Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ: 50 ακριβώς χρόνια μετά, το νέο «χτύπημα»

Κανένας άλλος πόλεμος στο Ισραήλ δεν έχει αφήσει τόσο βαθιά σημάδια στη συλλογική μνήμη όσο εκείνος που ξεκίνησε στο Γιομ Κιπούρ, στις 6 Οκτωβρίου 1973, γνωστός και ως  Δ’ Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος, στην επέτειο του οποίου  η Χαμάς εξαπέλυσε την  μεγάλης κλίμακας, αιφνιδιαστική επίθεση  κατά του Ισραήλ

Στην πιο ιερή γιορτή των Εβραίων, την ημέρα του Εξιλασμού, μια συμμαχία αραβικών κρατών, με επικεφαλής την Αίγυπτο και τη Συρία, εισέβαλε αιφνιδιαστικά σε μια απροετοίμαστη χώρα περνώντας τις γραμμές κατάπαυσης του πυρός στο Σινά και τα Υψώματα του Γκολάν στο βορρά.

Πάνω από 2600 Ισραηλινοί στρατιώτες σκοτώθηκαν, περισσότεροι από 7000 τραυματίστηκαν. Η φρίκη εκείνης της ημέρας και το ερώτημα αν ο πόλεμος των 19 ημερών, όσο διήρκησε, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί απασχολούν ακόμη μέχρι και σήμερα τον λαό του Ισραήλ.

Το χρονικό

Στις 13:55, της 6ης Οκτωβρίου, οι αιγυπτιακές δυνάμεις περνούν τη Διώρυγα του Σουέζ και οι συριακές δυνάμεις, με μπουλντόζες και εξοπλισμό ανίχνευσης και εξουδετέρωσης ναρκών, εισχωρούν στα υψίπεδα του Γκολάν. Στον πόλεμο συνδράμουν και οι αραβικές χώρες του OPEC.

Η επιβολή εμπορικού αποκλεισμού στις εξαγωγές πετρελαίου προς αμερικάνικες εταιρείες, και η μείωση των εξαγωγών κατά 5% κάθε μήνα προς τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, δημιουργώντας έτσι την Α’ Πετρελαϊκή Κρίση.

Ακολουθεί προειδοποίηση της Σοβιετικής Ένωσης για αποστολή δυνάμεων στην περιοχή και την παρέμβαση του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ

«Ενώ τα ισραηλινά στρατεύματα βγήκαν με αυτοπεποίθηση και νικητές από τον προηγούμενο Πόλεμο των Έξι Ημερών, ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ έδειξε τα τρωτά σημεία της τότε ακόμη νέας χώρας», λέει ο Ισραηλινός ειδικός Εγιάλ Ζίσερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Ακόμη και η νικηφόρα έκβαση του πολέμου για το Ισραήλ δεν το άλλαξε αυτό.

Στις 8 Οκτωβρίου το Ισραήλ προχωρά στην αντεπίθεση, και στις 14 Οκτωβρίου, καταφέρνουν να απωθήσουν τις συριακές προς την Δαμασκό.

Στις 22 Οκτωβρίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθετεί αμερικανοσοβιετικό ψήφισμα. Η Συρία αποδέχεται κατάπαυση του πυρός και επανέρχεται στα προ του πολέμου σύνορά της με το Ισραήλ. Δύο ημέρες αργότερα, και η Αίγυπτος συμφωνεί, ωστόσο, ανακτά τον πλήρη έλεγχο και στις δύο όχθες του Καναλιού του Σουέζ, ενώ κερδίζει και μία λωρίδα γης στη δυτική όχθη του Σινά.

Ακολούθησαν απευθείας συνομιλίες ανάμεσα σε Αιγυπτίους και Ισραηλινούς και στις 28 Οκτωβρίου υπογράφεται η τελική εκεχειρία που οδήγησε στην διάσκεψη της Γενεύης.

Διχαστικός ο Νετανιάχου

Αυτό που ακολούθησε ήταν μια κρίση εμπιστοσύνης στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας. Η τότε πρωθυπουργός Γκόλντα Μέιρ και ο υπουργός Άμυνας Mοσέ Νταγιάν παραιτήθηκαν.

Μια εξεταστική επιτροπή κατέδειξε τις τεράστιες αποτυχίες εκ μέρους του μηχανισμού ασφαλείας. Οι προειδοποιήσεις δεν είχαν διαβιβαστεί εγκαίρως και δεν είχαν ληφθεί αρκετά σοβαρά υπόψη, όπως αναφέρθηκε αργότερα. “Ποτέ, μα ποτέ δεν πρέπει να είμαστε απροετοίμαστοι”, προειδοποίησε  ο πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτσογκ. “Δεν πρέπει να πέσουμε σε αλαζονεία χωρίς μέτρα αποτροπής και έλλειψη έγκαιρης προειδοποίησης”.

Δεν είναι η πρώτη τέτοια έκκληση του Χέρτσογκ. Εδώ και μήνες ο ισραηλινός πρόεδρος προειδοποιεί τους Ισραηλινούς ιθύνοντες για μια υπαρξιακή κρίση με δυνητικά δραματικές συνέπειες για την ασφάλεια του Ισραήλ. Για ποιον χτυπούσε η καμπάνα; Μα για τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου που προωθεί μια άκρως αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση.

Από τις αρχές του χρόνου το νομοθετικό σχέδιο στην ολότητά του έχει διχάσει μεγάλα τμήματα της ισραηλινής κοινωνίας. Τα ήδη υπάρχοντα ρήγματα ανάμεσα στην κοσμική πλειοψηφία  και την αυστηρά θρησκευτική μειονότητα με τους ορθόδοξους Εβραίους βαθαίνουν όλο και περισσότερο. Ιδιαίτερα το φιλελεύθερο κομμάτι του Ισραήλ φοβάται μια θεμελιώδη αλλαγή στη χώρα.

Αρκετά κυβερνητικά κόμματα, για παράδειγμα, πρεσβεύουν θρησκευτικές απόψεις. Υποστηρίζουν την απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία για τους υπερορθόδοξους άνδρες ή τον μεγαλύτερο διαχωρισμό των φύλων στο δημόσιο χώρο. Η λεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση γίνεται για να αποτραπεί το Ανώτατο Δικαστήριο να αναλαμβάνει δράσεις κατά αμφιλεγόμενων νομοσχεδίων.

Οι φετινές εκδηλώσεις για το Γιομ Κιπούρ επισκιάστηκαν επίσης από την κρίση. Βίαιες συγκρούσεις ξέσπασαν σε αρκετές πόλεις κατά τη διάρκεια εορτασμών στα τέλη Σεπτεμβρίου.Κοσμικοί και αριστεροί ακτιβιστές ανέλαβαν δράση για να απομακρύνουν ένα διαχωριστικό τοίχος που χώριζε τα δύο φύλα την ώρα της προσευχής. Ένα δικαστήριο είχε προηγουμένως απαγορεύσει προσευχή σε δημόσιους χώρους. Ωστόσο ακραίες θρησκευτικές ομάδες αντιτάχθηκαν στην απόφαση. Ο Χέρτσογκ μίλησε μετά τα επεισόδια για ένα οδυνηρό και συγκλονιστικό παράδειγμα του πώς η «εσωτερική διαμάχη κλιμακώνεται και γίνεται πιο ακραία». “Πώς είναι δυνατόν να φτάνουμε σε αυτή την τρομερή κατάσταση, όπου 50 χρόνια μετά τον πικρό πόλεμο, αδελφοί και αδελφές και από τις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής επιτίθενται ο ένας στον άλλον;».

Προειδοποιήσεις για έναν αποδυναμωμένο στρατό, όπως πριν από το Γιομ Κιπούρ

Αντίσταση στην πολιτική της κυβέρνησης διαμορφώθηκαν  επίσης και στο εσωτερικό του στρατού. Χιλιάδες έφεδροι, οι οποίοι αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του στρατού δεν θέλουν πλέον να υπηρετήσουν εθελοντικά. Ξανά και ξανά ακούγονταν στο δημόσιο διάλογο προειδοποιήσεις για έναν αποδυναμωμένο στρατό, όπως πριν από το Γιομ Κιπούρ του 1973. […]