογικού «παζλ», τα οποία δεν είναι μόνο ανακατεμένα αλλά και σπασμένα, έρχεται να βάλει στη θέση τους η τεχνολογία στον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας. Ενα ρομποτικό σύστημα τεχνητής νοημοσύνης θα δουλέψει μαζί με αρχαιολόγους και θα επιχειρήσει να ανασυνθέσει πιλοτικά τα ευρήματα από δύο ανασκαφές της Πομπηίας: την τοιχογραφία οροφής σε μια από τις οικίες στη Νησίδα των Εραστών (Insula dei Casti Amanti) και τα θραύσματα από τις τοιχογραφίες της Στρατιωτικής Σχολής (Schola Armaturarum), του γνωστού σπιτιού των μονομάχων, της Πομπηίας. 

Τα χιλιάδες θραύσματα που τώρα βρίσκονται στις αποθήκες του αρχαιολογικού χώρου αρχικά θα σκαναριστούν από ένα ρομποτικό σύστημα, το οποίο με ειδικούς βραχίονες θα παίρνει τα διάσπαρτα κομμάτια και θα τα τοποθετεί στις σωστές τους θέσεις. Οσο γίνεται η αναγνώριση των θραυσμάτων, ένα ζευγάρι μηχανικά χέρια θα μετακινούν τα κομμάτια και με τη βοήθεια ειδικών αισθητήρων θα πιέζουν τα αντικείμενα τόσο ώστε να μην προκαλείται καμία φθορά.

Η Οικία των Εραστών

Στην πρώτη περίπτωση, της Οικίας των Εραστών, η τοιχογραφία οροφής στην οποία θα δοκιμαστεί το ρομποτικό σύστημα είχε φθαρεί μια φορά από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. που σκέπασε με λάβα όλη την πόλη και καταστράφηκε εντελώς κατά τον βομβαρδισμό της Νάπολης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Ενα παρόμοιο πιλοτικό πρόγραμμα ανασύνθεσης μέρους των θραυσμάτων της τοιχογραφίας οροφής υλοποιεί το Πανεπιστήμιο της Λωζάννης. Οι Ελβετοί επιστήμονες μελετούν και ανασυνθέτουν με το χέρι θραύσματα βασιζόμενοι σε αναλύσεις στη μορφή των θραυσμάτων. Τα δύο προγράμματα θα συνεχιστούν παράλληλα και οι επιστήμονες θα συγκρίνουν αργότερα τα αποτελέσματά τους. 

Οι τοιχογραφίες της Στρατιωτικής Σχολής καταστράφηκαν όταν το ίδιο το κτίριο κατέρρευσε το 2010 από ένα συνδυασμό έντονων βροχοπτώσεων στην Ιταλία και ελλιπούς συντήρησης. 

«Οι αμφορείς, οι τοιχογραφίες, τα ψηφιδωτά ανακαλύπτονται συχνά σπασμένα, μερικώς μόνο άθικτα ή με πολλά κομμάτια τους να λείπουν», σημειώνει ο διευθυντής του αρχαιολογικού χώρου της Πομπηίας, Γκάμπριελ Ζούχτριγκελ. «Οταν τα θραύσματα είναι μεγάλα, με χιλιάδες μικρότερα κομμάτια, η χειρωνακτική ανασύνθεση και αναγνώριση των συνδέσμων μεταξύ τους είναι σχεδόν πάντα αδύνατη ή σε κάθε περίπτωση μια εξαιρετικά δύσκολη και αργή διαδικασία. Πράγμα που σημαίνει ότι πολλά αντικείμενα μένουν για πολύ καιρό σε αρχαιολογικές αποθήκες χωρίς να μπορούν να αποκατασταθούν και να αποδοθούν στο κοινό», τονίζει ο ίδιος.

Η πιλοτική ρομποτική ανασύνθεση των θραυσμάτων είναι ένα πρόγραμμα που ξεκινάει τον φετινό Σεπτέμβριο στην Πομπηία, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «RePAIR» (Artificial Intelligence and Robotics meet Cultural Heritage) που παντρεύει τη νέα τεχνολογία με την πολιτιστική κληρονομιά. 

Στο πρόγραμμα συμμετέχουν πανεπιστήμια της Ιταλίας, του Ισραήλ, της Πορτογαλίας και της Γερμανίας.