Οι Ταλιμπάν κήρυξαν τη σημερινή ημέρα αργίας για να γιορτάσουν την πρώτη επέτειο της επιστροφής τους στην εξουσία στο Αφγανιστάν, ένα χρόνο που σηματοδοτήθηκε από μια ισχυρή οπισθοχώρηση των δικαιωμάτων των γυναικών και μια βαθιά ανθρωπιστική κρίση.
Στις 15 Αυγούστου 2021, χάρη στην αποχώρηση των στρατευμάτων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ έπειτα από 20 χρόνια στρατιωτικής επέμβασης στη χώρα, οι φονταμενταλιστές ισλαμιστές κατέλαβαν χωρίς μάχη την πρωτεύουσα Καμπούλ, στο τέλος μιας επίθεσης αστραπή την οποία διεξήγαγαν σε όλη την επικράτεια εναντίον των κυβερνητικών δυνάμεων.
«Εκπληρώσαμε την υποχρέωση του τζιχάντ και απελευθερώσαμε τη χώρα μας», συνοψίζει ο Νιαματουλάχ Χεκμάτ, ένας μαχητής Ταλιμπάν που είχε μπει εκείνη την ημέρα στην Καμπούλ, μερικές ώρες μόνο μετά τη φυγή από τη χώρα του καθαιρεθέντος προέδρου Ασράφ Γάνι.
Η χαοτική αποχώρηση των ξένων δυνάμεων συνεχίσθηκε μέχρι τις 31 Αυγούστου, με δεκάδες χιλιάδες πανικόβλητους αμάχους να σπεύδουν προς το μοναδικό αεροδρόμιο της πρωτεύουσας για να φύγουν από τη χώρα με οποιαδήποτε διαθέσιμη πτήση.
Οι εντυπωσιακές εικόνες του πλήθους των ανθρώπων που καταλάμβαναν εξ εφόδου αεροπλάνα σταθμευμένα στην πίστα του αεροδρομίου σκαρφαλώνοντας πάνω τους ή που κρέμονταν από ένα φορτηγό αεροπλάνο του αμερικανικού στρατού που ετοιμαζόταν να απογειωθεί, έχουν μείνει ανεξίτηλες στη μνήμη.
Εκτός από την κήρυξη αργίας τη σημερινή ημέρα, δεν έχει ανακοινωθεί μέχρι στιγμής κανένας επίσημος εορτασμός για την επέτειο, όμως η κρατική τηλεόραση ανακοίνωσε πως θα μεταδώσει ειδικά προγράμματα, χωρίς άλλες διευκρινίσεις.
Ένα χρόνο μετά, οι μαχητές Ταλιμπάν εκφράζουν τη χαρά τους για το γεγονός ότι το κίνημά τους ασκεί σήμερα την εξουσία, τη στιγμή που οι υπηρεσίες ανθρωπιστικής αρωγής, από την πλευρά τους, εκφράζουν την ανησυχία τους για το γεγονός ότι οι μισοί από τους 38 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας βρίσκονται αντιμέτωποι με την ακραία φτώχεια.
«Όταν μπήκαμε στην Καμπούλ και όταν έφυγαν οι Αμερικάνοι, ήταν στιγμές χαράς», συνεχίζει ο Νιαματουλάχ Χεκμάτ, μέλος πλέον των ειδικών δυνάμεων και αποσπασμένος στη φρουρά του προεδρικού μεγάρου.
Όμως για τους απλούς Αφγανούς και ιδιαίτερα για τις γυναίκες, η επιστροφή των Ταλιμπάν αύξησε σημαντικά τις δυσκολίες.
Πολύ γρήγορα και παρά την αρχική υπόσχεσή τους, οι νέοι αφέντες της χώρας σε μεγάλο βαθμό επέστρεψαν στην υπερσυντηρητική ερμηνεία του ισλάμ που είχε χαρακτηρίσει το πρώτο πέρασμά τους από την εξουσία, από το 1996 ως το 2001, περιορίζοντας πολύ τα δικαιώματα των γυναικών.
"Μας τα άρπαξαν όλα"
Οι γυναίκες είναι αποκλεισμένες από πολλά δημόσια αξιώματα και απαγορεύεται να ταξιδεύουν μόνες εκτός της πόλης τους.
Το Μάρτιο οι ισλαμιστές έκλεισαν και πάλι τα λύκεια και τα κολέγια για τα κορίτσια, μερικές ώρες μόλις μετά την επαναλειτουργία τους που είχε ωστόσο προαναγγελθεί από καιρό.
Και στις αρχές Μαΐου, ο ανώτατος ηγέτης των Ταλιμπάν διέταξε τις γυναίκες να φορούν στους δημόσιους χώρους ενδυμασία που να τις καλύπτει πλήρως, κατά προτίμηση την μπούρκα.
«Από την ημέρα που ήρθαν, η ζωή έχασε το νόημά της», λέει η Ογκάι Αμάιλ, μια κάτοικος της Καμπούλ. «Μας τα άρπαξαν όλα, μπήκαν μάλιστα στον προσωπικό χώρο μας», συνεχίζει.
Προχθές, Σάββατο, 
στην Καμπούλ, μαχητές Ταλιμπάν διέλυσαν βίαια χτυπώντας με τους υποκόπανους των τουφεκιών τους και πυροβολώντας στον αέρα, γύρω στις 40 γυναίκες που διαδήλωναν διεκδικώντας τα δικαιώματά τους στην εργασία και την εκπαίδευση.
Μολονότι οι Αφγανοί αναγνωρίζουν πως υπάρχει μείωση της βίας με το τέλος του πολέμου μετά την άνοδο στην εξουσία των Ταλιμπάν, πολλοί είναι αυτοί που πλήττονται από μια οξεία οικονομική και ανθρωπιστική κρίση.
«Οι άνθρωποι που έρχονται στα καταστήματά μας διαμαρτύρονται τόσο για τις υψηλές τιμές, ώστε εμείς οι έμποροι αρχίζουμε ακόμη και να απεχθανόμαστε αυτό που κάνουμε», λέει ο Νουρ Μοχαμάντ, ένας έμπορος της Κανταχάρ, στο νότιο Αφανιστάν, ιστορική κοιτίδα των Ταλιμπάν και κέντρο της εξουσίας τους.
Για τους ισλαμιστές μαχητές ωστόσο, η χαρά της νίκης παραμερίζει την τρέχουσα οικονομική κρίση.
«Είμαστε ίσως φτωχοί, ίσως να αντιμετωπίζουμε δυσκολίες, όμως η λευκή σημαία του ισλάμ θα κυματίζει πλέον για πάντα στο Αφγανιστάν», τονίζει ένας απ' αυτούς που φυλάει σκοπιά σ' ένα δημόσιο πάρκο της Καμπούλ.
Η ΕΕ ανησυχεί για τις γυναίκες
Η διπλωματία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόνισε χθες Κυριακή πως «ανησυχεί ιδιαίτερα» για την επιδείνωση των συνθηκών ζωής των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν, μια ημέρα μετά τη βίαιη καταστολή κινητοποίησης γυναικών στην Καμπούλ.
Προχθές Σάββατο, δυνάμεις των Ταλιμπάν πυροβόλησαν στον αέρα αρκετές φορές και χρησιμοποίησαν μεταξύ άλλων τα κοντάκια των τουφεκιών τους για να χτυπήσουν τις δεκάδες γυναίκες οι οποίες διαδήλωναν απαιτώντας «ψωμί, δουλειά κι ελευθερία». Κυνήγησαν κάποιες και εισέβαλαν σε καταστήματα όπου είχαν βρει καταφύγιο, όπου τις χτύπησαν ξανά.
Οι Ταλιμπάν επιβάλλουν ολοένα περισσότερους περιορισμούς στις γυναίκες αφότου ανακατέλαβαν την εξουσία στο Αφγανιστάν, πριν από ακριβώς έναν χρόνο, την 15η Αυγούστου 2021.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανησυχεί ιδιαίτερα για την τύχη των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν, που βλέπουν να τους στερούνται συστηματικά οι ελευθερίες τους, τα δικαιώματά τους και η πρόσβασή τους σε βασικές υπηρεσίες όπως η εκπαίδευση», ανέφερε ο ύπατος εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής διπλωματίας Τζουζέπ Μπορέλ σε δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του.
«Η ΕΕ επαναλαμβάνει ότι το Αφγανιστάν πρέπει να συμμορφωθεί προς τις συμφωνίες που έχει υπογράψει η χώρα, συμπεριλαμβανομένων της υποστήριξης και της προστασίας των οικονομικών, πολιτιστικών, αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων όλων των Αφγανών, και να τους επιτρέπει να συμμετέχουν με πλήρη, ίσο και σημαντικό τρόπο στη διακυβέρνηση της χώρας», συνεχίζει.
Η ανακοίνωση θυμίζει εξάλλου ότι η χορήγηση κάθε ανθρωπιστικής βοήθειας στο Αφγανιστάν εξαρτάται από την τήρηση εκ μέρους των Ταλιμπάν των θεμελιωδών αρχών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, «ιδίως των δικαιωμάτων των κοριτσιών, των παιδιών και των μειονοτήτων».
Τονίζει ακόμη ότι «το Αφγανιστάν δεν πρέπει να εγείρει απειλή για την ασφάλεια άλλων χωρών».
Οι Ταλιμπάν διαβεβαίωσαν πως δεν ήταν ενήμεροι για την παρουσία στη χώρα του αρχηγού της Αλ Κάιντα, του Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε τη 2η Αυγούστου πως σκοτώθηκε στην Καμπούλ με πλήγμα αμερικανικού UAV.
