Στην Αφρική για μια εβδομάδα ο Μπλίνκεν

Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν ξεκινά σήμερα περιοδεία μιας εβδομάδας στη δυτική ακτή της Αφρικής, με σκοπό τη διατήρηση της επιρροής των ΗΠΑ στην ήπειρο όπου ο ανταγωνισμός με τη Ρωσία και την Κίνα παραμένει σκληρός κι η αστάθεια στο Σαχέλ πιο ανησυχητική παρά ποτέ.

Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας ξεκινά σήμερα την περιοδεία με σύντομη επίσκεψη στο Πράσινο Ακρωτήριο προτού ταξιδέψει στην Ακτή Ελεφαντοστού, στη Νιγηρία και στην Ανγκόλα.

Πρόκειται για το πρώτο ταξίδι του στην υποσαχάρια Αφρική έπειτα από δέκα μήνες: ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο πόλεμος Ισραήλ/Χαμάς μονοπώλησαν τη διεθνή επικαιρότητα και το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον.

Ο αμερικανός πρόεδρος είχε υποσχεθεί πως θα πήγαινε στην Αφρική το 2023, δέσμευση που δεν υλοποιήθηκε.

Σε σύγκριση με την προηγούμενη επίσκεψη του κ. Μπλίνκεν στην περιοχή, τον Μάρτιο του 2023, το πολιτικό τοπίο έχει αλλάξει λιγάκι.

Την εποχή, επισκέφθηκε τον Νίγηρα για να υποστηρίξει τον Μοαμέντ Μπαζούμ, τον εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας όπου οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει πάνω από χίλιους στρατιώτες κι έχουν βάσεις drones στο πλαίσιο του αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών.

Τέσσερις μήνες αργότερα, ο κ. Μπαζούμ ανατρεπόταν με στρατιωτικό πραξικόπημα. Το νέο καθεστώς επιδιώκει να διαφοροποιήσει τους εταίρους του: οι στρατιώτες της Γαλλίας διώχτηκαν από τη χώρα, ενώ η Νιαμέ ενισχύει τους δεσμούς της με τη Μόσχα.

Η Ρωσία αυξάνει την επιρροή της σε χώρες της γαλλόφωνης Αφρικής τα τελευταία χρόνια, ιδίως με την παρουσία της ρωσικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Βάγκνερ στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και στο Μαλί και την προνομιακή σχέση που καλλιεργεί με την Μπουρκίνα Φάσο.

Η κατάσταση ασφαλείας στο Σαχέλ παραμένει ανησυχητική. Τζιχαντιστικές οργανώσεις συνδεόμενες με την αλ Κάιντα ή το Ισλαμικό Κράτος συνεχίζουν να εξαπολύουν αιματηρές επιθέσεις στο Μαλί, στην Μπουρκίνα Φάσο και στον Νίγηρα, τρεις χώρες τις οποίες κυβερνούν στρατιωτικοί που κατέλαβαν την εξουσία με πραξικοπήματα.

Στον Νίγηρα, οι Αμερικανοί προς το παρόν διατηρούν τη βάση και τους στρατιώτες τους, όμως η Ουάσιγκτον εξετάζει άλλες επιλογές, ιδίως σε παραθαλάσσιες, πιο σταθερές χώρες.

«Διάφορες» τοποθεσίες μελετώνται για την εγκατάσταση βάσης UAVs, δήλωνε πέρυσι ο πτέραρχος Τζέιμς Χέκερ, ο αξιωματικός που έχει την ευθύνη για την Ευρώπη και την Αφρική.

Εδραίωση της δημοκρατίας

Στην περιοδεία του στη δυτική Αφρική ο κ. Μπλίνκεν θέλει να βοηθήσει τις χώρες σε «όλα» τα μέτωπα ώστε «να ενισχύσουν τις κοινωνίες τους και να αγωνιστούν εναντίον της εξάπλωσης της τρομοκρατικής απειλής (...) από το Σαχέλ», εξηγεί η Μόλι Φι, υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδια για την Αφρική, η οποία πήγε στον Νίγηρα τον Δεκέμβριο.

Θα ενθαρρύνει εξάλλου τις χώρες να καταστήσουν προτεραιότητες την «ασφάλεια των αμάχων κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων», την «προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» και την «ανάπτυξη των κοινοτήτων», είπε σε δημοσιογράφους.

Ο κ. Μπλίνκεν, γαλλόφωνος και ποδοσφαιρόφιλος, αναμένεται απόψε στην Αμπιτζάν, όπου η εθνική της Ακτής Ελεφαντοστού δίνει αγώνα αποφασιστικής σημασίας στο πλαίσιο του Κυπέλλου Αφρικής, που διεξάγεται στη χώρα αυτή.

Η επίσκεψή του καταγράφεται μερικές ημέρες έπειτα από εκείνη του κινέζου ομολόγου του Ουάνγκ Γι, που πήγε επίσης στο Τόγκο, στην Τυνησία και την Αίγυπτο.

Το Πεκίνο είναι εδώ και πολύ καιρό εξαιρετικά ενεργό στη μαύρη ήπειρο, χρηματοδοτώντας κυρίως υποδομές σε διάφορες χώρες.

Στην Ακτή Ελεφαντοστού ο κ. Μπλίνκεν αναμένεται να εξάρει την εδραίωση της δημοκρατίας αφότου ανέλαβε την εξουσία ο Αλασάν Ουαταρά το 2011.

Η χώρα απολαύει έκτοτε σχετική σταθερότητα, έπειτα από τη σοβαρή μετεκλογική κρίση της περιόδου 2010-2011 (πάνω από 3.000 νεκροί).

Η χώρα, που γειτονεύει με το Μαλί και με την Μπουρκίνα Φάσο, καταφέρνει μέχρι σήμερα να φράζει τον δρόμο στην τζιχαντιστική απειλή. Το πιο πρόσφατο επεισόδιο στο οποίο ενεπλάκησαν ένοπλες ομάδες είχε καταγραφεί στο βόρειο τμήμα της χώρας στις αρχές του 2021.

Σύμφωνα με το ινστιτούτο μελετών International Crisis Group (ICG), η προσέγγιση της κυβέρνησης Ουαταρά έχει τόσο στρατιωτική πτυχή, όσο και οικονομική - την προώθηση της ανάπτυξης των περιοχών υψηλού κινδύνου, με έμφαση στους νέους. Η προσέγγιση αυτή, κατά το ίδιο ινστιτούτο, έχει φέρει καρπούς.

Την περασμένη χρονιά, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανήγγειλε δεκαετές σχέδιο για την προώθηση της σταθερότητας και την αποτροπή συγκρούσεων στο Μπενίν, στην Γκάνα, στη Γουινέα, στην Ακτή Ελεφαντοστού και στο Τόγκο, παραθαλάσσιες χώρες που βρίσκονται στο στόχαστρο τζιχαντιστικών οργανώσεων.

Το σχέδιο αυτό, που αρχικά σχεδιαζόταν να επικεντρωθεί στο να υπάρξει κοινωνική απάντηση, φάνηκε να αλλάζει προσανατολισμό πέρυσι, να στρέφεται στην πτυχή της ασφάλειας.

Ο κ. Μπλίνκεν αρχίζει την περιοδεία του στο Πράσινο Ακρωτήρι, εταίρο των ΗΠΑ, που επαινούν τη σταθερότητα της δημοκρατίας στο πορτογαλόφωνο αρχιπέλαγος μισού εκατομμυρίου κατοίκων.

Οι ΗΠΑ έχουν διαθέσει κάπου 150 εκατομμύρια δολάρια στη χώρα μέσω δύο προγραμμάτων, που επέτρεψαν την επέκταση του λιμένα στην πρωτεύουσα Πράγια, τη βελτίωση του οδικού δικτύου, καθώς και του συστήματος διανομής πόσιμου νερού. Μελετάται τρίτο πρόγραμμα αρωγής.